
Το κείμενο που δημοσιεύουν σήμερα «ΤΑ ΝΕΑ» είναι η επίσημη καταγεγραμμένη εκδοχή των πρακτικών του Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών που πραγματοποιήθηκε την 6η Ιουλίου του 2015.
Το Συμβούλιο συγκάλεσε ο τότε Πρόεδρος της ∆ημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, ύστερα από πρωτοβουλία του τότε πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, την επομένη του δημοψηφίσματος όπου το 61,31% των ψηφισάντων απέρριψε την πρόταση που είχαν καταθέσει οι δανειστές στο Eurogroup της 25ης Ιουνίου για την επίτευξη συμφωνίας με την ελληνική κυβέρνηση. Στη σύσκεψη συμμετείχαν πέραν των κ.κ. Παυλόπουλου και Τσίπρα, ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης από τη Ν∆, ο Σταύρος Θεοδωράκης από το Ποτάμι, ο ∆ημήτρης Κουτσούμπας από το ΚΚΕ, ο Πάνος Καμμένος από τους ΑΝΕΛ και η αείμνηστη Φώφη Γεννηματά από το ΠΑΣΟΚ.
Τα πρακτικά κατέγραψαν πρακτικογράφοι της Βουλής, που ήταν παρόντες στη σύσκεψη και που αξιοποίησαν τα ηχητικά από 7 καταγραφικά ήχου για να αποδώσουν με έγκυρο τρόπο τη συζήτηση.
Το κείμενο που δημοσιεύουμε αποτελεί την επίσημη εκδοχή των όσων συζητήθηκαν τότε, με την εξαίρεση τριών περιπτώσεων για τις οποίες ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ζήτησε να μην καταγραφούν και που φέρεται να αφορούσαν την ενημέρωση για τις συνομιλίες που είχε ο Προκόπης Παυλόπουλος με τον τότε Πρόεδρο της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ και ο Αλέξης Τσίπρας με την τότε καγκελάριο της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ και με τον ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.
Η τήρηση και ύπαρξη πρακτικών έχει επιβεβαιωθεί και από τους πρώην Προέδρους της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο και Κατερίνα Σακελλαροπούλου και από τον νυν Πρόεδρο Κωνσταντίνο Τασούλα. Μολονότι η απόλυτη πιστότητα αυτών των πρακτικών δεν μπορεί να επαληθευτεί, καθώς δεν έχουμε στη διάθεσή μας τα ηχητικά, θεωρούμε ότι με τη συμπλήρωση δεκαετίας από την πραγματοποίηση του Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών έχουμε την ευθύνη και την υποχρέωση απέναντι στον ελληνικό λαό να προχωρήσουμε στη δημοσιοποίησή των πρακτικών.
Η υποχρέωση αλήθειας, η προστατευόμενη από το Σύνταγμα ελευθεροτυπία, που αποτελεί πυλώνα της δημοκρατίας, όπως και το δικαιολογημένο ενδιαφέρον του κοινού δεν επιτρέπουν απλώς, αλλά επιβάλλουν τη δημοσίευση των πρακτικών και την καταγραφή τού πώς αντέδρασε η τότε πολιτική τάξη σε μια κρίσιμη ιστορική στιγμή.
Η δημοσιοποίηση των πρακτικών σε κανέναν βαθμό δεν κλείνει τη συζήτηση για εκείνη την κρίσιμη ιστορική περίοδο. Αντιθέτως, επιτρέπει την άντληση διδαγμάτων προκειμένου να μη ζήσει ξανά η ελληνική κοινωνία μια αντίστοιχη περίοδο οικονομικής και κοινωνικής καταστροφής.
ΛΕΥΤΕΡΗΣ Θ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ
Ντοκουμέντο: Τα πλήρη Πρακτικά του Συμβουλίου (110 σελίδες)
Αθήνα, 6 Ιουλίου 2015
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΣΚΕΨΗΣ
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΑΡΧΗΓΩΝ ΥΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΕ∆ΡΟ ΤΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
-1-
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της Δημοκρατίας): Είναι η τρίτη φορά που συγκαλείται υπ’ αυτές τις συνθήκες το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών, που συνιστά, όπως ξέρετε, συνθήκη του πολιτεύματος. ∆εν είναι διάταξη του Συντάγματος. Γίνεται ύστερα από αίτημα του Πρωθυπουργού, όπως και έγινε και στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Καλούνται οι Αρχηγοί των πολιτικών Κομμάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή. Εκλήθησαν όλοι. Είστε εδώ παρόντες όλοι πλην του κ. Μιχαλολιάκου, ο οποίος χθες το βράδυ μου έστειλε και επιστολή, την οποία τον παρακάλεσα να δημοσιοποιήσει, ότι δεν θα προσέλθει για τους λόγους που εκείνος θεωρεί και που δεν είναι ανάγκη ούτε να αναφέρω ούτε να σχολιάσω.
Πάντως, δεν είχε τίποτε το απαξιωτικό. Σπεύδω να σας το πω, γιατί μας αφορά όλους. ∆εν είχε ουδεμία απαξιωτική αναφορά ούτε στο Συμβούλιο
-2-
Πολιτικών Αρχηγών, ούτε στην κρισιμότητα της κατάστασης. Επικαλείται λόγους ιδεολογικούς και λόγους αρχής στα θέματα αυτά.
Επί της ουσίας, ξέρετε πολύ καλά ότι το σημερινό Συμβούλιο συγκαλείται μετά το χθεσινό δημοψήφισμα και την ανάγκη ύπαρξης όσο το δυνατόν περισσότερων κοινών θέσεων. ∆ιαμορφώνει το ότι πρέπει οπωσδήποτε άμεσα να συνεχιστεί η διαπραγμάτευση, η οποία ούτως ή άλλως είχε ξεκινήσει και η οποία δεν είχε διακοπεί ακόμα και μετά το τελευταίο Eurogroup, όπως θυμάστε, αλλά είχε αναβληθεί μετά το ∆ημοψήφισμα.
Ο βασικός λόγος για τον οποίο σήμερα πρέπει να μιλήσουμε και να καταλήξουμε σε κοινές θέσεις είναι ο εξής: Οι όροι που διεξήχθη και προκηρύχθηκε το δημοψήφισμα είναι γνωστοί. ∆εν θα το συζητήσουμε εδώ, διότι ό,τι ήταν να λεχθεί, ελέχθη κατά τη διάρκεια της περιόδου πριν από τη διεξαγωγή του ∆ημοψηφίσματος.
Σας θυμίζω, όμως, ότι ενώ ουδείς -συμπεριλαμβανομένου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας- αμφισβήτησε το τι σήμαινε το δημοψήφισμα αυτό, από την πλευρά των εταίρων μας ή από ένα μεγάλο μέρος των εταίρων μας θεωρήθηκε με δική τους πρωτοβουλία ότι το δημοψήφισμα αυττο ΝΑΙ ή το ΟΧΙ σήμαινε -γι’ αυτούς επαναλαμβάνω ότι επιλέγουμε μεταξύ του να μείνουμε στο ευρώ ή να φύγουμε από το ευρώ.
-3-
Ακόμα κι εκείνοι οι οποίοι επέσειαν τον κίνδυνο αυτής της θέσης των εταίρων μας, όλα δηλαδή τα πολιτικά Κόμματα τα οποία ήταν στο ΝΑΙ, που κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου επέσειαν αυτόν τον κίνδυνο, κανένας από αυτούς δεν δέχτηκε και το τονίζω αυτό το πράγμα-, αρχής γενομένης από την Αξιωματική Αντιπολίτευση, ότι αυτοί ήταν οι όροι υπό τους οποίους πηγαίναμε στο Δημοψήφισμα. Όλοι επέσειαν, σας θυμίζω, τον κίνδυνο του τι λένε οι εταίροι μας.
Επομένως, ο λόγος που γίνεται το σημερινό Συμβούλιο είναι ότι πρέπει να διευκρινίσουμε ότι ανεξάρτητα από τη θέση που πήραμε, κανένας από εμάς, είτε ψήφισε ΝΑΙ είτε ψήφισε ΟΧΙ, δεν αμφισβήτησε -με εξαίρεση το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας και τη θέση που πήρεουδείς από τους Έλληνες έθεσε το ζήτημα αυτό ή ψήφισε ΝΑΙ ή ΟΧΙ στην Ευρώπη, ΝΑΙ ή ΟΧΙ στην Ευρωζώνη. Ήταν μία συγκεκριμένη πρόταση η οποία ετέθη και η οποία πρόταση αυτή, σας είπα και πάλι, μας είχε υποβληθεί, άσχετα επαναλαμβάνω από τις επιμέρους θέσεις που έπαιρνε ο καθένας μας.
Σε αυτήν τη θέση θα καλούσα και το Κομμουνιστικό Κόμμα να έχει την ίδια άποψη, διότι θα διευκρινιστεί. Και σε αυτό πρέπει να το πω, κύριε Γενικέ- ότι διευκολύνει η θέση που πήρε το ΚΚΕ.
Γιατί η απάντηση προς τα έξω ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις -κι εκείνες που ψήφισαν ΝΑΙ αλλά ακόμα κι εκείνες που ψήφιζαν ΟΧΙ δεν είχαν αυτήν τη θέση, είναι γιατί το μόνο Κόμμα αφήνω τη Χρυσή Αυγή που δεν είναι και παρούσα άλλωστε- το οποίο διευκρίνισε ότι εμένα
-4-
μην με συνυπολογίζετε στο ΟΧΙ, γιατί το ΟΧΙ δεν το θεωρώ ότι είναι ΟΧΙ στην Ευρώπη, εγώ έχω τη δική μου θέση, θα επέλεγα τη ρήξη» ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Και η θέση του αυτή μας διευκολύνει σε ό,τι αφορά την κοινή θέση την οποία πρέπει να λάβουμε, φυσικά με την εξαίρεση του Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο όμως -επαναλαμβάνω για πολλοστή φορά- μας διευκολύνει με το να έχει αυτήν την άποψη. Εκείνο ακριβώς είναι που διαφοροποίησε την κοινή θέση την οποία έχουν όλα τα υπόλοιπα κόμματα, ανεξάρτητα τι ψήφισε το καθένα.
Άρα, για να μπορέσουμε να διευκολύνουμε την επανέναρξη της διαπραγμάτευσης, πρέπει να βγει από το Συμβούλιο αυτό ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων -και μετά το ΟΧΙ και παρά την έκταση του ΟΧΙ- ουδόλως αμφισβήτησε και ουδόλως αμφισβητεί την πορεία της Ελλάδας στην Ευρώπη και στην Ευρωζώνη τονίζω πάντα την εξαίρεση του Κομμουνιστικού Κόμματος και με την έννοια που είπα προηγουμένως- και ότι η Κυβέρνηση εξουσιοδοτείται, ύστερα από τη συνάντηση αυτή και με βάση το αποτέλεσμα, να διαπραγματευτεί, ακριβώς για να διασφαλιστεί η θέση της Ελλάδας εντός Ευρώπης, εντός Ευρωζώνης, μια συμφωνία η οποία υπηρετεί τα συμφέροντα και δεν αμφισβητεί το θεσμικό κεκτημένο της Ευρώπης, δεν αμφισβητεί τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η Ελλάδα, αλλά θα είναι μία συμφωνία η οποία θα είναι βιώσιμη συμφωνία και με βάση τις αρχές του θεσμικού κεκτημένου της
-5-
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τις λεπτομέρειες θα τις δούμε στην πορεία σχετικά με την κοινή θέση την οποίαν μπορούμε να πάρουμε. Εκεί είναι ένα ζήτημα το οποίο ο Πρωθυπουργός θα επισημάνει.
Όπως επίσης μπορούμε να δούμε ανάλογα με τα όσα μας πει και ο Πρωθυπουργός, ύστερα από την παραίτηση του Υπουργού Οικονομικών, ποιες είναι οι θέσεις που έχει ο καθένας και ποια είναι η συνεισφορά που µπορεί να έχει καθένας πάνω στο ζήτηµα του πώς θα προσέλθουµε στη διαπραγµάτευση. Αλλά αυτό το τονίζω είναι η εισήγηση που θα κάνει ο Πρωθυπουργός στην πορεία. ∆εν προκαταλαµβάνω τίποτα, απλώς καθορίζουµε την ατζέντα της σηµερινής συζήτησης.
Συνοψίζω, λοιπόν, ότι πρέπει να φύγουµε από εδώ πρώτα-πρώτα µε µία κοινή θέση. ∆εν είναι νοητό µπροστά στην κρισιµότητα των πραγµάτων να µην φύγουµε µε µία κοινή θέση, που, ακόµα κι αν γνωρίζω ότι θα υπάρχει η διαφοροποίηση του Κοµµουνιστικού Κόµµατος της Ελλάδας, κάνω έκκληση στον Γενικό Γραµµατέα του Κοµµουνιστικού Κόµµατος η διαφοροποίηση αυτή να είναι εκείνη που ξεκαθαρίζει τη θέση του Κοµµουνιστικού Κόµµατος, η οποία, µε το τρόπο µε τον οποίο έθεσα προηγουµένως, διευκολύνει την εθνική στάση που οι υπόλοιπες δυνάµεις καλούνται να υπερασπιστούν προς τα έξω.
Η θέση, δηλαδή ότι δεν µπορεί κανείς παρά µόνο ο ελληνικός λαός και οι πολιτικές του δυνάµεις να ερµηνεύσει το ΟΧΙ στο ∆ηµοψήφισµα, η βούλησή µας για διαπραγµατεύσεις µε
-6-
ειλικρίνεια, µε µία νέα ακόµα εκπροσώπηση, ήδη αρχής γενοµένης -το τονίζω, δεν παρεµβαίνω σε αυτό- από τον Υπουργό Οικονοµικών. Και σε ό,τι αφορά τις υπόλοιπες λεπτοµέρειες, νοµίζω ότι την ατζέντα για τα υπόλοιπα ζητήµατα θα την καθορίσει ο Πρωθυπουργός. Σαν εισαγωγική θέση σας τονίζω αυτό.
Πριν δώσω το λόγο στον Πρωθυπουργό, θα ήθελα να δώσω το λόγο σε αυτούς που τον ζητούν για διαδικαστικά θέµατα.
Κύριε Θεοδωράκη, έχετε το λόγο.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι): Θέλω -και φαντάζοµαι ότι όλοι έχουµε αυτήν τη διάθεση- να είµαστε όσο το δυνατόν πιο ειλικρινείς, γιατί, πέρα από τα Πρακτικά και τη δηµοσιότητα, αυτό που µας ενδιαφέρει είναι ίσως αν µπορούµε να συµβάλουµε στο να βρεθεί µία λύση στο εθνικό πρόβληµα αυτήν τη στιγµή.
Έχω µία µικρή σηµείωση σε αυτά που είπατε, κύριε Πρόεδρε. Είναι σωστό και είναι και δική µας άποψη, ότι το αποτέλεσµα του δηµοψηφίσµατος, όπως το ερµήνευσε ο Πρωθυπουργός, δεν είναι µία εντολή ρήξης, αλλά, όπως είπε και χθες, είναι µία εντολή για µία πιο δίκαιη συµφωνία µε την Ευρώπη. Και σε αυτό συµφωνούµε απόλυτα.
Αυτό δεν σηµαίνει, όµως, ότι θα πάψουµε να λέµε ότι το δηµοψήφισµα απείλησε τη σχέση µας µε την Ευρώπη. Αυτή είναι η άποψή µας. Απείλησε δηλαδή την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Ήταν ένα λάθος ερώτηµα σε µία λάθος
-7-
στιγµή. ∆εν είναι ώρα να κάνω απολογισµό, αλλά δεν µπορώ να υπερασπιστώ την ανάγκη να υπάρχει αυτό το δηµοψήφισµα αυτήν τη στιγµή. Θεωρούσα και θεωρώ ότι ο Αλέξης Τσίπρας µπορούσε να προχωρήσει µε την έγκριση της Βουλής σε µία πιο σκληρή διαπραγµάτευση.
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος): Συγγνώµη, όµως, µια στιγµή, να ρωτήσω κάτι;
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι): Ναι.
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος): ∆εν είναι διαδικαστική η τοποθέτηση.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι): Όχι, είναι διαδικαστική, ως προς…
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος): Επειδή η τοποθέτηση δεν είναι διαδικαστική, νοµίζω πρέπει να κάνουµε έναν κύκλο, να ακούσουµε τον Πρωθυπουργό και στην συνέχεια να τοποθετηθούµε µε µία σειρά όλοι. Έτσι δεν είναι;
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι): Αν µου επιτρέπετε, εγώ δεν µιλώ για την διαπραγµάτευση. Απαντώ στο ερώτηµα που έθεσε ο Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας, πώς εκλαµβάνουµε το αποτέλεσµα του ∆ηµοψηφίσµατος.
-8-
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος): Ναι, απλώς αυτό δεν είναι διαδικαστικό θέµα. Είναι πολύ ουσιαστικό και όλοι θα τοποθετηθούµε επ’ αυτού.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Αυτό να τονίσουµε ότι είναι θέµα ουσίας. Μετά θα πάρετε το λόγο, πριν φτάσουµε να δούµε σε ποιο συµπέρασµα θα καταλήξουµε.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι): Όπως νοµίζετε.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Να το αφήσουµε. Σαφώς θα το θέσετε, κύριε Θεοδωράκη το ζήτηµα αυτό, όταν θα έρθει η ώρα. Αν υπάρχει κάτι διαδικαστικό σε ό,τι αφορά τον τρόπο λειτουργίας του Συµβουλίου, ήθελα να τονίσω στην αρχή. Η ατζέντα µπήκε, σαφή θέση θα πάρει ο καθένας αναµφισβήτητα και αφού ακούσουµε και τον Πρωθυπουργό.
Το λόγο έχει ο κ. Κουτσούµπας, Γενικός Γραµµατέας του Κοµµουνιστικού Κόµµατος της Ελλάδας.
∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ (Γενικός Γραµµατέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ): Ζήτησα το λόγο περισσότερο -γιατί βεβαίως δεν έχουµε µπει στην ουσία της συζήτησης ακόµα, αφού δεν έχουµε ακούσει τον κύριο Πρωθυπουργό- επειδή κάνατε αναφορές στο ΚΚΕ και ερµηνεία του χαρακτήρα του ∆ηµοψηφίσµατος και της θέσης του ΚΚΕ.
Βέβαια τώρα πλέον είναι παρελθόν από
-9-
χθες το βράδυ το δηµοψήφισµα αυτό.
Όλα θα τα γράψει η Ιστορία και ο καθείς θα απολογηθεί εκεί περισσότερο.
Όµως είµαι υποχρεωµένος να πω, επειδή βρισκόµαστε σήµερα εδώ, ότι το ΚΚΕ από την πρώτη στιγµή πήρε αυτήν τη θέση και στη Βουλή για το τι χαρακτήρα έχει αυτό το ∆ηµοψήφισµα.
Θα σας θυµίσω ότι το χαρακτηρίσαµε παγίδα για τον λαό µας, για τη χώρα, και το εξηγήσαµε. ∆εν το κάναµε για µικροκοµµατικούς λόγους αντιπαράθεσης µε την κυβερνητική επιλογή, ούτε µόνο για τους θεωρητικούς και ιδεολογικούς λόγους, που είµαστε µέρα µε τη νύχτα στην αντίληψή µας για το δρόµο ανάπτυξης που ακολουθεί είτε για την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας, ή για τις ενώσεις.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός
της Νέας ∆ηµοκρατίας): Θα κάνουµε ανάλυση τώρα όλων των ζητηµάτων; Θα µιλήσουµε όλοι και θα τοποθετηθούµε στο τι είπαµε για το δηµοψήφισµα για τα Πρακτικά.
∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ (Γενικός Γραµµατέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ): Μπορεί να διευκρινιστεί πώς θέλετε να γίνει η συζήτηση, απλά και µόνο ήθελα να διευκρινίσω αυτό…
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Και στον κ.Θεοδωράκη προηγουµένως το είπα αυτό. Κι επειδή εγώ έθεσα την ατζέντα, τον
-10-
σχολιασµό και τις επιµέρους τοποθετήσεις να τις δούµε στην πορεία; Να αφήσουµε τον Πρωθυπουργό;
∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ (Γενικός Γραµµατέας της Κεντρικής
Επιτροπής του ΚΚΕ): Και για το διαδικαστικό νοµίζω -το ξεκαθαρίζω από την αρχή δηλαδή- ότι το ΚΚΕ δεν θα υπογράψει κάποια κοινή ανακοίνωση απ’ το σηµερινό Συµβούλιο, µε την έννοια ότι υπάρχουν διαφορετικές θέσεις.
Επειδή από την αρχή ειπώθηκε εισηγητικά από τον κύριο Πρόεδρο. Καταλαβαίνω τώρα το πνεύµα βεβαίως που το θέσατε. Άλλωστε, θεσµικά ερχόµαστε εδώ, δεν υπάρχει κανένα άλλο ζήτηµα.
Όµως και οι θέσεις θα πρέπει να αναπτυχθούν στην πορεία κι εκεί να καταλήξουµε αν θα υπάρξει κάτι, αν δεν θα υπάρξει, ή τί διατυπώσεις θα κάνει κάθε κόµµα. Να µην το θεωρήσουµε δηλαδή δεδοµένο, αυτό λέω.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Ο Πρωθυπουργός έχει τον λόγο.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Κύριε Πρόεδρε, ζήτησα σήµερα τη σύγκληση του Συµβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών, προκειµένου να υπάρξει µια ουσιαστική ανταλλαγή απόψεων εν όψει της κρίσιµης αυριανής Συνόδου Κορυφής της Ευρωζώνης.
Θέλω να υπερθεµατίσω, σε ό,τι αφορά την εισήγηση του Προέδρου της ∆ηµοκρατίας, σχετικά µε το ερώτηµα και το αποτέλεσµα του δηµοψηφίσµατος, τονίζω ότι ο Πρόεδρος είπε το αυτονόητο, ότι την ευθύνη για την υποβολή του
-11-
ερωτήµατος την έχει η Κυβέρνηση και η Εθνική Αντιπροσωπεία, µε βάση το Σύνταγµα και µε βάση τη νοµοθεσία, τον νόµο.
Ως εκ τούτου, οι Έλληνες πολίτες εκλήθησαν να απαντήσουν στο συγκεκριµένο ερώτηµα που ετέθη. Νοµίζω ότι αυτό είπε κι ο Πρόεδρος πριν, αν τον ερµηνεύω σωστά. Το ερώτηµα αυτό ήταν σαφές. Ρωτούσε τον ελληνικό λαό εάν εγκρίνει ή απορρίπτει την πρόταση που έθεσαν οι θεσµοί προς την Ελληνική Κυβέρνηση στο Eurogroup της 25ης του Ιούνη, µία πρόταση η οποία είχε δύο σκέλη: Το ένα σκέλος αφορούσε τις προαπαιτούµενος δράσεις, προκειµένου να προχωρήσουµε σε ένα πρόγραµµα χρηµατοδοτικής υποστήριξης και το δεύτερο σκέλος αφορούσε το πλάνο της χρηµατοδοτικής υποστήριξης.
Ως εκ τούτου, το ερώτηµα ήταν σαφές. Η απάντηση, νοµίζω, αποτυπώθηκε µε βάση τα χθεσινά αποτελέσµατα µε µεγάλη σαφήνεια σε ό,τι αφορά το αποτέλεσµα, το οποίο δεν το αµφισβητεί κανείς. Κι εµείς, εγώ προσωπικά ως Πρωθυπουργός, η Ελληνική Κυβέρνηση αλλά και το σύνολο των πολιτικών κοµµάτων, καλούµαστε σήµερα, µε αυτό το δεδοµένο, να χαράξουµε τη διαπραγµατευτική στρατηγική της χώρας και την πορεία της το επόµενο διάστηµα, µε δεδοµένο δηλαδή τον σεβασµό στη λαϊκή ετυµηγορία.
Απ’ την άλλη µεριά, όµως, οφείλω να σας δώσω πλήρη την εικόνα του που βρισκόµαστε αυτήν τη στιγµή, ποιες είναι οι δυνατότητες που έχουµε µπροστά
-12-
µας, ποιες είναι οι δυσκολίες που έχουµε µπροστά µας, διότι η διαπραγµάτευση βρίσκεται σε ένα πολύ κρίσιµο στάδιο.
Με δεδοµένο, λοιπόν, ότι το αποτέλεσµα ήταν σαφές σε ό,τι αφορά την απόρριψη της συγκεκριµένης πρότασης, αλλά ταυτόχρονα σαφές σε ό,τι αφορά την ενίσχυση της διαπραγµατευτικής προσπάθειας για την επίτευξη µιας συµφωνίας βιώσιµης, µε προοπτική εξόδου απ’ την κρίση, καλούµαστε σήµερα να αντιµετωπίσουµε δύο ουσιαστικές προκλήσεις, δύο δυσκολίες και να θέσουµε δύο στόχους.
Ο πρώτος στόχος αφορά την άµεση αποκατάσταση της λειτουργίας του τραπεζικού συστήµατος, της ρευστότητας δηλαδή στο πιστωτικό σύστηµα. Όπως γνωρίζετε, η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας την προηγούµενη Κυριακή να παγώσει την έκτακτη παροχή ρευστότητας, τον ELA, µας οδήγησε στην απόφαση να θέσουµε περιορισµούς στις αναλήψεις.
Συνεπώς, τούτη την ώρα κρίσιµη προϋπόθεση για να υπάρξει µία ουσιαστική διαπραγµάτευση όχι µακροχρόνια και µεγάλης διάρκειας, αλλά σύντοµης διάρκειας διαπραγµάτευση, προκειµένου να υπάρξει επίτευξη λύσης- είναι να εξασφαλιστεί ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αντιµετωπίσει το αίτηµα της Τράπεζας της Ελλάδος για παροχή έκτακτης ρευστότητας, όσο διαρκέσει, για λίγες ηµέρες, µέχρι να βρεθεί η συµφωνία, η προοπτική συµφωνίας, για λόγους ουσιαστικούς αλλά και για λόγους ανθρωπιστικούς. ∆ιότι η χώρα
-13-
βρίσκεται µπροστά σε έναν κίνδυνο ανθρωπιστικής κρίσης, εάν η στάση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας παραµείνει αρνητική στο αίτηµα της µικρής έστω αύξησης του ELA.
Άρα, το πρώτο θέµα που πρέπει να αντιµετωπίσουµε τούτη την ώρα είναι σε πρώτη φάση η µικρή αύξηση της ρευστότητας, προκειµένου να µην υπάρξει ασφυξία χρηµατοπιστωτική και βεβαίως, η σταδιακή αποκατάσταση της λειτουργίας του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος.
Ο δεύτερος στόχος είναι να δούµε τους όρους και τις προϋποθέσεις, µε βάση τη λαϊκή εντολή, µιας συµφωνίας µε τους εταίρους σε ένα µεσοπρόθεσµο διάστηµα, για τους επόµενους είκοσι τέσσερις µήνες, µιας συµφωνίας που θα εξασφαλίζει, θα καλύπτει τις χρηµατοδοτικές ανάγκες της χώρας για τους επόµενους είκοσι τέσσερις µήνες, µιας συµφωνίας όµως που θα δίνει µια οριστική διέξοδο από την κρίση και θα ακυρώνει οριστικά τα σενάρια εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη.
Σ’ αυτήν την κατεύθυνση θέλω να σας ενηµερώσω για το πού βρισκόµαστε τούτη την ώρα.
Η Ελληνική Κυβέρνηση είχε καταθέσει, αν δεν κάνω λάθος, στις 22 του µηνός, ηµέρα ∆ευτέρα, πλήρη πρόταση προαπαιτούµενων δράσεων προς τους τρεις θεσµούς, όπου την ηµέρα εκείνη σας θυµίζω ήταν η έκτακτη Σύνοδος των Ηγετών των δεκαεννιά της Ευρωζώνης. Απ’ όλους, κι απ’ το Eurogroup κι απ’ τους
-14-
τρεις Θεσµούς, είχε χαρακτηριστεί ως ουσιαστική βάση για την επίτευξη µιας συµφωνίας.
Παρά το γεγονός ότι είχε χαρακτηριστεί ως ουσιαστική βάση για την επίτευξη συµφωνίας όµως, στις 25 του µηνός ετέθη στο Eurogroup η πρόταση των Θεσµών την οποία θέσαµε στην κρίση του ελληνικού λαού χθες, µια πρόταση η οποία ήταν ουσιαστικά διαφοροποιηµένη κι ως προς τα προαπαιτούµενα από τη δική µας πρόταση, κυρίως όµως ήταν µία πρόταση απ’ την οποία έλειπε ένα σχέδιο κάλυψης των χρηµατοδοτικών αναγκών της χώρας στο µεσοπρόθεσµο διάστηµα και δεν εµπεριείχε καµία δέσµευση, καµία ρύθµιση για το κρίσιµο θέµα του δηµόσιου χρέους.
Η ελληνική Κυβέρνηση πριν θέσει την τελεσιγραφική αυτή πρόταση στην κρίση του ελληνικού λαού, προσπάθησε να δηµιουργήσει τις προϋποθέσεις συνέχισης της διαπραγµάτευσης µε τους Θεσµούς. Ακόµα και µετά την απόφαση του δηµοψηφίσµατος, συνέχισε αυτήν την προσπάθεια. Και στις 30 Ιουνίου η Ελλάδα, µέσω της ελληνικής Κυβέρνησης, υπέβαλε αίτηµα προς τον Ευρωπαϊκό Μηχανισµό Σταθερότητας, τον λεγόµενο ESM, για διετή δανειακή συµφωνία πλήρη χρηµατοδοτική κάλυψη και αναδιάρθρωση του χρέους προς τον Επ ώστε να καταστεί βιώσιµο, καταθέτοντας ως πλαίσιο προαπαιτούµενων δράσεων γι’ αυτήν τη συµφωνία το πλαίσιο της πρότασης Γιουνκέρ που ήρθε µετά το τελεσίγραφο των δανειστών.
-15-
Η πρόταση Γιουνκέρ είχε κάποιες µικρές διορθώσεις στην πρόταση που µας κατετέθη στις 25 Ιούνη στο Eurogroup.
Είχε, λοιπόν, η αντιπρότασή µας ως βάση προαπαιτούµενων την πρόταση Γιουνκέρ, µε κάποιες, όµως, αλλαγές, πέντε σηµαντικές αλλαγές, πέντε σηµεία αλλαγών, τα οποία κατά την εκτίµησή µας, κατά την εκτίµηση της Κυβέρνησης, µπορούν να καταστήσουν αυτήν την πρόταση προαπαιτουµένων -τη δύσκολη αυτή πρόταση, επιτρέψτε µου να πω, σε σχέση µε την επιβάρυνση, εκ νέου, του ελληνικού λαού µε βάρη λιτότητας- επί τω δικαιότερω.
Και θα µπορούσαν να δώσουν τη δυνατότητα στον ελληνικό λαό να θεωρήσει ότι αυτή η πρόταση θα µπορούσε να έχει την ανοχή του ή, εν πάση περιπτώσει, τη συναίνεσή του. Θα µπορούσαν, λοιπόν, να την καταστήσουν µια πρόταση που θα είχε τη συναίνεση της πλειοψηφίας της ελληνικής κοινωνίας, µε δεδοµένο ότι κανείς αυτήν τη στιγµή δεν πιστεύει ότι υπάρχουν εύκολες λύσεις.
Θέλω, όµως, να τονίσω, ότι η πρόταση της ελληνικής Κυβέρνησης να πάµε σε µία συµφωνία µε βάση την πρόταση Γιουνκέρ, διορθωµένη µε πέντε-έξι αλλαγές επί τω ευνοϊκότερω για τις αντοχές της ελληνικής κοινωνίας, συνοδεύεται µε πρόταση για πλήρη κάλυψη των χρηµατοδοτικών αναγκών της χώρας για το µεσοπρόθεσµο διάστηµα για τα επόµενα δύο χρόνια και ταυτόχρονα συνοδεύεται µε την πρόταση για την αναδιάρθρωση του χρέους.
Αυτός ο συνδυασµός µπορεί να αντισταθµίσει, κατά τη δική µας εκτίµηση, την υφεσιακή δυναµική που θα φέρουν µέτρα λιτότητας. Μέτρα λιτότητας µεν,
-16-
κατανεµηµένα, όµως, µε δικαιοσύνη σε αυτούς που µπορούν να τα αντέξουν και όχι στις κοινωνικές εκείνες κατηγορίες που έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από την κρίση, σε συνδυασµό, όµως, µε ένα ισχυρό πακέτο χρηµατοδότησης που καλύπτει τις µεσοπρόθεσµες ανάγκες της χώρας και αναδιάρθρωση του χρέους µπορούν να δηµιουργήσουν µια θετική δυναµική και στην ελληνική κοινωνία και στις αγορές και κυρίως στους επενδυτές.
Μπορεί να δηµιουργήσουν την αίσθηση ότι η συζήτηση για το Grexit τελείωσε, να δηµιουργήσουν την αίσθηση µιας θετικής δυναµικής, η οποία θα µπορούσε να αντισταθµίσει την υφεσιακή ροπή των µέτρων λιτότητας που µας προτείνουν οι τρεις Θεσµοί.
Αυτό θεωρούµε εµείς ότι αποτελεί µία ουσιαστική προϋπόθεση για να εκτιµήσουµε ότι έχουµε µία βιώσιµη συµφωνία εξόδου.
Μέτρα λιτότητας µη αποδεκτά από την κοινωνία, χωρίς διορθώσεις, χωρίς εξασφαλισµένη χρηµατοδότηση, χωρίς αναδιάρθρωση του χρέους, είναι µια συνταγή αποτυχίας. Και εκτίµησή µου είναι ότι πρέπει να το συνοµολογήσουµε σήµερα αυτό. Σήµερα η χώρα πρέπει να αποκτήσει εθνική στρατηγική και εθνικούς στόχους.
Η Κυβέρνηση, ούτως ή άλλως, µε αυτές τις θέσεις θα προσέλθει στη διαπραγµάτευση, δεδοµένου ότι είναι σαφής η λαϊκή εντολή που λάβαµε χθες. Εντούτοις, κατά την προσωπική µου άποψη –και είναι ειλικρινής- θα βοηθούσε, όχι
-17-
σε όλα βέβαια, αλλά τουλάχιστον στα βασικά, να υπάρξει σήµερα ένας κοινός τόπος στο τι διεκδικούµε.
Επανέρχοµαι, λοιπόν: Μίλησα για δύο στόχους. Ο πρώτος είναι η αποκατάσταση του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος. Πιστεύω, πράγµατι, ότι θα ήταν πολύ σηµαντικό αν αυτό το αίτηµα είναι ένα οµόθυµο αίτηµα της συνάντησης των πολιτικών Αρχηγών προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, για όσο διάστηµα -ολίγων ηµερών- θα διαρκέσει αυτή η ύστατη προσπάθεια εξεύρεσης λύσης, ώστε να αντιµετωπιστούν οι άµεσες και έκτακτες ανάγκες που αφορούν όχι την έξοδο από την κρίση, αλλά την επιβίωση και την καθηµερινότητα της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού. Ο δεύτερος στόχος είναι να δούµε τι είδους συµφωνία θα ζητήσουµε, τι είδους συµφωνία θα διεκδικήσουµε.
Εγώ καταθέτω τις σκέψεις µου εδώ, στο Συµβούλιο των πολιτικών Αρχηγών, για να ανταλλάξουµε γνώµες και απόψεις. Η πρόθεσή µου, λοιπόν, είναι να ζητήσω αύριο τα εξής τέσσερα σηµεία:
Πρώτον, βάση προαπαιτούµενων δράσεων για την επίτευξη µιας συµφωνίας διετούς διάρκειας να είναι το κείµενο Γιουνκέρ, συν πέντε σηµαντικές αλλαγές, τις οποίες θα σας πω ευθύς αµέσως.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι): Ποιο είναι; Αυτό µετά την κουβέντα στη Βουλή;
-18-
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Το κείµενο Γιουνκέρ που µας ήρθε την Κυριακή 28 του µήνα, µε πέντε, όµως, σηµαντικές αλλαγές. Θα σας πω µετά ποιες θα είναι αυτές.
∆εύτερον, να ζητήσουµε την κάλυψη των χρηµατοδοτικών αναγκών της χώρας στο µεσοπρόθεσµο διάστηµα. Κατά την άποψή µου αυτό είναι εξαιρετικά κρίσιµο. Είναι εξαιρετικά κρίσιµο και προϋπόθεση να έχουµε µια συµφωνία µε όρους προοπτικής και βιωσιµότητας, να δοθεί η αίσθηση ότι δεν θα συζητήσουµε ξανά σε πέντε µήνες για το αν θα βγει η Ελλάδα από το ευρώ, να έχει, δηλαδή, µία διάρκεια χρονική ασφαλείας, µέσα στην οποία θα γίνει η µεγάλη προσπάθεια της χώρας να ανακάµψει οικονοµικά, να προσελκύσει επενδύσεις, να δηµιουργήσει θετικό οικονοµικό κλίµα και να αντιστρέψει την εικόνα των αγορών.
Τρίτο σηµείο είναι αυτή η συµφωνία να συνοδευτεί από ένα ισχυρό πακέτο αναπτυξιακών επενδύσεων, σε συνεννόηση µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, µε εµπροσθοβαρή κατανοµή των κονδυλίων του ΕΣΠΑ 2015-2020 –που είναι περίπου 20,5 δισεκατοµµύρια ενδεχοµένως και µε επιπρόσθετα πακέτα από το πρόγραµµα Γιουνκέρ για τις επενδύσεις, στοχευµένα όµως –και µάλιστα εγώ θα έλεγα ότι θα ήταν σηµαντικό να διεκδικήσουµε και την άµεση καταβολή ενός µέρους κεφαλαίων το 2015 για δράσεις που θα αφορούν κυρίως τη καταπολέµηση της ανεργίας, το οποίο είναι αυτήν τη στιγµή το πιο σηµαντικό πρόβληµα που αντιµετωπίζει η ελληνική κοινωνία και η ελληνική οικονοµία.
-19-
Το τέταρτο σηµείο είναι η άµεση αντιµετώπιση του ζητήµατος της βιωσιµότητας του δηµόσιου χρέους. Νοµίζω ότι αυτήν την ώρα έχουµε ένα σηµαντικό χαρτί στα χέρια µας, το οποίο δεν το είχαµε κατά τους πέντε µήνες της διαπραγµάτευσης. Έχουµε την έκθεση που είδε το φως της δηµοσιότητας του ∆ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου, η οποία αφορά στη βιωσιµότητα του δηµόσιου χρέους της χώρας µας. Νοµίζω ότι η έκθεση δικαιώνει πλήρως τη θέση ότι το δηµόσιο χρέος δεν έχει προοπτική βιωσιµότητας, καθώς φανερώνει πως ο µόνος τρόπος για να αποκτήσεις προοπτική βιωσιµότητας είναι ένα κούρεµα της τάξης του 30% και ένα µορατόριουµ σε πληρωµές για είκοσι χρόνια.
Με βάση την εµπειρία των διαπραγµατεύσεων έχω την αίσθηση ότι είναι ώριµο να τεθεί και να πάρουµε ένα σαφές και συγκεκριµένο χρονοδιάγραµµα, µια σαφή και συγκεκριµένη κατεύθυνση για τον τρόπο, εν πάση περιπτώσει, που θα επιχειρήσουµε. Γιατί, προφανώς, υπάρχουν πολλές τεχνικές λύσεις στο ζήτηµα αυτό. Είναι η άποψη του ∆ΝΤ. Υπάρχουν άλλες απόψεις που µιλάνε για τη δυνατότητα µιας αποµείωσης του χρέους µέσα από τη µεταφορά των οµολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που λήγουν στο επόµενο διάστηµα στο ευρωπαϊκό Μηχανισµό. Είναι θετικό για εµάς αυτήν την ώρα που µιλάµε για αποκλειστική στήριξη από τον ευρωπαϊκό Μηχανισµό, γιατί ο ευρωπαϊκός Μηχανισµός, ο ESM, προβλέπει τη δυνατότητα µετακύλησης, µεταχρονολόγησης των οµολόγων που λήγουν και ταυτόχρονα προβλέπει και χαµηλά επιτόκια
-20-
αποπληρωµής. Και αυτό είναι κατά µία έννοια µια διαδικασία ουσιαστικής αποµείωσης.
Με αυτά τα τέσσερα σηµεία νοµίζω ότι µπορούµε να διαµορφώσουµε µια θέση ουσιαστική και ταυτόχρονα λογική και ρεαλιστική για τη δυνατότητα προσέγγισης µιας συµφωνίας. Αντιλαµβάνοµαι, βεβαίως, ότι ενδεχοµένως ακόµα κι αν αύριο υπάρξει συµφωνία στη βάση αυτή, θα χρειαστεί κάποιος χρόνος για τις τεχνικές διεργασίες προκειµένου να διαµορφωθεί πρόγραµµα, αν µιλάµε για διετές πρόγραµµα χρηµατοδότησης.
Συνεπώς, θα µπορούσε κανείς να δεχθεί τη δυνατότητα να υπάρξει για όσο διάστηµα χρειάζεται, µέχρι να διαµορφωθούν οι προϋποθέσεις -αν υπάρξει συµφωνία σε ό,τι αφορά την πολιτική κατεύθυνση και την πολιτική βούληση µια εξασφάλιση των άµεσων χρηµατοδοτικών αναγκών και της αποκατάστασης της ρευστότητας στις τράπεζες. Βλέπω, δηλαδή, την ανάγκη ενός µικρού διαστήµατος, δέκα, δεκαπέντε, είκοσι ηµερών, µέχρι να φτάσουµε στην τελική συµφωνία.
∆εν είµαι σύµφωνος στην ιδέα –και θέλω να σας το πω µε ειλικρίνεια- να ξαναµιλήσουµε για «πρόγραµµα-γέφυρα», µέχρι να πάµε σε συµφωνία. Θεωρώ ότι αυτό είναι µία παγίδα και δεν θα ήταν σκόπιµο να την αποδεχθούµε. Βρισκόµαστε σε µια κρίσιµη στιγµή και για εµάς και για την ευρωζώνη. Η θα υπάρξει λύση τώρα ή δεν θα υπάρξει λύση και θα είµαστε όλοι µπροστά σε
-21-
µεγάλες αποφάσεις, κρίσιµες, αλλά και σε µια διαδικασία που θα αναπροσανατολίσει συνολικά τη συζήτηση και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.
Με αυτήν την έννοια, εγώ προ κρίνω αυτήν τη στρατηγική, τη στρατηγική της προσπάθειας επίτευξης συµφωνίας µεσοπρόθεσµης προοπτικής -µακράς µεσοπρόθεσµης προοπτικής, όχι για τρεις µήνες, αλλά για δύο χρόνια, αν δεν είναι δύο χρόνια να είναι ενάµισης χρόνος- να δώσουµε, δηλαδή, το σήµα ότι τελειώνουµε µε την κρίση αυτή. Το θέµα του χρέους στο τραπέζι, κάλυψη των αναγκών, προαπαιτούµενα, το κείµενο Γιουνκέρ, συν πέντε αλλαγές.
Επιτρέψτε µου να σας πω τα πέντε σηµεία που µπορεί να αποτελέσουν τη βάση για αλλαγές που θα διαµορφώσουν µία δυνατότητα να αποδεχθούµε ένα δύσκολο –επαναλαµβάνω- κείµενο προαπαιτουµένων.
Το πρώτο αφορά τον ΦΠΑ, αφορά τη διατήρηση της έκπτωσης του 30% στα νησιά. Θέλω απλά να πω δεν θα µακρηγορήσω, δεν έχει νόηµα να µακρηγορήσουµε ότι αυτό είναι ένα πλεονέκτηµα το οποίο η χώρα µας έχει από την είσοδό της στην ευρωζώνη, όπως πολλές χώρες διαµόρφωσαν τη δυνατότητα να διατηρήσουν κάποιες ξεχωριστές πολιτικές.
Θυµίζω ότι η Ιρλανδία διατήρησε τη δυνατότητά της να έχει χαµηλή φορολογία σε σχέση µε άλλες χώρες της ευρωζώνης. Εµείς διατηρήσαµε αυτό το πλεονέκτηµα χάρις στη νησιωτικότητα, ότι η Ελλάδα δεν είναι σαν όλες τις άλλες χώρες της Ευρώπης και ότι το µεταφορικό ισοδύναµο, το κόστος δηλαδή µεταφοράς και µετακίνησης για έναν κάτοικο που ζει
-22-
στη νησιωτική Ελλάδα δεν είναι το ίδιο για έναν κάτοικο που ζει στην ηπειρωτική Ελλάδα. Και αυτή είναι µια ιδιαιτερότητα την οποία έχει µόνο η Ελλάδα που είναι µια νησιωτική χώρα.
Επίσης, υπάρχει και το µείζον, κατά την άποψή µας, ζήτηµα που αφορά στα νησιά αυτά που βρίσκονται δίπλα στην Τουρκία και που η έκπτωση στο Φόρο Προστιθέµενης Αξίας διατηρεί, εν πάση περιπτώσει, ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα, όσο µπορεί να το διατηρήσει, γιατί γνωρίζουµε πάρα πολύ καλά ότι οι συγκρίσεις δεν είναι θετικές για εµάς.
Το δεύτερο σηµείο αφορά στα διαρθρωτικά δηµοσιονοµικά µέτρα. Προτείνουµε η απαίτηση για άµεση προκαταβολή του 100% του φόρου εισοδήµατος για ατοµικές επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελµατίες, που ζητούν οι θεσµοί, να µην είναι άµεση, να είναι σταδιακή η αύξηση προκαταβολής φόρου. Επίσης, ζητούν την κατάργηση της προνοµιακής φορολογικής µεταχείρισης των αγροτών περιλαµβανοµένης της επιστροφής στο σύνολο του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης Καυσίµων. Επίσης, εµείς προτείνουµε να διατηρηθεί και σταδιακά να καταργηθεί η προνοµιακή φορολογική µεταχείριση των αγροτών έως το τέλος του 2017 και να µην υπάρξει άµεση κατάργηση.
Επίσης, στα δημοσιονομικά μέτρα προτείνουμε να µην δεχθούμε τη µμείωση των αμυντικών δαπανών κατά 400 εκατοµµύρια το 2015 και άλλα 400 εκατοµµύρια το 2016. Και αντί αυτού, να υποσχεθούµε, µε βάση τις δυνατότητες
-23-
που θα προσπαθήσουµε να διαµορφώσουµε, µία µείωση των αµυντικών δαπανών κατά 200 µόνο εκατοµµύρια το 2016 και όχι το 2015.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος των Ανεξαρτήτων Ελλήνων): Και
αυτά που θα εισπράξουµε από…
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Εντάξει, θα πούµε µετά πώς το σκεφτόµαστε αυτό. Θα πείτε εσείς που έχετε την ευθύνη του Υπουργείου Άµυνας, εάν υπάρχουν δυνατότητες και τι δυνατότητες υπάρχουν.
Το τρίτο σηµείο αφορά τις συντάξεις, όπου µιλάµε για πλήρη εφαρµογή του νόµου του 2010, που αφορά τον υπολογισµό της κύριας σύνταξης µε συνέπεια µικρή αύξηση των χαµηλών και µικρή µείωση των υψηλών κύριων συντάξεων.
Αλλά η µεταρρύθµιση του 2012 – ρήτρα µηδενικού ελλείµµατος- προτείνουµε εµείς να ανασταλεί -ενώ στο κείµενο Γιουνκέρ δεν υπάρχει αυτό- έως την εφαρµογή της νέας µεταρρύθµισης του ασφαλιστικού, της συνολικής µεταρρύθµισης του ασφαλιστικού, την οποία θα προετοιµάσουµε µε αναλογιστικές µελέτες και διευρυµένο κοινωνικό διάλογο µέχρι το τέλος του χρόνου.
Επίσης, η πρόταση Γιουνκέρ µιλάει για κατάργηση του ΕΚΑΣ. Εµείς να προτείνουµε…
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι): Το τέταρτο είναι αυτό;
-24-
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Είναι στο σηµείο τρία: Σηµείο πρώτο, ΦΠΑ, σηµείο δεύτερο, δηµοσιονοµικά, σηµείο τρίτο, συντάξεις. Τώρα είµαι στις συντάξεις. Και λέω ότι η πρόταση Γιουνκέρ µιλάει για κατάργηση του ΕΚΑΣ. Εµείς να ζητήσουµε το ΕΚΑΣ να διατηρηθεί έως το τέλος του 2019 και να καταργηθεί σταδιακά, αλλά χωρίς καµία άµεση περικοπή στους δικαιούχους που βρίσκονται στη χαµηλότερη βαθµίδα των αποδοχών.
Τέλος, στο θέµα των συντάξεων, οι φόροι υπέρ τρίτων, που ζητούν άµεση κατάργηση, εµείς να αντιπροτείνουµε οι φόροι υπέρ τρίτων να καταργηθούν σταδιακά έως το τέλος του 2017 µε αφετηρία την 31η Οκτωβρίου του 2015.
Το τέταρτο σηµείο σε ό,τι αφορά την αγορά εργασίας. Εµείς επιµένουµε στην ανάγκη η χώρα µας να έχει, όπως και όλες οι άλλες προηγµένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα πλαίσιο συλλογικών διαπραγµατεύσεων. Και πιστεύουµε ότι πρέπει να αναφέρεται ρητά στη συµφωνία ότι το νέο πλαίσιο, το σύγχρονο πλαίσιο -δεν θα γυρίσουµε στο νόµο του 1990- συλλογικών πραγµατεύσεων στη βάση της κοινής δήλωσης – σας θυµίζω- που είχα κάνει µε Γιουνκέρ, να νοµοθετηθεί το φθινόπωρο του 2015.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της
Νέας ∆ηµοκρατίας): Μα, αυτό δεν το είχαν δεχθεί;
-25-
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Ναι, αλλά δεν είναι στο κείµενο Γιουνκέρ.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της
Νέας ∆ηµοκρατίας): Πάντως ήταν…
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Αυτό κι ό,τι άλλο ήθελε προκύψει, γιατί σταµάτησε η διαπραγµάτευση.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Το είχαν δεχθεί, δεν υπήρχε ούτε στο τελεσίγραφο της 25ης ούτε και στο νέο κείµενο Γιουνκέρ αυτό. Άρα αυτό είναι το τέταρτο σηµείο αλλαγής ή προσθήκης εν πάση περιπτώσει.
Το πέµπτο σηµείο αφορά τα product markets, δηλαδή, τις αγορές προϊόντων. Εκεί υπάρχει το αίτηµα των θεσµών να υπάρχει άµεση εφαρµογή των λεγόµενων toolkits, της εργαλειοθήκης 1 και 2, ενώ αυτήν τη στιγµή εµείς είµαστε σε µια πολύ ουσιαστική συνεργασία µε τον ΟΟΣΑ για την αναθεώρηση και τον εκσυγχρονισµό ας το πούµε έτσι- µε βάση τις νέες συνθήκες στην ελληνική οικονοµία αυτών των προτάσεων. Υπό αυτήν την έννοια, εµείς προτείνουµε να εφαρµόσουµε άµεσα όσα από κοινού και εκ νέου συµφωνήσουµε µε τον ΟΟΣΑ.
Υπάρχουν λεπτοµέρειες. Εγώ λέω να σας δώσω τα κείµενα. ∆εν χρειάζεται να µπούµε σε λεπτοµέρειες. Εν πάση περιπτώσει, να σας πω ότι -για να µην µιλάµε µε τίτλους- οι Θεσµοί όταν λένε για εφαρµογή της εργαλειοθήκης 1 και 2, ζητούν ουσιαστικά άνοιγµα κλειστών επαγγελµάτων, των συµβολαιογράφων, των
-26-
δικαστικών επιµελητών, απελευθέρωση γυµναστηρίων, φαρµακείων κ.λπ. Τα ξέρετε όλα αυτά.
Εµείς θεωρούµε ότι υπάρχουν κάποιες παρεµβάσεις οι οποίες θα µπορούσαν να γίνουν χωρίς σηµαντικό κοινωνικό κόστος. Υπάρχουν, όµως, και παρεµβάσεις που ετούτη την ώρα είναι ανώφελες. Υπό αυτήν την έννοια πιστεύουµε ότι η συνεργασία που έχουµε αυτήν τη στιγµή µε τον ΟΟΣΑ για την εφαρµογή ενός φιλόδοξου προγράµµατος µεταρρυθµίσεων µπορεί αντιµετωπίσει τα πραγµατικά προβλήµατα που υπάρχουν αυτήν τη στιγµή στην αγορά εργασίας, δηλαδή, τη δηµιουργία ολιγοπωλιακών ή µονοπωλιακών πρακτικών. Μπορεί να δηµιουργήσει προϋποθέσεις για καλύτερες υπηρεσίες και πρακτικές για την επιχειρηµατικότητα. Μπορεί να δηµιουργήσει συνθήκες για την καταπολέµηση της επιχειρηµατικής διαφθοράς, στον δηµόσιο τοµέα την αντιµετώπιση της διαφθοράς στις κρατικές προµήθειες, µια σειρά από βέλτιστες πρακτικές που προσφέρει ο ΟΟΣΑ, πρακτικές και µεταρρυθµίσεις που µπορεί να έχουν την κοινωνική συναίνεση και να µην δηµιουργούν συνθήκες κοινωνικής ρήξης.
Με αυτές, λοιπόν, τις πέντε παρεµβάσεις πιστεύουµε ότι µπορούµε να δώσουµε τη δυνατότητα, σε ό,τι αφορά τις προαπαιτούµενες δράσεις, να υπάρξει µια συµφωνία, η οποία θα είναι ένας συµβιβασµός που θα δίνει αξιόπιστες µεταρρυθµίσεις που ζητούν οι Θεσµοί σε ό,τι αφορά τα δηµοσιονοµικά και τις
-27-
δεσµεύσεις ότι θα τις προωθήσουµε.
Ταυτόχρονα, όµως, δεν θα δηµιουργεί την αίσθηση της ασφυξίας και της κοινωνικής αναλγησίας -ας το πω έτσι- θα µας δίνει τη δυνατότητα να µιλήσουµε για µία συµφωνία που στο βαθµό που θα συνοδεύεται και από τις άλλες προτάσεις για το χρέος και τη χρηµατοδότηση και θα δίνει προοπτική διεξόδου, πιστεύω ότι η πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας θα τη θεωρήσει ως µια συµφωνία, δύσκολη µεν, αλλά αναγκαία και βιώσιµη που µπορεί να δώσει προοπτική. Και µε αυτό το δεδοµένο θεωρώ ότι είναι µία πρόταση η οποία έχει και ρεαλιστική βάση και προς τους Θεσµούς και προς το εσωτερικό της χώρας.
Ανακεφαλαιώνω, λοιπόν, γιατί νοµίζω ότι µίλησα αρκετά. Η πρόταση που καταθέτω είναι να συζητήσουµε και να ακούσω και τις θέσεις σας, ώστε αύριο στη Σύνοδο Κορυφής να µιλήσουµε για την αποκατάσταση της ρευστότητας στο τραπεζικό σύστηµα και για µία συµφωνία µεσοπρόθεσµης διάρκειας που θα περιλαµβάνει εξασφαλισµένη χρηµατοδότηση, αξιόπιστες µεταρρυθµίσεις και ταυτόχρονα ένα ισχυρό πακέτο αναπτυξιακών επενδύσεων και δεσµεύσεις για αναδιάρθρωση του χρέους.
(∆ΙΑΚΟΠΗ)
-28-
(ΜΕΤΑ ΤΗ ∆ΙΑΚΟΠΗ)
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Κύριε Μεϊµαράκη, έχετε τον λόγο.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της
Νέας ∆ηµοκρατίας): Κύριε Πρόεδρε, εγώ αισθάνοµαι µία διάθεση να συµβάλω όσο πιο θετικά γίνεται στην προσπάθεια που καταβάλλει η Κυβέρνηση.
Θα µου επιτρέψετε, όµως, επειδή ελέχθησαν ορισµένα πράγµατα και για το δηµοψήφισµα και για τη Σύνοδο Αρχηγών κ.λπ., να κάνω δυο-τρεις παρατηρήσεις, οι οποίες δεν είναι στο κλίµα που θα ήθελα να είχα από την αρχή.
Εγώ προσωπικά είχα επισηµάνει το θέµα για το δηµοψήφισµα. Θεωρώ ότι είναι παρωδία και ότι έπρεπε να έχει πολύ περισσότερη διάρκεια συζήτησης και συνεννόησης και ταυτόχρονα, το ερώτηµα θα έπρεπε να ήταν πολύ ποιο ξεκάθαρο.
Πιστεύω ότι η Κυβέρνηση, επειδή πήρε την απάντηση του Eurogroup «όχι στην παράταση» πριν την ψηφοφορία, ήξερε ότι χωρίς να είναι σε πρόγραµµα, θα υπάρξουν ζητήµατα σοβαρά και στη ρευστότητα και στην ελληνική κοινωνία, σκεφτόµουν πάρα πολύ µήπως έπρεπε να εξαντλήσουµε και όλα τα όπλα που µας δίνει το Σύνταγµα και ο Κανονισµός της Βουλής, ώστε να καθυστερήσουµε την απόφαση της Κυβέρνησης για το δηµοψήφισµα και να τη βάλουµε να σκεφτεί
-29-
ακόµα περισσότερο και µε ψυχραιµία το αν θα έπρεπε ή όχι να γίνει το δηµοψήφισµα.
Καταρχήν, να σας πω ότι είµαι υπέρ των δηµοψηφισµάτων, εφόσον σε αυτά σαφώς έχουµε το χρόνο της συζήτησης και σαφές ερώτηµα. Και στο επιχείρηµα ότι και στις άλλες χώρες έγιναν δηµοψηφίσµατα, πρώτον δεν έγιναν για δηµοσιονοµικά ζητήµατα, δεύτερον, δεν έγιναν κάτω από τραγικές συνθήκες, που ήταν σίγουρο ότι θα δηµιουργηθούν αφ’ ης στιγµής απήντησε το Eurogroup αρνητικά και τρίτον, δεν υπήρχε τέτοια ένταση και τέτοια διαίρεση σε µια φάση στην οποία έπρεπε να είµαστε όλοι µαζί και συναινετικοί.
Γι’ αυτό προσπάθησα να βρω και ορισµένους Υπουργούς, να τους πω, «πάρτε το πίσω αυτό», ακόµα κι όταν ψηφίστηκε από τη Βουλή. Θεωρώ, δε, κύριε Πρόεδρε, ότι και το ψηφοδέλτιο ήταν λάθος µε το «ΟΧΙ» από πάνω και το «ΝΑΙ» από κάτω. Εν τέλει, θεωρώ ότι τα δηµοσιονοµικά ζητήµατα δεν λύνονται µε δηµοψηφίσµατα. Αν λυνόντουσαν, θα κάναµε κάθε εβδοµάδα ένα δηµοψήφισµα και πολύ απλά δεν θα είχαµε φτάσει σε αυτό το σηµείο.
Εµείς έχουµε να αντιµετωπίσουµε τα εξής ζητήµατα: Η χώρα βρίσκεται σε έναν υπερεθνικό οργανισµό, ο οποίος έχει συγκεκριµένους κανόνες. Με βάση αυτούς τους κανόνες, σου δίνει και τη δυνατότητα να αναπτύξεις τις απόψεις σου, να διεκδικήσεις µε επιχειρήµατα, µε ηρεµία και ψυχραιµία, να πείσεις και να µπορείς και να κερδίσεις αυτά που πιστεύεις ότι πρέπει να κερδίσεις.
-30-
Άρα, γιατί ο Πρωθυπουργός δεν απέρριπτε, ως όφειλε, µόνος του, αφού είχε και τη νωπή εντολή, την πρόταση που κατετέθη ως τελεσίγραφο, το οποίο αρνούνται οι εταίροι, που έχουν κι αυτοί τεράστια ευθύνη. Και ξέρω τι σηµαίνει δανειστές και εκβιασµός από τους δανειστές, από τις συνελεύσεις και τις συνεννοήσεις στις οποίες ήµουν παρών.
Και γνωρίζετε όλοι µας το γνωρίζουµε ότι ιδιαίτερα το τελευταίο εξάµηνο του 2014 ήταν όχι απλώς εκβιαστές. ∆εν είναι η ώρα τώρα να κάνω τέτοιο απολογισµό, ούτε να σας πω. Όµως, εγώ γνωρίζω από πρώτο χέρι πώς συµπεριφέρονται.
Επ’ ευκαιρία, ανοίγω µία παρένθεση να σας πω, κύριε Πρωθυπουργέ, ότι ο πολιτικός διάλογος που επιδιώκετε, γίνεται στους στόχους κατά βάση. Το πώς αυτοί θα εκπληρωθούν, σαφώς είναι από τα τεχνικά κλιµάκια.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Απλώς θέλω να σας ενηµερώσω -και τον Πρωθυπουργό και όλους- ότι στις 12:45’ έχω να µιλήσω µε τον Πρόεδρο της Γαλλίας, τον κ. Ολάντ. Απλώς σας ενηµερώνω.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Το έζησα αυτό όταν συµφωνήσαµε, για παράδειγµα, να µπει ο ΕΝΦΙΑ. Το θέµα, λοιπόν, δεν ήταν ο ΕΝΦΙΑ. Ήταν το τι ποσόν θα εισπραχθεί από αυτά που έλειπαν από τον ΕΝΦΙΑ. Όπως και τώρα το θέµα δεν είναι ο ΦΠΑ, είναι τι ποσόν εικάζουν και βλέπουν. Και αυτό αφορά τα
ισοδύναµα. ∆ιότι, για παράδειγµα, όταν ο Γιουνκέρ είπε, «1,8 υπολογίζουµε από το ΦΠΑ» και η
-31-
Κυβέρνηση έλεγε «800 εκατοµµύρια µε 1 δισεκατοµµύριο», ήταν µείζον ζήτηµα και δεν ήταν µείζον ζήτηµα µόνο οι τρεις συντελεστές του ΦΠΑ. ∆εν θα µπω. όµως, σε αυτά τα τεχνικά, τα οποία πρέπει να σας πω ότι θα τα παραπέµψω και στους ειδικούς, να τα συνεννοηθούµε και να τα συζητήσουµε. Γιατί, ως προς τους στόχους, δεν νοµίζω ότι κανείς διαφωνεί.
Κλείνω την παρένθεση, λέγοντάς σας ότι θα µπορούσε στο δηµοψήφισµα – και θα µας διευκόλυνε όλους να θέτατε τη δική σας πρόταση ή να θέτατε την πρόταση του Γιουνκέρ, την οποία προσυπογράφετε τώρα, µε τις πέντε αλλαγές και αυτήν την πρόταση να την παίρνατε ως πρόταση του ελληνικού λαού. Το «ΝΑΙ» και «ΟΧΙ» δεν θα υπήρχε εκεί. Όλοι θα έλεγαν «ΝΑΙ» στην πρόταση τη δικιά σας.
Ταυτόχρονα, πρέπει να σας πω ότι δηµιουργήσατε τροµερές συγχύσεις και εσείς και οι Υπουργοί. Και µαζέψτε τους! ∆εν βοηθούν αυτές οι δηλώσεις αυτές τις ώρες. Ειλικρινά σας το λέω. Εγώ προσπαθώ, πολύ ψύχραιµα, να τα αντιµετωπίσω, αλλά σας λέω ότι δεν βοηθούν.
Εγώ, λοιπόν, ήθελα να σας πω ότι µε το δηµοψήφισµα καθυστερήσατε πάρα πολύ. Και αυτό έχει κόστος. Η κατάσταση δεν είναι όπως το προηγούµενο Σάββατο που θέσατε το δίλληµα. Είναι πολύ χειρότερη. Και είναι και πολύ χειρότερη απ’ ό,τι ήταν πριν είκοσι µέρες και πάρα πολύ χειρότερη απ’ ό,τι ήταν πριν πέντε µήνες,
-32-
Ειλικρινά, κύριε Πρόεδρε της ∆ηµοκρατίας, εκπλήσσοµαι γιατί ζητείται σήµερα η σύγκλιση των Αρχηγών. Γιατί σήµερα είναι πιο σκούρα τα πράγµατα και το έχει συνειδητοποιήσει η Κυβέρνηση. Γιατί δεν ζητείτο τόσον καιρό, όταν η Νέα ∆ηµοκρατία προσπαθούσε να υπάρχει µια µεγάλη συνεννόηση. Και σας επισκεφτήκαµε και αρκετές φορές. Είναι πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού αυτή, αλλά το είχαµε εκφράσει µέσω εσάς.
Θεωρώ, λοιπόν, ότι πρέπει να είµαστε πολύ ειλικρινείς.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Να διευκρινίσω για τα Πρακτικά…
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της
Νέας ∆ηµοκρατίας): Όχι, δεν αφορά εσάς είπα, γιατί είναι πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Όχι µόνο αυτό. Θα µπορούσε, παραδείγµατος χάρη, να µου τεθεί από την πλευρά της Νέας ∆ηµοκρατίας. ∆εν µου ετέθη το θέµα, ότι «ξέρετε, εµείς θα είµαστε υπέρ µιας τέτοιας θέσης».
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Σας ετέθη ότι εάν υπάρχει πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού, εµείς θα είµαστε παρόντες. ∆εν σας ετέθη ζήτηµα σύγκλισης, γιατί δεν µπορούσαµε και να το βάλουµε. Όµως, θέλαµε να στείλουµε ένα µήνυµα
-33-
στον Πρωθυπουργό, ότι θα είµαστε παρόντες. Γιατί και το Πρωθυπουργικό Γραφείο διέρρεε το εξής: Γιατί να καλέσει, αφού δεν θα πάµε; Θέλαµε να στείλουµε ένα µήνυµα στον Πρωθυπουργό, διότι ο Πρωθυπουργός είχε την πρωτοβουλία, ο Πρωθυπουργός έπρεπε να καλέσει τον Αρχηγό της Αξιωµατικής Αντιπολίτευσης κι όχι ο Αρχηγός της Αξιωµατικής Αντιπολίτευσης. Αυτό, όµως, είναι ένα άλλο ζήτηµα, δεν είναι θέµα δηµοσίων σχέσεων, είναι θέµα πολιτικών σχέσεων.
Εγώ θέλω να τονίσω ότι πρέπει να είµαστε ειλικρινείς, κύριε Πρωθυπουργέ. Κι όταν λέω ότι πρέπει να είµαστε ειλικρινείς, θεωρώ σε όλα τα θέµατα και σε όλα τα σηµεία.
Θεωρώ ότι το «ΟΧΙ», το οποίο ψηφίστηκε και από πολλούς Νεοδηµοκράτες και φίλους µου και γνωστούς µου, ήταν γιατί σας πίστεψαν, όπως κι εγώ, ότι σε σαράντα οκτώ ώρες έρχεται η συµφωνία.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Κι εσείς µε πιστέψατε;
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Ναι, ναι. Κι εξακολουθώ να το πιστεύω.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Ψηφίσατε «ΟΧΙ»;
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): ∆εν ψήφισα «ΟΧΙ». Θα σας πω. Εγώ δεν ήθελα καν, όπως σας είπα, να γίνει το δηµοψήφισµα. Και θεωρώ ότι ήταν καταστροφικό. Και θεωρώ ότι µας διαιρέσατε, µε δική σας ευθύνη, στην πιο κρίσιµη ώρα.
-34-
Είπατε ότι έχετε τη συµφωνία σε σαράντα οκτώ ώρες. Εγώ σας έθεσα το δίληµµα και χθες. Και σας λέω: ∆εν θέλετε σε σαράντα οκτώ ώρες; Πάρτε και άλλες σαράντα οκτώ. Εγώ το καταλαβαίνω το πρόβληµα. Είπατε ότι θα αποκαταστήσετε την οµαλότητα στο τραπεζικό σύστηµα, στη ρευστότητα κλπ.. ενώ γνωρίζετε, κύριε Πρωθυπουργέ, ότι αυτό είναι θέµα του να υπάρχει συµφωνία, ώστε να µπορεί να υπάρχει από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, µε βάση το καταστατικό της, αυτή η διευκόλυνση του ELA. Εντάξει, τώρα σας βολεύει ή και ως Ελλάδα µπορεί να µας βολεύει να το χρεώνουµε στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αλλά σαφώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα λειτούργησε µε βάση τον κανονισµό της και η Πράξη Νοµοθετικού Περιεχοµένου φέρει τη δική σας υπογραφή. Και πρέπει να φέρει και τη δική σας υπογραφή όταν θα αποκατασταθεί η οµαλότητα, γιατί σκεφτείτε ότι πάνω σε αυτό το υπερήφανο «ΟΧΙ» που πανηγυρίζατε χθες, ήρθε και η κυρία Βαλαβάνη να µας πει ότι ούτε στις θυρίδες δεν θα µπουν και δηµιουργήσατε ακόµα µεγαλύτερη ανησυχία. Μαζεύτε τους, λοιπόν! ∆ηµιουργείτε µεγάλες αντιφάσεις, στέλνετε αντιφατικά µηνύµατα και στο εσωτερικό, όχι µόνο στο εξωτερικό και ακόµα και σε αυτούς που θέλουν να σας εµπιστευθούν, να σας στηρίξουν, δηµιουργείτε υποψίες οι οποίες δεν είναι σωστές, δεν είναι θετικές.
∆ηλαδή, το σενάριο ότι µπορεί να υπάρχει κρυφή ατζέντα, παρ’ ότι δεν το πιστεύω, παρ’ ό,τι θα σας έλεγα ότι η συντριπτική πλειοψηφία δεν το πίστευε
-35-
σήµερα έχει αυξηµένα ποσοστά. Και έχει αυξηµένα ποσοστά λόγω της παραίτησης Βαρουφάκη, την οποία είµαι σίγουρος ότι γνωρίζατε. Αφού τη γνωρίζατε, γιατί τον αφήσατε χθες να κάνει αυτές τις δηλώσεις, όπως τις έκανε; Εγώ, κύριε Πρόεδρε, δεν θέλω να µακρυγορήσω. Θέλω να σας πω ότι είµαι βαθύτατα ανήσυχος. Θέλω να σας πω ότι ως προς τον πρώτο στόχο που έθεσε ο Πρωθυπουργός, δεν νοµίζω ότι υπάρχει κανείς που δεν συµφωνεί για την άµεση αποκατάσταση της οµαλότητας στο τραπεζικό σύστηµα. Τουλάχιστον η λογική λέει ότι πρέπει να συµφωνήσουµε. Το θέµα είναι πώς θα γίνει. Και θα σας παρακαλέσω πολύ, κύριε Πρωθυπουργέ, να µην µας λέτε πως ό,τι λέµε το λένε και οι δανειστές, το λένε και οι Γερµανοί, γιατί δεν είναι επιχείρηµα απάντησης αυτό. Εγώ προσπαθώ να αποφύγω το τι λένε. Και δεν µε ενδιαφέρει. Προσπαθώ να δω τι λέει η λογική.
Η λογική, λοιπόν, λέει ότι ξέρατε το Σάββατο που βάλατε τη Βουλή να ψηφίσει και επιµείνατε, παρ’ ό,τι και εξωδίκως κι εγώ προσωπικά µετέφερα ότι δεν πρέπει να προχωρήσουµε και πάρετε µια παράταση πρώτα και µετά το συζητάµε. Και ξέρετε ότι ήµουν από εκείνους που ήταν πολύ προβληµατισµένοι για το αν θα πρέπει να προχωρήσουµε και σε άλλα µέτρα τα οποία µας έδινε το Σύνταγµα, για να σας καθυστερήσω, όχι για να σας αποθαρρύνω ή να σας αδυνατίσω τη διαπραγµατευτική σας στάση. Εν πάση περιπτώσει, προκρίθηκε ότι έπρεπε να προχωρήσετε. Προχωρήσατε και πήρατε ένα πολύ µεγάλο ποσοστό στο «ΟΧΙ».
-36-
Υποσχεθήκατε ότι έχετε τη συµφωνία.
Εγώ αναµένω να τη φέρετε. Και να ξέρετε ότι εφόσον αυτή η συµφωνία µας πείσει ότι είναι µια βιώσιµη λύση, εµείς δεν έχουµε τέτοια ζητήµατα και τέτοια προβλήµατα. Γι’ αυτό ακριβώς πιστεύω ότι στο θέµα της αύξησης της ρευστότητας θα βρείτε µία οµοθυµία από όλους εδώ πέρα. ∆εν θέλω να εκφράσω τους άλλους.
Ο καθένας θα εκφραστεί µόνος του. Ως προς τον δεύτερο όρο και τις προϋποθέσεις για τη συµφωνία, δηλαδή τους είκοσι τέσσερις µήνες, µη δεσµεύεστε για το πόσους µήνες θα είναι. Η πρόταση Γιουνκέρ δεν ξέρω αν αυτήν τη στιγµή είναι στο τραπέζι, διότι, πέραν της πρότασης που βάλατε στο δηµοψήφισµα κι έχει αποσυρθεί, από τα συµφραζόµενα καταλαβαίνω ότι δεν υπάρχει πρόταση και πως ξαναπάµε από την αρχή. Αν αυτό είναι αλήθεια ή όχι, εσείς θα µας το πείτε. ∆εν ξέρω.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Από τα δικά µου συµφραζόµενα;
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της
Νέας ∆ηµοκρατίας): Από τα συµφραζόµενα των Θεσµών, όχι από τα δικά σας. Συγγνώµη. Εγώ πιστεύω ότι το όλο δηµοψήφισµα δηµιούργησε µια πάρα πολύ κακή κατάσταση, την οποία οφείλατε να γνωρίζετε ότι θα δηµιουργήσει στη σχέση µας µε τους ξένους. Προσέξτε να είστε πάρα πολύ ειλικρινής και πάρα πολύ αξιόπιστος µε αυτούς.
-37-
Να σας πω και κάτι ακόµα, γιατί σηµείωσα ότι κάνατε χρήση και της έκθεσης του ∆ΝΤ. Ορθώς είπατε ότι το ∆ΝΤ συζητάει για την αποµείωση του χρέους, αλλά ξεχάσατε να πείτε γιατί το συζητάει. Το διαβάσατε, υποθέτω. Το συζητάει, διότι ενώ η χώρα είχε πλεονάσµατα, τώρα δεν τα έχει, µπαίνει σε ύφεση, δηµιουργούνται ελλείµµατα, δεν προχώρησαν οι µεταρρυθµίσεις, έκανε κινήσεις οι οποίες δυστυχώς της δηµιούργησαν τεράστια προβλήµατα στην οικονοµία. Και ως εκ τούτου, θα σας πω κάτι που το είχαµε κουβεντιάσει και παλιά, ότι για µένα δεν υπάρχει βιώσιµο και µη βιώσιµο, υπάρχει διαχειρίσιµο και µη διαχειρίσιµο, ανάλογα µε τις συνθήκες που επικρατούν εκείνη την ώρα και στον κάθε χρόνο. ∆ηλαδή, όπως λέει το ∆ΝΤ στην έκθεσή του, ότι µε τα δεδοµένα των εκτιµήσεων και προβλέψεων του 2013 για το 2014 και το 2015, το χρέος ήταν βιώσιµο σας παραπέµπω στην έκθεση- γιατί τώρα θεωρεί ότι είναι µη βιώσιµο; Το ίδιο το ∆ΝΤ λέει ότι δεν είναι αυτά τα δεδοµένα. Άρα, επειδή είναι και πολλαπλασιαστής και γνωρίζετε, τα έχουµε ξανακουβεντιάσει αυτά, το θέµα του χρέους, εγώ πιστεύω ότι αν υπάρχει ανάπτυξη, υπάρχουν κινήσεις οι οποίες µπορούν να δηµιουργήσουν συγκυρίες που εν τέλει το ΑΕΠ, συγκρινόµενο µε το χρέος, µπορεί και να το καταστήσει βιώσιµο. Και να σας πω ότι η δική µας άποψη και λογική από το 2012- 2013, σε συνεννόηση και µε τις άλλες πολιτικές δυνάµεις, ήταν ότι θα κουβεντιάσουµε το χρέος αφού καταστήσουµε τη χώρα δυνατή να µπορεί να κάνει ένα τέτοιο άνοιγµα, µε τσαµπουκά να το διεκδικήσει. Γιατί καλά να τα διεκδικείς όλα. Το
-38-
θέµα είναι, έχεις τις δυνατότητες και τα κότσια να τα διεκδικήσεις και να τα πάρεις. ή µόνο τα διεκδικείς για εσωτερική κατανάλωση;
Η χώρα, λοιπόν, το τελευταίο πεντάµηνο βρίσκεται σε αδύναµη θέση. Σαφώς και πρέπει να τα διεκδικήσει. ∆εν υπάρχει καµία αµφισβήτηση σε αυτό. Σας λέω, όµως, ότι συγκριτικά µε το 2014 η θέση ήταν πολύ αδύναµη. Και η συµφωνία του 2012 περιέχει, Πρόεδρε, το θέµα για τη ρύθµιση του χρέους. Και µακάρι να πάρετε κάτι περισσότερο, µακάρι να πάρετε κάτι καλύτερο. Είµαι δίπλα. Τώρα, για τα επιµέρους πέντε ζητήµατα τα οποία θέσατε, πρέπει να σας πω ότι πρώτον, καταλαβαίνω ότι αν αυτά δεν τα δεχθούν, δεν υπογράφετε τίποτα ή δεν κατάλαβα καλά;
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): ∆ιαπραγµάτευση κάνουµε.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Όχι, µε συγχωρείτε. Είναι κόκκινη γραµµή ή όχι;
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Όταν πηγαίνεις σε µια διαπραγµάτευση, πηγαίνεις µε µία θέση.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Ναι, σαφώς.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Εγώ προτείνω αυτή να αποτελέσει τη θέση της ελληνικής Κυβέρνησης και αν υπάρχει συναίνεση και από τους
-39-
Αρχηγούς, ακόµα καλύτερα. Από εκεί και πέρα, αν υπάρξει αντιπρόταση, δεσµεύοµαι να τη συζητήσουµε. ∆εν µπορώ να σας πω, διότι δεν ξέρω ποια θα είναι αυτή.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Ναι. Εσείς τα αξιολογείτε µε βάση τα δεδοµένα τα οποία έχετε.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Και είµαι ανοιχτός να κουβεντιάσουµε και να µου πείτε, µη βάζεις αυτά, βάλε κάποια άλλα ή βάλε συν άλλα τρία.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Εγώ γιατί σας το είπα αυτό; Πρώτον, έχετε ένα πλεονέκτηµα σε σχέση µε εµάς, διότι εσείς έχετε όλη την εικόνα και όλους τους συµβούλους και γνωρίζετε και περίπου
τι θα αποδεχθούν ή όχι. ∆εύτερον, δεν ξέρω πώς τα αξιολογείτε και λέτε ότι µπορεί να σπάσετε τη συµφωνία, για παράδειγµα για το ΦΠΑ ή για τις αµυντικές δαπάνες ή για τα αγροτικά ή για τους φόρους υπέρ τρίτων.
Προσέξτε! Μας δώσατε πέντε σηµεία, τα οποία δεν αξιολογούνται το ίδιο και τα πέντε, κατά τη γνώµη µου. Οικονοµικά και τεχνικά θα τα συζητήσω µε τους συµβούλους µας και µε εκείνους που ήταν και στην εθνική οµάδα διαπραγ µάτευσης τότε και να µου δώσουν και µερικά παραπάνω στοιχεία.
-40-
Εγώ, λοιπόν, κύριε Πρόεδρε της ∆ηµοκρατίας, δεν µπορώ να µπω σε αυτά. ∆εν τα αξιολογώ έτσι. ∆εν ξέρω αν θα έσπαγα µία συµφωνία. Εν πάση περιπτώσει, ο κύριος Πρωθυπουργός έχει την ευθύνη. Μπορεί και να πει ότι υπάρ χει µία οµοθυµία σε αυτά. Μην τα αξιολογήσουµε, όµως, τώρα, διότι εγώ για το ΕΚΑΣ, για παράδειγµα, θα έθετα κόκκινη γραµµή.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Είναι µέσα.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Ναι, το βλέπω. Είναι, όµως, τρίτο τέταρτο. Και δεν έχει σηµασία η γνώµη µου για το πώς τα έχετε αριθµήσει. Άλλες είναι οι αξιολογήσεις και τα κριτήρια.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Τυχαία είναι η αρίθµηση.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Ωραία. Γι’ αυτό σας λέω ότι δεν πιστεύω ότι είναι µε αξιολόγηση αριθµηµένα. Και χαίροµαι που το διευκρινίζετε. Εγώ, λοιπόν, κύριε Πρόεδρε, πρέπει να σας πω ότι µέχρι στιγµής –κι έχω κι αυτήν την εξουσιοδότηση και από τα Όργανα της Νέας ∆ηµοκρατίας- υπάρχει πλήρης συµπαράσταση και οµοθυµία στο να προχωρήσουµε, να βρούµε µία συµφωνία, η οποία, πρώτον, δεν θα έχει πολλά υφεσιακά µέτρα -γιατί η αύξηση του ΦΠΑ είναι υφεσιακό µέτρο, δεν υπάρχει αµφιβολία- και δεύτερον, θα µας
-41-
κρατάει στο ευρώ. Και αυτό είναι το βασικό, για το οποίο όλοι εδώ συµφωνούµε ότι και το «ΝΑΙ» και το «ΟΧΙ» ήταν για το…
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι): Αυτό ήθελα να πω.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): … και είναι µέσα. Από εκεί και πέρα, εγώ θέλω να συστήσω κιόλας ότι δεν µπορεί να «τρώµε» άλλο το χρόνο και στο τέλος να βρεθούµε εκτός ευρώ και οι Ευρωπαίοι να πούνε ότι η Ελλάδα µόνη της διάλεξε αυτό το δρόµο και εµείς δεν βάψαµε τα χέρια µας και τα δάχτυλά µας.
Είναι πολλές οι δυνάµεις -και το γνωρίζουµε- που θέλουν η Ελλάδα να βγει από την Ευρώπη, ο καθένας για το δικό του λόγο, όπως οι όµορες χώρες γιατί θα µοιραστούν και τα χρήµατα, όπως κάναµε κι εµείς που παίρναµε τότε µε το πακέτο Ντελόρ και τα Μεσογειακά Ολοκληρωµένα Προγράµµατα και οι γύρω χώρες µας κοιτάζαν καλά-καλά. ∆ηλαδή, θεωρώ ότι είναι φυσιολογικό να υπάρχουν κυβερνήσεις, χώρες, πολιτικές δυνάµεις, οι οποίες δεν θέλουν η Ελλάδα να είναι µέσα στον πυρήνα και στην καρδιά της Ευρώπης.
Ολοκληρώνω, λέγοντας ότι για εµάς η µεγάλη κόκκινη γραµµή είναι για το ευρώ, την Ευρωζώνη και τον πυρήνα των χωρών της Ευρώπης. Από εκεί και πέρα αξιολογούµε όλα τα άλλα, συµβάλλουµε στην οµοθυµία που θέλει ο κύριος
-42-
Πρωθυπουργός για να πάει. Τα περισσότερα απ’ όλα τα άλλα τα είπα για να είναι και στα Πρακτικά, επειδή ελέχθησαν. Η διάθεσή µου, η αίσθησή µου και η άποψή µου είναι ότι πρέπει να βάλουµε πλάτη αυτήν τη δύσκολη ώρα, για να βγούµε από αυτήν τη δύσκολη θέση
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Ο κ. Θεοδωράκης έχει το λόγο.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι): Θα προσπαθήσω να είµαι σύντοµος, γιατί σηµασία έχει να βγάλουµε κι ένα συµπέρασµα από τη σηµερινή συνάντηση, πέρα από το να ανταλλάξουµε τις πολιτικές µας απόψεις.
Ήθελα να πω στον κ. Τσίπρα ότι αν δεν υπήρχε παρελθόν και άκουγα µόνο τη χθεσινοβραδινή δήλωσή του και τις σηµερινές του δηλώσεις εδώ, δεν θα είχα κανέναν δισταγµό να συνυπογράψω την προσπάθειά του. ∆υστυχώς, όµως, υπάρχει ένα πρόσφατο παρελθόν που δυσκολεύει πάρα πολύ τις αποφάσεις µας.
Η απόφαση για το δηµοψήφισµα ήταν λάθος. Ήταν διχαστική και ήταν ένα πολύ µεγάλο ρίσκο στις σχέσεις µας µε τους Ευρωπαίους. Ανεξαρτήτως ότι όλοι πιστεύουµε στην ανάγκη των δηµοψηφισµάτων και της λαϊκής βούλησης, το πότε θέτεις το ερώτηµα και πώς το θέτεις είναι πάρα πολύ σηµαντικό. Και όταν οι εταίροι εκλαµβάνουν αυτό το ερώτηµα ως ένα ερώτηµα που απειλεί την παρουσία µας στην Ευρώπη και στο ευρώ, είναι ευθύνη της Κυβέρνησης.
Ή κάτι δεν
-43-
καταλάβαν καλά και οι Ευρωπαίοι ή είχαν χάσει εντελώς την εµπιστοσύνη τους απέναντι στην Κυβέρνηση.
Το δηµοψήφισµα, λοιπόν, ήταν λάθος. Ήταν διχαστικό. Και φοβάµαι ότι παρά τις παραινέσεις του Πρωθυπουργού χθες το βράδυ, που οµολογώ ότι ήταν σωστές, το Κόµµα του δεν ακολουθεί αυτήν την πολιτική. Οι δηλώσεις της κυρίας Κωνσταντοπούλου, οι δηλώσεις άλλων στελεχών, ήταν εκτός πραγµατικότητας χθες το βράδυ, γιατί ουσιαστικά εκλαµβάνουν και ερµηνεύουν το δηµοψήφισµα ως µία εντολή ρήξης µε την Ευρώπη. Οι λέξεις είναι δικές τους και αφήνουν υπονοούµενα για µία άλλη πορεία που µπορεί να µην περιλαµβάνει το ευρώ.
Βέβαια, αντιλαµβάνοµαι ότι δεν µπορεί ο Πρωθυπουργός να τους βάλει φίµωτρο αλλά θα πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουν και µάλιστα άνθρωποι που µετέχουν στις κορυφές της πολιτικής ηγεσίας ότι δεν µπορεί να υπάρχει τέτοια επιπόλαιη συµπεριφορά απέναντι στον κόσµο και να µιλούν για ρήξη σε µία εποχή που η Ελλάδα έχει ανάγκη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πρέπει, λοιπόν, να κόψουµε αυτήν την κουβέντα για τη ρήξη και πρέπει ο Πρωθυπουργός σήµερα να µας διαβεβαιώσει ότι δεν είµαστε σε µία διαπραγµάτευση για να πάµε σε µία ρήξη. Είµαστε σε µία διαπραγµάτευση για να πάµε σε µία συµφωνία. Νοµίζω ότι είµαστε στη στιγµή που θα πρέπει να πούµε ότι το ευρώ αυτήν τη στιγµή είναι πάνω από όλα. ∆εν πρέπει να διακινδυνεύσουµε την έξοδό µας από το ευρώ.
-44-
Βέβαια, ο Πρωθυπουργός χθες χρησιµοποίησε µερικές λέξεις που είχα χρησιµοποιήσει κι εγώ πριν: ∆ίκαιη συµφωνία. Βεβαίως, θέλουµε µία δίκαιη συµφωνία µε την Ευρώπη, βεβαίως ένα αναπτυξιακό πακέτο και βεβαίως µία ρύθµιση του χρέους. Είναι µία µεγάλη υπόθεση που µας ενώνει. Και νοµίζω ότι κανείς εδώ µέσα δεν θα έχει καµία αντίρρηση σε αυτούς τους τίτλους. Ακόµα και άνθρωποι που έχουν πολιτικά εκ διαµέτρου αντίθετες απόψεις, αν τους βάλεις µόνο αυτούς τους τίτλους, θα πουν, ναι, δίκαιη συµφωνία, αναπτυξιακό πακέτο και ρύθµιση του χρέους.
Όµως, η πολιτική της Κυβέρνησης αυτούς τους πέντε µήνες υπηρετεί αυτούς τους τρεις στόχους; Φοβάµαι πως όχι. ∆εν πιστεύω -κι αν πίστευα θα ήµουν εντελώς διαφορετικός- ότι ο Αλέξης Τσίπρας έχει µια άλλη κρυφή ατζέντα για να µας οδηγήσει σε ένα άλλο νόµισµα, πιστεύω όµως ότι υπήρξαν σωρεία λαθών και από τον ίδιο και από τους συνεργάτες του, που κλόνισαν και την εµπιστοσύνη µας µε την Ευρώπη και αποδυνάµωσαν την ελληνική θέση.
Κερδίσατε το ∆ηµοψήφισµα, κύριε Τσίπρα, γιατί υποσχεθήκατε λύση σε σαράντα οκτώ ώρες. Πρέπει να είµαστε ειλικρινείς. Σε σαράντα οκτώ ώρες δεν µπορεί να υπάρξει συµφωνία.
Και όχι γιατί δεν το θέλουµε βέβαια -όλοι το θέλουµε και να είναι και είκοσι τέσσερις οι ώρες- αλλά γιατί οι διαδικασίες, οι θεσµοί και τα εµπόδια που υπάρχουν, θα απαιτήσουν µία πολύ µεγαλύτερη προσπάθεια και από εσάς και από όλους µας.
-45-
Είµαστε, λοιπόν, µαζί σας, εάν η διακήρυξή σας είναι ειλικρινής, στη διεκδίκηση µία δίκαιης συµφωνίας. Όµως, οι λεπτοµέρειες αυτής της συµφωνίας, το αν θα περιέχει αυτά τα πέντε ή τέσσερα άλλα και αν τελικά είναι η βάση για τη συµφωνία η πρόταση του Γιούνκερ, είναι µία δική σας απόφαση.
Μέχρι τώρα, παρά τις προσκλήσεις από τη δική µου πλευρά -που µπορώ να µιλήσω για τον εαυτό µου- και στον Πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας και σε εσάς προσωπικά να υπάρχει µία εθνική συνεννόηση για το πώς διεκδικούµε και τι διεκδικούµε, δεν είχαµε καµία θετική απάντηση. ∆εν µπορούµε τώρα που η κατάσταση οδηγείται σε ένα αδιέξοδο, να πούµε ότι αναλαµβάνουµε να διορθώσουµε προς τη µία µεριά ή προς την άλλη την πρότασή σας, για έναν και απλό λόγο -εάν µπορούσαµε να το κάνουµε και να ήταν ωφέλιµο προς την Ευρώπη, θα το κάναµε- γιατί δεν µπορούµε να είµαστε σίγουροι, όπως έχουν διαµορφωθεί οι διαπραγµατεύσεις, ποια θα είναι η µικρή λεπτοµέρεια που θα γύρει την απόφαση προς τη θετική κατεύθυνση ή προς την αρνητική κατεύθυνση.
Θα ήθελα κάποιες διευκρινήσεις. Πώς σκέφτεστε, µετά την αποµάκρυνση ή την παραίτηση του κ. Βαρουφάκη, την διαπραγµατευτική οµάδα; ∆ηλαδή προστίθεται κάποιος άλλος; Αναλαµβάνει την ευθύνη του Υπουργείου Οικονοµικών ένα πρόσωπο που πιστεύετε ότι µπορεί να έχει την εµπιστοσύνη όλων ηµών και των βασικών µας συµµάχων στην Ευρώπη; Νοµίζω ότι θα πρέπει εδώ να ανοίξετε λίγο τα χαρτιά σας. ∆υστυχώς, όταν έχουµε τόσο µικρά χρονικά
-46-
διαστήµατα, η πολιτική είναι οι άνθρωποι. Εάν, δηλαδή, επικεφαλής της διαπραγµάτευσης είναι ένας άνθρωπος που εκτιµάµε ότι δεν θα έχει τις ίδιες τις το πω έτσι µε εσάς διαθέσεις για συµφωνία, προφανώς θα υπάρξει µία καθυστέρηση στη συµφωνία. Άρα, πρέπει να ξέρουµε ποιοι θα είναι οι άνθρωποι που θα είναι στη διαπραγµατευτική οµάδα, τουλάχιστον στην ηγεσία της διαπραγµατευτικής οµάδας.
Τώρα, εµείς προσπαθούµε και το είπα και χθες και το επαναλαµβάνω και σήµερα και θα συνεχίσω να το κάνω όσες ώρες µπορώ να πούµε στους Ευρωπαίους ότι βεβαίως η υπόθεση µε την Ελλάδα δεν έχει λήξει, δεν θα πρέπει να υψώνετε ένα τείχος και να λέτε ότι οι Έλληνες πήραν την απόφασή τους. Και ερµηνεύουµε µαζί µε εσάς ότι το «ΟΧΙ» σε ένα µεγάλο του µέρος είναι «ΝΑΙ» στην Ευρώπη. Υπάρχει προφανώς και κάποιος κόσµος που ψήφισε «ΟΧΙ» γιατί έχει µία άλλη κοσµοθεωρία σε σχέση µε την πορεία της χώρας. Αλλά πιστεύω ότι η πλειοψηφία, όπως πιστεύω και η πλειοψηφία του κόµµατός σας, είναι υπέρ της ευρωπαϊκής πορείας.
Αυτό όµως, η κοινή δική µας εκτίµηση -από ό,τι συµπεραίνω χωρίς να έχω µιλήσει µε κανέναν ιδιαίτερα – πρέπει να γίνει άποψη και των εταίρων µας. ∆ηλαδή πρέπει εσείς να πείσετε τους εταίρους µας, ότι παρά τις όποιες υπερβολές – γιατί και αυτοί διαβάζουν και αυτοί ακούν τους Υπουργούς και αυτοί ακούν την Πρόεδρο της Βουλής και αυτοί ακούν τα έντυπα που σας υποστηρίζουν και ερµηνεύουν και
-47-
είναι εύκολο κανείς να ερµηνεύσει το «ΟΧΙ» ως µία διάθεση για ρήξη µε την Ευρώπη- τουλάχιστον αυτοί που θεωρούµε ότι είναι παραδοσιακοί µας σύµµαχοι, δηλαδή ο Πρόεδρος Ολάντ, άνθρωποι οι οποίοι µπορούν να στηρίξουν και εξωθεσµικά ας µου επιτραπεί ο όρος αυτήν την καινούρια διαδικασία προσέγγισης µε την Ευρώπη. Πρέπει να πειστούν ότι το «ΟΧΙ» δεν είναι ρήξη, ότι το µεγαλύ τερο µέρος του «ΟΧΙ» ουσιαστικά είναι το ίδιο πράγµα µε το «ΝΑΙ».
∆εν θα µπω σε λεπτοµέρειες του ∆ηµοψηφίσµατος, που θεωρώ πραγµατικά ότι υπήρχαν τραγελαφικά ζητήµατα, δηλαδή από το πώς διατυπώθηκε το ερώτηµα, από το ότι προηγήθηκε το ΟΧΙ. Όλη η διαδικασία ήταν κάτι που δεν τιµά τις δηµοκρατικές µας διαδικασίες, αλλά δεν µε ενδιαφέρει να µιλώ για το παρελθόν.
Να µιλήσω και θα τελειώσω µε αυτόγια τη δική µας πρόταση για το µέλλον. Βεβαίως, φαντάζοµαι ότι για όλους η µεγάλη προτεραιότητα είναι να αποκατασταθεί η ηρεµία στην ελληνική κοινωνία, να ανοίξουν οι τράπεζες, να νιώσει ο κόσµος ασφαλής. Αλλά ο κόσµος δεν θα νιώσει ασφαλής µόνο αν έρθει λίγο παραπάνω χρήµα στις τράπεζες, θα νιώσει ασφαλής αν γίνει ξεκάθαρο και απόλυτο από την πλευρά σας ότι επιλογή είναι ευρώ, ότι επιλογή είναι Ευρωπαϊκή Ένωση.
Από εκεί και πέρα -και τουλάχιστον εγώ µέχρι αυτού του σηµείου µπορώ να σας δώσω σήµερα την υπογραφή µου- ακούµε τι λέει η Κυβέρνηση, συµµετέχουµε
-48-
σε µια προσπάθεια συµφωνίας, αλλά το τι ακριβώς θα υπερασπιστεί η Κυβέρνηση µε ποιον τρόπο, σε τι περιθώρια, είναι απόφαση δική σας. ∆εν µπορεί να είναι απόφαση δική µας, γιατί δεν είχαµε προηγούµενη εµπλοκή.
Και υπάρχει ένα µεγάλο ερώτηµα, κύριε Τσίπρα. Γιατί δεν πήρατε πίσω το δηµοψήφισµα, όταν ήρθε η πρόταση Γιουνκέρ; Νοµίζω ότι αυτό θα ήταν µία κορυφαία γενναία κίνηση. ∆ηλαδή, ούτε εµείς θα αποδεχόµασταν την πρόταση. όπως ξέρετε, της 25ης Ιουνίου. Αναγκαστήκαµε να ψηφίσουµε ΝΑΙ, σηµειώνοντας ότι δεν δεχόµαστε την πρόταση του Γιούνκερ της 25ης Ιουνίου, δεν δεχόµαστε το τελεσίγραφο της 25ης Ιουνίου. Γιατί υπήρχε η καινούρια πρόταση που ήταν κατά πολύ βελτιωµένη. Έχετε δίκιο ότι βοηθήσατε µε την αντιπρότασή σας να βελτιωθεί και να έρθει µία τελική πρόταση την Κυριακή, δεν θυµάµαι αν ήταν 28 ή 29 του µηνός, δεν έχει καµία σηµασία. Πάντως µετά την απόφασή µας για το δηµοψήφισµα ήρθε µία βελτιωµένη πρόταση από τον Γιουνκέρ. Έπρεπε –νοµίζω- να αδράξετε εκείνη τη στιγµή την ευκαιρία και να πείτε ότι πάµε σε αυτήν τη συµφωνία µε τις βελτιώσεις και ως καλή θέληση οι Έλληνες δεν µπαίνουν σε αυτήν τη διχαστική λογική του ∆ηµοψηφίσµατος.
Πολύ φοβούµαι ότι αυτή η πρόταση του Γιουνκέρ δεν είναι στο τραπέζι. Ελπίζω να είναι στο τραπέζι και θέλω να είναι στο τραπέζι. ∆ηλαδή, θα χαρώ πάρα πολύ αν µας διαβεβαιώσετε ότι αυτή η πρόταση είναι στο τραπέζι και µπορεί να είναι η βάση διαπραγµάτευσης.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Μου επιτρέπετε µία παρέµβαση;
-49-
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι). Παρακαλώ,
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Για να µην ξεχαστεί αυτό, γιατί αξίζει τον κόπο να γραφτεί στα Πρακτικά και για την ιστορία, διότι θέτει ο κ. Θεοδωράκης ένα ερώτηµα που πρέπει να απαντηθεί µε βάση αυτά που υπήρξαν, τις κινήσεις που έγιναν. Όταν την Κυριακή το βράδυ, µετά την απόφαση για δηµοψήφισµα έγινε γνωστή η πρόταση Γιουνκέρ, δηµοσιοποιήθηκε στο επίσηµο site της Κοµισιόν, πήρα αµέσως την πρωτοβουλία των επαφών µαζί του. Και στη βάση αυτών των επαφών στα γνωρίζει ο Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας, γιατί τον ενηµέρωνα ταυτόχρονα, αλλά νοµίζω ότι πρέπει να γραφτούν στα Πρακτικά- διαµόρφωσα την πρόταση της 30ης Ιουνίου προς το Eurogroup για ένα πρόγραµµα διετές µε εξασφαλισµένη χρηµατοδότηση, χρέος και βάσει το πρόγραµµα Γιουνκέρ µε λίγες αλλαγές. Αυτή την πρόταση, την οποία σας καταθέτω τώρα, επιχείρησα να τη διαµορφώσω και τις πρώτες µέρες µετά την ανακοίνωση του δηµοψηφίσµατος, ∆ευτέρα και Τρίτη.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Είχατε και απάντηση.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Την Τρίτη κατέθεσα την πρόταση, στο Eurogroup, απάντησαν ότι θέλουν να τη δουν το βράδυ της Τρίτης. Όρισαν
-50-
ξανά Eurogroup για την Τετάρτη το µεσηµέρι. Και πρέπει να σας πω αυτό θέλω να καταγραφεί απλά- ότι την Τετάρτη το πρωί είχα µία κρίσιµη τηλεφωνική επικοινωνία µε την Καγκελάριο η οποία µου είπε ότι η άποψή της και η πρότασή της είναι είτε να αποσύρουµε το δηµοψήφισµα και να ανοίξει η συζήτηση χωρίς όµως να δεσµευτεί ότι θα υπάρξει κατάληξη, είτε να περιµένουµε τη διαδικασία του ∆ηµοψηφίσµατος και µετά να ανοίξει η συζήτηση και να δούµε τι θα κάνουµε. Και όπως αντιλαµβάνεστε…
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Γιατί; Περιµένατε άλλη απάντηση, κύριε Πρόεδρε, εσείς;
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Προφανώς! ∆ιότι ταυτόχρονα είχα άλλη απάντηση από τον Πρόεδρο Ολάντ.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Συγγνώµη, εµείς τοποθετηθήκαµε και δηµόσια σε αυτό και σας είπαµε ότι όσο είναι σε εξέλιξη το ∆ηµοψήφισµα, δεν µπορούν να υπάρξουν…
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Επαναλαµβάνω, η πρόταση αυτή κατατέθηκε στο τραπέζι και κατατέθηκε για να υπάρξει συµφωνία πριν λήξει το Πρόγραµµα. Αν η συµφωνία αυτή υπήρχε πριν λήξει το Πρόγραµµα, δεν θα υπήρχε και θέµα σε σχέση µε την ρευστότητα των τραπεζών. Αµέσως θα αποκαθίστατο. Η στάση των εταίρων ήταν αρνητική. Και θέλω να σας ενηµερώσω διότι παρακολούθησα την τηλεδιάσκεψη του Eurogroup, ήµουν παρών -δεν
-51-
συµµετείχα, αλλά την παρακολούθησαπρέπει να σας πω ότι υπήρξαν το βράδυ της Τρίτης πολλές φωνές υποστήριξης της πρότασης, αλλά ταυτόχρονα υπήρχε η αρνητική στάση της γερµανικής πλευράς.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): …επί του διαδικαστικού.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Συνεπώς, αυτά έχω την υποχρέωση να τα καταθέσω για να τα γνωρίζουµε, για την ιστορία. ∆εν έχει νόηµα αυτά να τα συζητάµε και θα έλεγα ότι δεν έχει νόηµα αυτά να δηµοσιοποιηθούν πριν ολοκληρωθούν οι διαδικασίες της διαπραγµάτευσης, γιατί µπορεί να κάνουν ζηµιά. Έχω, όµως, την ευθύνη να σας τα θέσω υπόψη σας, να σας ενηµερώσω και να καταγραφούν και ως ιστορική αποτίµηση.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος Το Ποτάµι): Καλά κάνετε. Αλλά µου δίνετε την ευκαιρία να κάνω µία πρόταση -επιτρέψτε µου- και θα ήθελα να το συµπεριλάβετε όλοι στο σκεπτικό σας.
Θα έλεγα, κύριε Πρόεδρε -και είναι κυρίως δική σας ευθύνη- τα Πρακτικά των συναντήσεών µας, να δοθούν στη δηµοσιότητα εάν τελειώσει το πρόβληµα της χώρας. Να µην είµαστε αναγκασµένοι να µιλάµε στο µικρόφωνο, µε την έννοια να πω εγώ κάτι στον κ. Καµµένο, να πει κάτι αυτός και να µην δυσαρεστήσει κανείς το κοµµατικό του ακροατήριο. Να απελευθερωθούµε. Πιστεύω ότι θα πρέπει για να είµαστε όλοι λίγο πιο ειλικρινείς, να δώσουµε τη σύµφωνη γνώµη
-52-
στον Πρόεδρο τα Πρακτικά να δοθούν όταν λήξει ο συναγερµός, ας µου επιτραπεί ο όρος, όταν θα τελειώσουν όλα αυτά.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Τα Πρακτικά δεν θα δοθούν –δεν θα ξανακάνουµε Συµβούλιο Αρχηγών- παρά µόνο αφού συνεννοηθώ τηλεφωνικώς µαζί σας, αν κάποιος δηλαδή µε πάρει στο τηλέφωνο ή πάρω εγώ.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικε φαλής του κόµµατος Το Ποτάµι): Με γενική αρχή αυτή, όµως, κύριε Πρόεδρε, ότι δεν είναι ανάγκη να δοθούν, ούτε για να δυσκολέψουµε το έργο του Πρωθυπουργού ούτε για να διευκολύνουµε πιθανόν ο καθένας τη σχέση του µε το κοµµατικό του ακροατήριο.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Είναι σαφές αυτό.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος των Ανεξαρτήτων Ελλήνων): Σας εξουσιοδοτούµε όλοι να το αποφασίσετε εσείς.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Όχι, δεν θα το αποφασίσω. Ή εσείς θα µου κάνετε τηλέφωνο ή εγώ θα πάρω την πρωτοβουλία να σας πω κατά την εκτίµησή µου αλλά και σε συνεννόηση µαζί σας και αφού πάρουµε οµόφωνη απόφαση.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος Το Ποτάµι): Ωραία.
-53-
Να ολοκληρώσω. Θέλω να τελειώσω µε δύο φράσεις. Θεωρώ ότι το πρόβληµα είναι πάρα πολύ µεγάλο. ∆εν έχω σηµάδια και το ένστικτό µου δεν λέει ότι θα είναι εύκολες οι επόµενες µέρες και γιατί η ανησυχία του ελληνικού λαού είναι πάρα πολύ µεγάλη -που έχει ενταθεί βέβαια µε το πρόβληµα που υπάρχει µε τις τράπεζες- και γιατί διαισθάνοµαι ότι έχουµε χάσει ένα πολύ µεγάλο µέρος των συµµάχων µας στην Ευρώπη. Και όταν λέω «των συµµάχων µας», εννοώ ανθρώπους που παραδοσιακά στήριζαν τη χώρα. ∆εν αναφέροµαι βέβαια στη Γερµανία, αναφέροµαι σε ανθρώπους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ισπανία.
Πιστεύω ότι πρέπει να καταβάλουµε όλοι -κι εδώ µπορούµε να είµαστε σύµφωνοι- µία προσπάθεια, ο καθένας µε αυτούς που συζητά, να δηµιουργήσουµε την εικόνα ότι η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού αυτή τη στιγµή λέει ΝΑΙ στην Ευρώπη.
Από την Κυβέρνηση εγώ θα ζητούσα δύο πράγµατα. Το ένα σας το είπα, να κόψει τα σκοινιά µε τη ρήξη, να είναι σαφές ότι η Κυβέρνηση µετά το δηµοψήφισµα έχει ένα απόλυτα ευρωπαϊκό λόγο.
Από εκεί και πέρα, να εκφράσουµε µε βάση τη σηµερινή συνάντηση των Αρχηγών την επιθυµία µας να υπάρξει µία ευρωπαϊκή λύση, να αποκατασταθεί η λειτουργία του τραπεζικού συστήµατος όσο το δυνατόν πιο άµεσα, να επιστρέψει η χώρα σε µία κανονικότητα, αλλά δεν µπορούµε να µπούµε στις λεπτοµέρειες της
-54-
πρότασης του Αλέξη Τσίπρα, πέρα από µία γενική διατύπωση που λέει ότι ενηµερωνόµαστε από την Κυβέρνηση, συµφωνούµε ότι θα πρέπει να συνεχίσει την προσπάθεια της διαπραγµάτευσης και είµαστε εδώ µε βάση τα καινούργια στοιχεία και τις αντιπροτάσεις που θα έρχονται από τους εταίρους για να πάρουµε την επόµενη απόφαση.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η σηµερινή µας παρουσία εδώ δεν είναι πια εξαίρεση. Εάν φερθούµε όλοι µε πατριωτικό καθήκον, θα πρέπει να µοιραστούµε και την επόµενη συνάντηση. ∆ηλαδή τι εννοώ; Ότι όταν έρθει ο Τσίπρας από την Ευρώπη και πει «Προσέξτε, δεν γίνονται αυτά τα πράγµατα, αλλά γίνονται κάποια άλλα», κι έχουµε κι εµείς βεβαιωθεί ότι αυτή η πορεία είναι µία πορεία λύσης, πραγµατικά θα είναι πολύ πιο εύκολο να εξουσιοδοτήσουµε τον Πρωθυπουργό για µία λύση και να µοιραστούµε τα κόστη της λύσης όλοι µας προς όφελος των πολλών.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Ακριβώς, κύριε Θεοδωράκη.
Ενόψει του ότι εγώ δεν πιστεύω ότι θα έχουµε τελειώσει, αυτό που θα ήθελα να καταλήξουµε και να έχω σαν πρώτο συµπέρασµα την ώρα που θα µιλήσω µε τον Ολάντ, είναι ότι ουδείς -µε την εξαίρεση του ΚΚΕ βεβαίως που έχει την άποψή του, είναι απολύτως σεβαστή και χωρίς, κύριε Κουτσούµπα, σε καµία περίπτωση να το συνδέω µε την άποψη της Χρυσής Αυγής, και αυτό το
-55-
διευκρινίζω, είναι εντελώς διαφορετικά πράγµατα και µακριά από µένα τέτοια σύγκριση – δικαιούται έξω να θεωρεί ότι το ∆ηµοψήφισµα, ό,τι κι αν ψήφισε κανένας, συνιστά απόφαση του ελληνικού λαού για έξοδο από το ευρώ – ευρώ ή δραχµή δηλαδή- κι ότι αυτή η ερµηνεία είναι παντελώς αυθαίρετη και αυτό έχει την επίνευση όλων των πολιτικών δυνάµεων, µε την εξαίρεση του Κοµµουνιστικού Κόµµατος, το οποίο έχει τη δική του γραµµή, απολύτως σεβαστή, όλο αυτό το χρονικό διάστηµα.
Αυτό ακριβώς θα ήθελα, και αν δεν έχουµε τελειώσει, να έχουµε πάρει θέση ο καθένας. Ο κ. Μεϊµαράκης πήρε θέση. Εσείς, κύριε Θεοδωράκη, πήρατε θέση. Το λόγο έχει ο Γενικός Γραµµατέας του Κοµουνιστικού Κόµµατος της Ελλάδας, κ. Κουτσούµπας.
∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ (Γενικός Γραµµατέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ): Καταρχήν, όλοι σας ξέρετε ότι το Κοµµουνιστικό Κόµµα της Ελλάδας πάντα µιλάει καθαρά. Γενικώς δεν ήµασταν ποτέ οπαδοί του «ήξεις, αφήξεις», των demi καταστάσεων ή συµβιβασµών. Άλλο οι συµβιβασµοί που µπορεί να είναι απαραίτητοι, όταν προάγουν το εργατικό λαϊκό συµφέρον, τα δικαιώµατα του λαού µας.
Έτσι καθαρά µιλάµε κι έτσι ειλικρινά θα µιλήσω. ∆εν σας κρύβω ότι είχα ανησυχίες ερχόµενος στη σύσκεψη, όχι για τη σύσκεψη την ίδια, αλλά µε όλες
-56-
αυτές τις εξελίξεις που συµβαίνουν. Μετά την ενηµέρωση του κυρίου Πρωθυπουργού ενισχύθηκαν αυτές οι ανησυχίες ακόµα περισσότερο.
Από µία άποψη, ή αν θέλετε από πολλές απόψεις, στην καλύτερη περίπτωση είµαστε στο ίδιο σηµείο µε πριν το δηµοψήφισµα και στην πιο απαισιόδοξη –που µάλλον είναι και η πιο ρεαλιστική ως αποτύπωση της πραγµατικότηταςείµαστε σε χειρότερη.
Και αυτό δεν το λέω µε την έννοια ότι ο λαός µας εκφράστηκε. Κι εµείς θέλουµε λαϊκή συµµετοχή. ∆ηµοψηφίσµατα και τέτοια, εκλογές, πρέπει να γίνονται, να εκφράζεται ο λαός. Όµως, αυτό το ∆ηµοψήφισµα-παγίδα ή ό,τι άλλες εκφράσεις χρησιµοποιήσαµε δείτε και τα Πρακτικά της Βουλής και δηµόσια έχουµε πει διάφορα πράγµατα- είναι πραγµατικά παγίδα για το λαό µας. ∆εν έδινε καµία λύση, καµία διέξοδο, ακόµα και αν ξεκινήσουµε από τα ίδια τα ερωτήµατα που τίθονταν για απάντηση στον ελληνικό λαό.
Και βεβαίως, εδώ δεν µπορώ παρά να υπενθυµίσω -και το θεωρούµε, γι’ αυτό το θέτω ως ζήτηµα- ότι είναι αντιδηµοκρατική ερµηνεία, αυταρχική ερµηνεία, του Κανονισµού της Βουλής, του Συντάγµατος κ.λπ, να αρνείται το Προεδρείο της Βουλής και η Κυβέρνηση φυσικά -η Κυβέρνηση κυρίως- να θέσει σε ονοµαστική ψηφοφορία, έστω και αν δεν περνούσε από τη Βουλή -αλλά αυτή είναι κυρίαρχο Σώµα µε βάσει το Σύνταγµα και τους νόµους µας- την πρόταση του ΚΚΕ να τεθεί και ως ερώτηµα, εκτός από την πρόταση των εταίρων, των συµµάχων, της
-57-
τρόικας, των τριών Θεσµών κ.λπ. όπως θέλετε πείτε τους και το ερώτηµα για την πρόταση της Κυβέρνησης, η οποία υπήρχε µέχρι εκείνη τη στιγµή.
Αυτό θέσαµε και γι’ αυτό το «ΟΧΙ» το δικό µας καταγράφονταν µε αυτόν τον τρόπο. ∆εν ήταν επειδή είµαστε από θέση αρχής υπέρ του άκυρου, του λευκού, της αποχής -τα ξέρετε όλα αυτά- αλλά διότι δεν θέλαµε να µετρηθεί αυτό το «ΟΧΙ» το δικό µας µε το «ΟΧΙ» της Κυβέρνησης, µε το «ΟΧΙ» του ΣΥΡΙΖΑ, µε το «ΟΧΙ» των Ανεξάρτητων Ελλήνων, µε το «ΟΧΙ» της Χρυσής Αυγής, µε το ΟΧΙ άλλων εξωκοινοβουλευτικών δυνάµεων κλπ., που ο καθένας έδινε το δικό του νόηµα και γι’ αυτό επιλέξαµε αυτήν την τακτική.
Και από αυτήν την άποψη, αυτή η αντίδραση σε όλα αυτά που συµβαίνουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην Ευρωζώνη, µε την απαράδεκτη πραγµατικά στάση και τους απαράδεκτους εκβιασµούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ∆ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, απέναντι στον ελληνικό λαό πρώτα από όλα, όπως και οι απαράδεκτοι εκβιασµοί -από τη δική της µεριά- της ελληνικής Κυβέρνησης απέναντι στον λαό µε τέτοια διλήµµατα που έθετε στο ∆ηµοψήφισµα, δεν δίνουν λύσεις, οδηγούν σε αδιέξοδο και οδηγούν σε µία κατάσταση που βρισκόµαστε και σήµερα και για την οποία, ξαναλέω, δεν είµαστε αισιόδοξοι ότι θα έχει και το καλύτερο τέλος, τουλάχιστον µε βάση αυτά που µας ενηµέρωσε ο κύριος Πρωθυπουργός εδώ σήµερα.
-58-
[ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος)*] Η χώρα βρίσκεται σε ένα εξαιρετικά κρίσιµο σταυροδρόµι. Και, δυστυχώς. θα ξεκινήσω -γιατί κι εγώ δεν θα ήθελα να είµαι σ’ αυτό το κλίµα- λέγοντας ότι έχετε, κύριε Πρωθυπουργέ, εσείς και η Κυβέρνησή σας πολύ µεγάλη ευθύνη για την οικονοµική ασφυξία, για την αποµόνωση, για το γεγονός ότι η χώρα αυτήν τη στιγµή είναι ευάλωτη και περιθωριοποιηµένη, γιατί θεωρώ ότι η σηµερινή κατάσταση είναι αποτέλεσµα των λαθών της στρατηγικής σας, των χειρισµών όλου αυτού του τελευταίου πενταµήνου.
Πιστεύω πραγµατικά στην εθνική συνεννόηση. Θεωρώ ότι είναι αναγκαιότητα στη συγκεκριµένη στιγµή που βρίσκεται η χώρα. Όσο µε αφορά, προσπάθησα να κρατήσω ανοιχτή την πόρτα του διαλόγου και µε τις πολιτικές δυνάµεις στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και µε τις υπόλοιπες δυνάµεις, µε τους εταίρους µας.
Για µένα, για να µπορέσει να υπάρξει οποιοδήποτε επίπεδο διαλόγου, συνεννόησης και συµφωνίας, έστω και σε ένα minimum ζητηµάτων, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ξεκαθαρίσουµε σε αυτό το τραπέζι ότι είναι αδιαπραγµάτευτη θέση όλων µας η παραµονή της χώρας µας στην Ευρώπη και στην Ευρωζώνη.
Θεωρώ ότι είναι αδιανόητο να κάνουµε οποιαδήποτε συζήτηση εάν µένει ανοιχτό στο τραπέζι, ότι από την πλευρά της Κυβέρνησης µπορεί να οδηγηθούµε σε µια ρήξη µε τους εταίρους, υπάρχει plan B που αφορά ένα εθνικό νόµισµα τί προσωπικά αυτό το θεωρώ εθνική καταστροφή. Θεωρώ ότι υπάρχουν
*Στην σελίδα 58 δεν διακρίνεται το όνομα του πολιτικού αρχηγού που μιλά. Προκύπτει ότι είναι η Φώφη Γεννηματά εξού και έχει συμπληρωθεί με κόκκινο
-59-
ζητήµατα µεγάλης σηµασίας σε σχέση µε τη γεωστρατηγική µας θέση και τα εθνικά συµφέροντα.
Εποµένως, το πρώτο που πρέπει να ξεκαθαριστεί εδώ είναι η αδιαπραγµάτευτη δέσµευση όλων µας για συµφωνία, προωθητική συµφωνία και ότι βγαίνει εντελώς από το τραπέζι η περίπτωση της ρήξης και του εθνικού νοµίσµατος.
Εφόσον υπάρξει αυτή η συµφωνία µεταξύ µας, πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι αυτή θα πρέπει να είναι η συνολική τοποθέτηση και κατεύθυνση που θα δοθεί και προς όλα τα στελέχη της Κυβέρνησης. Είναι αδιανόητο να υπάρχουν στελέχη της Κυβέρνησης -όχι του κόµµατοςπου θα µπορούσαν να έχουν διαφορετικές απόψεις, στελέχη της Κυβέρνησης που εν µέσω αυτής της διαπραγµάτευσης, που εν µέσω της εβδοµάδας που έπρεπε να κρίνει και να αποφασίσει ο ελληνικός λαός, έκαναν δηµόσιες τοποθετήσεις όπου µιλούσαν ακόµα και για την αλλαγή του νοµίσµατος. Και είναι καταγεγραµµένα από όλα τα Μέσα.
Εποµένως, αυτό είναι το πρώτο που θα πρέπει εδώ να κλείσει. Γιατί για να υπάρχει διάλογος, να υπάρχει συνεννόηση, πρέπει να υπάρχει ειλικρίνεια, να έχουµε καθαρές σχέσεις, να ξέρουµε ο καθένας πού βαδίζει.
Προσπάθησα το προηγούµενο διάστηµα, αν και µέσα σε αυτήν την τόσο δύσκολη κατάσταση ανέλαβα την Προεδρία του κόµµατος, να επικοινωνήσω και µε όλους σας, αλλά και µε τους σοσιαλιστές και σοσιαλδηµοκράτες ηγέτες της
-60-
Ευρώπης. Τοποθετήθηκα στην ευρωοµάδα των σοσιαλιστών και δηµοκρατών, µιλώντας πολύ συγκεκριµένα εναντίον της λιτότητας, της συντηρητικής αυτής αντίληψης, που, δυστυχώς, υπερτερεί και κυριαρχεί τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη, αλλά και υπέρ της ανάγκης να υπάρξει µια βιώσιµη συµφωνία για την Ελλάδα, που θα περιλαµβάνει και ρυθµίσεις για το χρέος. Κι αυτή δεν είναι µια συζήτηση που ξεκινάει τώρα. Η συζήτηση για το χρέος δεν είναι µια συζήτηση που έθεσε η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στο τραπέζι της διαπραγµάτευσης µε τους εταίρους µας. Αποτελεί µια συζήτηση που έχει ξεκινήσει από το παρελθόν. Έχουν γίνει ήδη σηµαντικά βήµατα. Έχει πετύχει η χώρα ένα πολύ µεγάλο «κούρεµα», έχει πετύχει απόφαση του Eurogroup µε δέσµευση από το 2012, ότι όταν θα φτάσουµε στα πρωτογενή πλεονάσµατα, θα υπάρξει ξανά η συζήτηση για την περαιτέρω µείωση και αναδιάρθρωση του χρέους και του κόστους εξυπηρέτησής του.
Άρα, εδώ τίθεται και το ζήτηµα γιατί αυτό δεν αξιοποιήθηκε από την πρώτη στιγµή από την πλευρά της Κυβέρνησης. ∆ιότι δεν υπήρχε στο τραπέζι του διαλόγου, τουλάχιστον στη δηµόσια συζήτηση και µε τον τρόπο που ενηµερωνόµασταν εµείς, η συζήτηση για το χρέος, είχε εγκαταλειφθεί.
Έθεσα, λοιπόν, στην τοποθέτησή µου αυτή απέναντι στους ευρωπαίους την ανάγκη να τηρηθούν οι δεσµεύσεις. Γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά βάσει
-61-
κανόνων και αρχών. Και πρέπει κανείς να τηρεί τις δεσµεύσεις του είτε αυτό αφορά τους εταίρους είτε αφορά εµάς.
Το δεύτερο ζήτηµα που έθεσα ήταν ότι πρέπει να υπάρχει η κάλυψη των χρηµατοδοτικών αναγκών της χώρας.
Το τρίτο ζήτηµα ήταν ότι πρέπει να υπάρξει επιτέλους αναπτυξιακό πακέτο για την Ελλάδα. Και γι’ αυτό υπήρχε δέσµευση των εταίρων. Αν δεν κάνω λάθος, από το καλοκαίρι του 2011 ανακοινώνουν διαρκώς αναπτυξιακή βοήθεια για την Ελλάδα. Κι αυτό θα πρέπει να γίνει συγκεκριµένη δέσµευση µε ποσά, µε ποιον τρόπο, µε χρονοδιαγράµµατα.
Επίσης, τους έθεσα και την ανάγκη να υπάρξει και στήριξη της κοινωνικής συνοχής. Υπάρχει φτώχεια στην Ελλάδα. Υπήρχαν δεσµεύσεις παλαιότερα για την ανάληψη ευθύνης από τους εταίρους στήριξης του εγγυηµένου κοινωνικού εισοδήµατος. Υπάρχει ακόµα αυτή η πρόταση στο τραπέζι; Θα επιδιωχθεί η υποστήριξη από την πλευρά της Κυβέρνησης; Το θεωρώ απολύτως αναγκαίο!
Έρχοµαι στο ζήτηµα του δηµοψηφίσµατος. Θεωρώ πως ήταν πάρα πολύ µεγάλο λάθος η κίνηση αυτή και το ότι επιλέχθηκε η συγκεκριµένη στιγµή να γίνει. Εάν, κύριε Πρωθυπουργέ, θέλατε να θέσετε µια τελική πρόταση λίγο πριν τη συµφωνία στην κρίση του ελληνικού λαού, που κανένας δεν µπορεί να αµφισβητήσει ότι πρέπει να εκφράζεται η άποψη του ελληνικού λαού, αυτό έπρεπε να το έχετε πράξει πολύ νωρίτερα. Αφήσατε να χαθεί πολύτιµος χρόνος από τις 20
-62-
Φεβρουαρίου που υπήρχε µια καταρχήν συμφωνία, τουλάχιστον έτσι όπως µας ανακοινώσατε και όλο αυτό το διάστηµα η οικονοµική κατάσταση της χώρας επιδεινώθηκε δραµατικά.
Εγώ αναρωτιέµαι αν υπήρχε όλο αυτό το πεντάµηνο µια συγκεκριµένη στρατηγική από την πλευρά της Κυβέρνησης. Ακούσαµε αρχικά ότι θα επιδιώκατε µια «πρόταση-γέφυρα», η οποία, όπως σήµερα είπατε, πρέπει να εγκαταλειφθεί γιατί είναι παγίδα. Είναι πολύ σηµαντικό να αναγνωρίζει κανείς ότι πρέπει να αλλάξει τη στρατηγική του, ότι έχουν γίνει λάθη στο παρελθόν και πρέπει να κάνει βελτιώσεις, γιατί το εθνικό συµφέρον είναι πάνω από οποιοδήποτε προσωπικό, ατοµικό ή κοµµατικό, αλλά µετά από τόσους µήνες;
Μετά την «πρόταση-γέφυρα» πήγαµε στη µεσοπρόθεσµη συµφωνία. Ακούσαµε φωνές ενδιάµεσα που µας έλεγαν και για µια ολοκληρωµένη συµφωνία. Και τελικά η ολοκληρωµένη συµφωνία παρουσιάστηκε αφού τα σπάσαµε µε τους εταίρους, αφού φτάσαµε στο αδιέξοδο! Και το δηµοψήφισµα ήρθε µετά το αδιέξοδο µε τους εταίρους, χωρίς να αξιοποιηθεί όλος ο προηγούµενος χρόνος, αφού κατασπαταλήθηκε όλη η ρευστότητα της ελληνικής οικονοµίας και του ελληνικού κράτους κι αφού ήταν δική σας επιλογή να ζητήσετε χρόνο τον Φεβρουάριο κι όχι χρήµατα κι όχι κάλυψη των χρηµατοδοτικών αναγκών, φράση που την ακούσαµε από το στόµα σας όταν φτάσαµε στη ρήξη. Και αναρωτιέµαι:
-63-
επί πέντε µήνες η συζήτηση αυτή για την κάλυψη των χρηµατοδοτικών αναγκών της χώρας υπήρχε στο τραπέζι;
Επιπλέον, θεωρώ ότι το δηµοψήφισµα µε τον τρόπο που τέθηκε, ανεξάρτητα απ’ τον χρόνο που τέθηκε, ήταν εντελώς πλασµατικό, παραπλανητικό και διχαστικό. Βάλατε σ την κρίση του ελληνικού λαού µια πρόταση η οποία δεν υπήρχε. Το πρόγραµµα είχε ολοκληρωθεί, είχε κλείσει κι εποµένως, δεν υπήρχε συζήτηση. Προσπαθήσαµε να σας το δώσουµε να το καταλάβετε αυτό. Όλοι θέλαµε να υπάρξει η σύµφωνη γνώµη του ελληνικού λαού σε µια τελική πρόταση, λίγο πριν τη συµφωνία. Γιατί δεν βάλατε τη δική σας πρόταση προς ψήφιση; Αυτό θα είχε ένα νόηµα, θα είχε µια αξία. Κι εκεί θα εξασφαλίζατε πράγµατι την οµοψυχία.
Αυτήν τη στιγµή ο διχασµός που έχει δηµιουργήσει το δηµοψήφισµα στην ελληνική κοινωνία, αποτελεί βαρύτατο πλήγµα για την προσπάθεια που θα πρέπει να καταβάλει ο ελληνικός λαός τα επόµενα χρόνια. Γνωρίζετε και γνω ρίζουµε όλοι µας, ότι δεν θα βγούµε εύκολα από το σηµείο στο οποίο έχουµε βρεθεί. Κι αυτό απαιτεί οµοψυχία, απαιτεί σθένος, απαιτεί εµπιστοσύνη του ελληνικού λαού στις πολιτικές δυνάµεις που βρίσκονται αυτήν τη στιγµή στο τιµόνι της χώρας είτε ως βέρνηση είτε ως Αντιπολίτευση, οι κοινοβουλευτικές δυνάµεις.
Θα πρέπει να ανακτηθεί η εµπιστοσύνη στο πολιτικό σύστηµα. Κι αυτός ο διχασµός δεν βοηθά κι έρχεται σε συνέχεια του πρώτου διχαστικού διλήµµατος…
-64-
ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος των Ανεξαρτήτων Ελλήνων): Κυρία Γεννηµατά, επειδή ο Πρόεδρος πρέπει να µιλήσει µε τον κ. Ολάντ…
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος): Ναι, αλλά δεν διακόψατε κανέναν. Ο καθένας τοποθετήθηκε όσο χρόνο ήθελε…
ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος των Ανεξαρτήτων Ελλήνων): Απλώς επειδή θα µιλήσει µε τον Πρόεδρο της Γαλλικής ∆ηµοκρατίας, να ακούσει και την άλλη άποψη.
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος): Έχω ακόµα πολλά πράγµατα να πω και πολλά ερωτήµατα να θέσω. Εξάλλου εσείς εκφράζεστε µέσω του Πρωθυπουργού. Υποθέτω ότι δεν έχετε διαφορετική άποψη και προσέγγιση για τα ζητήµατα αυτά.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Κύριε Πρόεδρε, εγώ θα έλεγα να ολοκληρώσει η κυρία Γεννηµατά, να κάνετε το τηλεφώνηµα και να συνεχίσουµε.
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος): Μα, δεν θα ολοκληρώσουµε. Θα διακόψουµε µόνο όταν θα χρειαστεί να κάνει το τηλεφώνηµα και θα συνεχίσουµε.
Εάν θέλετε, κύριε Καµµένε, να πείτε κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που είπε ο Πρωθυπουργός, που πρέπει να το λάβει υπόψη του ο Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας πριν µιλήσει µε τον κ. Ολάντ, προφανώς να κάνω διάλειµµα και να συνεχίσω. Αν
-65-
όµως έχετε να προσθέσετε κάτι διαφορετικά απ’ αυτό που είπε ο Πρωθυπουργός. Αλλά κι αυτά έχει ένα ενδιαφέρον..
ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος των Ανεξαρτήτων Ελλήνων): Επειδή έχουµε δέκα λεπτά. Εάν είναι να κάνετε µια πρόταση για δύο, τρία λεπτά…
ΦΩΝΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος): Εάν πρόκειται για δύο, τρία λεπτά, να διακόψω και να συνεχίσω µετά το τηλεφώνηµα.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Συνεχίστε, κυρία Γεννηµατά.
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος): Έλεγα, λοιπόν, ότι αυτός ο διχασµός είναι πολύ µεγάλο πλήγµα για την ελληνική κοινωνία και την προσπάθεια που πρέπει να καταβάλει για να ξεπεράσει τις δυσκολίες στις οποίες βρισκόµαστε σήµερα και έρχεται σε συνέχεια του αρχικού διχαστικού διλήµµατος, που κι αυτό δεν ήταν πραγµατικό, όπως αποδεικνύεται σήµερα που η Κυβέρνηση ζητά την υπογραφή ενός τρίτου µνηµονίου, του διλήµµατος «µνηµόνιοαντιµνηµόνιο».
Νοµίζω, λοιπόν, ότι πρέπει να ξεπεράσουµε τα διχαστικά διλήµµατα που δεν έχουν πραγµατικό περιεχόµενο. Και εάν θέλουµε να οικοδοµήσουµε µια σχέση συνεννόησης, εµπιστοσύνης, εθνικής συνεννόησης τελικά για το συνολικό πλαίσιο και την εθνική στρατηγική της χώρας, θα πρέπει όλα αυτά να µείνουν οριστικά στο
-66-
παρελθόν, για να µην θεωρηθεί και η οποιαδήποτε προσπάθεια συνεννόησης και συζήτησης µεταξύ των πολιτικών Αρχηγών ως µια προσπάθεια απλά µετάθεσης ευθυνών ή ενός άλλοθι για αυτά που θα ακολουθήσουν.
Νοµίζω, λοιπόν –όπως είπα πριν- ότι έχει µεγάλη σηµασία να ξέρουµε σε ποια βάση συνεχίζουµε από εδώ και πέρα τη συζήτηση κι αν µπορεί να υπάρξει βάση για να υπάρξει εθνική συνεννόηση και να συνεχιστεί αυτός ο διάλογος από εδώ και πέρα.
Έρχοµαι στο σήµερα. Αυτήν τη στιγµή η χώρα αντιµετωπίζει οικονοµική ασφυξία και υπάρχουν ασφυκτικά χρονοδιαγράµµατα. Για να µπορέσει να υπάρξει στήριξη µέσω του ELA στις τράπεζες και να αποκατασταθεί η οικονοµική και κοινωνική ζωή στη χώρα, γνωρίζουµε όλοι ότι δεν αρκεί να πούµε εµείς εδώ ότι στηρίζουµε την προσπάθεια του Πρωθυπουργού. Θα πρέπει να υπάρξει µια εντολή από τους εταίρους, η οποία εντολή θα βασιστεί σε µία καταρχήν συµφωνία, ότι οδεύουµε σε λύση.
ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος των Ανεξαρτήτων Ελλήνων): Εντολή;
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος): Εννοώ κατεύθυνση.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι): Να πουν το Ο.Κ. οι Ευρωπαίοι.
-67-
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος): Να δώσουν το πράσινο φως οι ευρωπαίοι εταίροι στην τράπεζα, προς τον Ντράγκι, ότι µπορεί να γίνει αυτό, διότι οδεύουµε σε µια συµφωνία.
Αυτό είναι το βασικό. Η ευχή όλων µας, η επιθυµία όλων και η βούληση είναι να αποκατασταθεί αυτό και ο Ντράγκι να στηρίξει το τραπεζικό σύστηµα. Και το ζητήσαµε και το ζήτησα και προσωπικά µε επιστολή που έστειλα και προς τους Ευρωπαίους ηγέτες και προς τους σοσιαλδηµοκράτες ηγέτες. Είχα ζητήσει την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής, είχα ζητήσει τη στήριξη από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στις τράπεζες, προκειµένου να δοθεί η δυνατότητα να υπάρξει παράταση και κατά τη διάρκεια της παράτασης να κλείσει µια βιώσιµη συµφωνία, µε βάση τα χαρακτηριστικά που έχουν τεθεί και στα οποία συµφωνούµε όλοι.
Εποµένως, αυτήν τη στιγµή θα πρέπει να µας πείτε αν υπάρχουν εγγυήσεις, αν έχετε µια ελπίδα που στηρίζεται κάπου, βάσιµη, αν υπάρχει ένα πράσινο φως ότι οδεύουµε σε µια συµφωνία και άρα, υπάρχει η πιθανότητα µέσα στις επόµενες ώρες -γιατί ξέρουµε όλοι, στο περίπου τουλάχιστον, την ανθεκτικότητα, την αντοχή των ελληνικών τραπεζών να δοθεί η ανάσα ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αυτό είναι άµεσα συνδεδεµένο µε τις ενέργειες που έχετε κάνει και τις εγγυήσεις που έχετε πάρε από τους εταίρους, ότι είστε σε πολύ καλό δρόµο για την επίτευξη συµφωνίας.
-68-
Επίσης, υπάρχει ένα πάρα πολύ σηµαντικό ζήτηµα: Μέχρι τις 20 του µήνα υπάρχουν ανάγκες αποπληρωµής οµολόγων. Εάν αυτές δεν ικανοποιηθούν, η χώρα οριστικά χρεοκοπεί. Το κλείσιµο της προηγούµενης συµφωνίας δεν έγινε δυνατόν να ολοκληρωθεί µέσα στο πεντάµηνο. Πώς ελπίζουµε ότι αυτήν τη στιγµή, µέσα σε λιγότερο από δεκαπέντε µέρες, µπορούµε να συµφωνήσουµε στη βάση νέας συµφωνίας, που, όσο γνωρίζουµε τουλάχιστον το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, αυτό προϋποθέτει πάρα πολύ χρόνο και συζήτηση µε τους εταίρους; Είναι τόσο προχωρηµένη η συζήτηση µαζί τους; Έχετε εγγυήσεις από άλλους ευρωπαίους ηγέτες; Έχουν γίνει συζητήσεις σε αυτήν την κατεύθυνση, µεµονωµένες τουλάχιστον, είτε µε την κυρία Μέρκελ είτε µε τον κ. Ολάντ, ότι στηρίζουν αυτήν την προσπάθεια; Είµαστε στο «παρά πέντε» να υπάρξει συµφωνία από τη µεριά τους στο πλαίσιο που έχετε θέσει ή ξεκινάει η συζήτηση από µηδενική βάση τώρα; Γιατί αν ξεκινά από µηδενική βάση, δεν ξέρω πραγµατικά πώς µπορούµε να αισιοδοξούµε ότι θα υπάρξει στήριξη των τραπεζών κι ότι θα αντιµετωπίσουµε τις χρηµατοδοτικές µας ανάγκες.
Και στη συνέχεια θέλω να ρωτήσω τι µέτρα έχετε λάβει, τι εγγυήσεις υπάρχουν, ότι θα πληρωθούν οι µισθοί και οι συντάξεις τον Ιούλιο. Πώς είπατε στον ελληνικό λαό ότι εγγυάστε προσωπικά τις καταθέσεις; Με ποιον τρόπο;
Και βεβαίως, το επόµενο ερώτηµα που προκύπτει, είναι αν υπάρχουν προβλέψεις από την πλευρά της Κυβέρνησης για την αντιµετώπιση πιθανόν
-69-
ελλείψεων, αν δεν γίνουν όλα τάχιστα µέσα στις επόµενες ώρες, τα επόµενα εικοσιτετράωρα, σε είδη πρώτης ανάγκης, στο πετρέλαιο, σε φάρµακα. Γιατί καταλαβαίνετε ότι τα πράγµατα δυσκολεύουν πλέον πάρα πολύ.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι): Έχετε δύο λεπτά, κυρία Γεννηµατά.
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήµατος): Εγώ θα ολοκληρώσω, γιατί κατανοώ ότι πρέπει να µιλήσει και ο κ. Καµµένος, πριν φτάσουµε στο τηλεφώνηµα.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟ∆ΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόµµατος το Ποτάµι): Απλά σας λέµε να ότι έχετε δύο λεπτά. Να µειώσετε τον χρόνο απλώς. Να πει µόνο την πρότασή του ο κ. Καµµένος. Αν είναι κάτι που επηρεάζει τη συζήτηση…
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Ορίστε, κύριε Καµµένε.
ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος των Ανεξαρτήτων Ελλήνων): Θα ήθελα καταρχήν να πω ότι οι Ανεξάρτητοι Έλληνες στηρίζουµε την πρόταση της Κυβέρνησης απόλυτα και τα πέντε σηµεία στην πρόταση Ντράγκι.
Θέλω να πω, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ενώπιον του Προέδρου της ∆ηµοκρατίας, ότι ο ελληνικός λαός αυτό που περιµένει από εµάς σήµερα είναι ένα µήνυµα ενότητας και εθνικής οµοψυχίας.
Θα υπάρξει καταγραφή των πολιτικών µας – διαφορών, αλλά περιµένει να βγει από εδώ τουλάχιστον µια κοινή
-70-
συνισταµένη, η οποία θα προστατεύει τη σταθερότητα και τη λύση µέσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Θεωρώ, δε, ξεκάθαρα ότι αν θέλουµε λύση, αν γινόταν ένα θαύµα και αποφασίζαµε όλοι µαζί αύριο το πρωί να φύγουµε και να πάµε µε ένα αεροπλάνο στις Βρυξέλες και να πούµε από κοινού ότι θέλουµε λύση για την πατρίδα µας, έχουµε τις πολιτικές µας διαφορές, αλλά είµαστε όλοι εδώ σε µια κοινή πρόταση, κανείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα µπορούσε να αρνηθεί να δεχθεί αυτήν την πρόταση. Άρα, είναι στα χέρια µας επίσης.
Έγιναν πολλά. Έγιναν πολλά και νοµίζω ότι δεν αξίζει αυτήν τη στιγµή να κάνουµε καταγραφή. Γιατί αν αρχίσουµε να κάνουµε καταγραφή, θα πάµε στο παρελθόν.
Θεωρώ ότι έχει ιδιαίτερη σηµασία ότι σε αυτό το Συµβούλιο Αρχηγών δεν είναι κανένας από το παρελθόν, κανένας που διαπραγµατεύτηκε κι έχει να απολογηθεί για τον εαυτό του τουλάχιστον. Και θεωρώ σηµαντικό ότι και ο Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας, ο Βαγγέλης Μεϊµαράκης και η Φώφη Γεννηµατά ως Αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, που µπορεί κι οι δύο να είναι από τους στα θερούς παράγοντες και των δύο κοµµάτων, δεν έχουν να απολογηθούν για προσωπικά λάθη του παρελθόντος. Άρα, υπάρχει µια ευρύτερη δυνατότητα να συζητήσουµε.
Θεωρώ σηµαντικό ότι ο ελληνικός λαός εχθές µε αυτό το 60% καταδίκασε το σύνολο της µεταπολίτευσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι κάθε φορά που µιλούσε
-71-
πρώην πρωθυπουργός, απ’ όπου κι αν προερχόταν, έπεφτε κατά 5% το «ΝΑΙ».
Πιστεύω, λοιπόν, ότι περιµένει από εµάς κάτι καινούργιο. Και θέλω να δηλώσω εκ µέρους των Ανεξαρτήτων Ελλήνων ότι εµείς θα συµβάλουµε σ’ αυτό. Θα συµβάλουµε, δηλαδή, στο να βελτιωθεί και το κλίµα, να µην υπάρχουν αντιπαραθέσεις, να µπορέσουµε να περάσουµε ένα µήνυµα εθνικής οµοψυχίας, τουλάχιστον εκεί που συµφωνούµε.
Θέλω να σας πω ότι πέραν της πρότασης της Κυβέρνησης, αυτό που χρειάζεται ο τόπος είναι ένα jump start στην οικονοµία. Και για να γίνει αυτό µπορούµε από κοινού, εάν συµφωνήσουµε καταρχήν, να προχωρήσουµε και σε κάποια µέτρα στα οποία µπορεί να συµφωνήσει και το Κοµµουνιστικό Κόµµα Ελλάδος.
∆ηλαδή, πέραν της λύσης που περιµένει ο ελληνικός λαός, περιµένει τέλος σε αυτήν την εποχή της διαφθοράς και της διαπλοκής. Αυτήν την τραγική κατάσταση µε τα κανάλια τη ζούµε όλοι µας. Άλλοτε είναι µε τη µεριά του ενός κι άλλοτε µε τη µεριά του άλλου. Πάντως, είναι εναντίον όλων µας και εναντίον του πολιτικού συστήµατος.
Ο ελληνικός λαός περιµένει να µπουν στη φυλακή αυτοί που λήστεψαν το κράτος. Και πιστεύω ότι αν βγάλουµε από εδώ ορισµένες αποφάσεις, µπορούµε, µε την κάλυψη του Προέδρου της ∆ηµοκρατίας, να τα περάσουµε σαν εθνικό στόχο. ∆εν είναι δυνατόν να αφήνουµε ατιµώρητους εκείνους που έβγαλαν τα λεφτά τους στο εξωτερικό και δεν φορολογήθηκαν ποτέ. Και έχει ιδιαίτερη σηµασία
-72-
αυτό να γίνει και µε πρόταση της Κυβέρνησης και του συνόλου της Αντιπολιτεύσεως.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Μισό λεπτό να σας διακόψω. Θα µιλήσω µε τον κ. Ολάντ. Ο Πρωθυπουργός έχει δύο συνοµιλίες, µία στη 13.30’…
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Αν µπορέσω, να πάω τη συνοµιλία αυτή λίγο µετά;
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Όχι. Το κλίµα το γνωρίζω, τι θα πω στον κ. Ολάντ. Θα σας ενηµερώσω µόλις γυρίσω.
(∆ΙΑΚΟΠΗ)
-73-
(ΜΕΤΑ ΤΗ ∆ΙΑΚΟΠΗ)
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Κύριε Καµµένε, έχετε τον λόγο.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος των Ανεξαρτήτων Ελλήνων): Ανέφερα γρήγορα προηγουµένως τις θέσεις των Ανεξαρτήτων Ελλήνων. ∆εν θα τις επαναλάβω. Θέλω, όµως, να διευκρινίσουµε ορισµένα πράγµατα.
∆εν υπάρχει καµία αµφιβολία ότι το 60% του ελληνικού λαού που χθες ψήφισε «ΟΧΙ», έστειλε ένα πολύ σοβαρό πολιτικό µήνυµα: Χωρίς να υπάρχει, δηλαδή, καµιά αµφιβολία ότι επιθυµεί να µείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτό δεν µπορεί να γίνει µε οποιονδήποτε αντάλλαγµα. ∆ηλαδή, δεν µπορεί να συνεχιστεί η πολιτική της λιτότητας, δεν µπορεί να συνεχιστεί η πολιτική της ύφεσης και χρειάζεται µια αλλαγή πολιτικής. Και αυτό το µήνυµα πρέπει να το λάβουµε όλοι µας υπόψη.
Άρα, οποιαδήποτε πρόταση κι αν γίνει, δεν µπορεί να είναι πρόταση η οποία θα έχει υφεσιακά µέτρα, σαν αυτά που απέρριψε ο ελληνικός λαός. Πρέπει, δηλαδή, να είναι µια πολιτική που ως προϋπόθεσή της θα έχει την ανάπτυξη και βεβαίως τη ρύθµιση του χρέους.
Ακόµα πιστεύω ότι δεν είναι ώρα –για να καταγραφεί στα Πρακτικά το κάνω κι εγώ, αλλά πρέπει να πούµε ορισµένα πράγµατα- µε τη στάση τους ορισµένα στελέχη της Αντιπολίτευσης, µε την παρουσία τους στα Όργανα της Ευρωπαϊκής
-74-
Ένωσης, αντί να βοηθούν την ελληνική θέση, να τη δυσχεραίνουν. Η συνέντευξη του Κοινοβουλευτικού Εκπροσώπου της Νέας ∆ηµοκρατίας στο Focus, λέγοντας ότι ζήτησε να υπάρχει κλείσιµο τραπεζών, γιατί αυτό θα έδινε ένα σηµάδι, δείχνει – εγώ δεν θέλω να µιλήσω για όλους, βεβαίως και δεν είναι έτσι όλοι- ότι αρκετοί προσπάθησαν να χρησιµοποιήσουν τις επαφές τους στην Ευρώπη, προκειµένου να δυσχεράνουν τη θέση της ελληνικής Κυβέρνησης, αλλά και του ελληνικού λαού.
Η απόφαση η οποία πιστεύω ότι πρέπει να βγει απ’ αυτό το τραπέζι, είναι εάν στηρίζουµε όλοι ή όχι την ελληνική πρόταση, δηλαδή τις πέντε αλλαγές στο σχέδιο Γιουνκέρ. Αντιλαµβάνοµαι ότι δεν είναι δυνατόν να το κάνουµε αµέσως αυτό και να είναι µετρήσιµα τα µεγέθη, αλλά γενικότερα όσον αφορά τη φιλοσοφία της πρότασης της Κυβέρνησης, θα πρέπει να υπάρξει -και θα βοηθήσει το να υπάρξει- µία κοινή γραµµή. Εµείς, για να ξεκαθαρίσω τα πράγµατα, συµφωνούµε απόλυτα.
Άκουσα µε προσοχή τον Πρόεδρο της Αξιωµατικής Αντιπολιτεύσεως. Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι αυτόν τον εκβιασµό τον έζησα κι εγώ τις τρεις τελευταίες µέρες που ήµουν µε τον Πρωθυπουργό στις Βρυξέλες. Το θέµα είναι κατά πόσον είναι εκείνοι αξιόπιστοι και ειλικρινείς όταν χρησιµοποιούν µε τους εταίρους τους τέτοιους σκληρούς εκβιασµούς.
Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι την Παρασκευή το απόγευµα διαφαινόταν ότι υπήρχε συµφωνία. Είχαµε τη δήλωση του Υπουργού Οικονοµικών της
-75-
Γερµανίας, του κ. Σόιµπλε, ότι δεν θα τα χαλάσουµε για λίγες µικρές διαφορές, επικοινωνία του Πρωθυπουργού µε την κυρία Μέρκελ και το βράδυ άλλαξαν θέση. Αυτό έχει να κάνει, λοιπόν, µε την αξιοπιστία και των συνοµιλητών µας.
Πιστεύω ότι αρκετοί από τους συνοµιλητές δεν έχασαν την εµπιστοσύνη τους στην ελληνική Κυβέρνηση. Ήθελαν να σκοτώσουν τη συγκεκριµένη Κυβέρνηση για πολιτικούς λόγους, που έχουν να κάνουν µε τα κόµµατά τους.
Είµαι είκοσι δύο χρόνια Βουλευτής. ∆ώδεκα χρόνια ήµουν µέλος του πολιτικού γραφείου, εκλεγµένος, του Φιλοευρωπαϊκού Λαϊκού Κόµµατος ως Αρχηγός της Κοινοβουλευτικής Οµάδας των Χριστιανοδηµοκρατών και των Συντηρητικών στον ΟΑΣΕ. Τους ξέρω προσωπικά. Έχουν εκλογές. Όταν έχουν εκλογές, το κύριό τους µέληµα είναι να αποκοµίσουν πολιτικά κέρδη. Και πιστεύω ότι η πολιτική την οποία άσκησαν –και πιθανώς να συνεχίσουν να ασκούν- ήταν µια πολιτική εναντίον της ελληνικής Κυβέρνησης για πολιτικούς λόγους, που έχει, όµως, ως θύµα τον ελληνικό λαό. Κι εδώ είναι σηµαντικό να πάει ένα µήνυµα από κοινού, όλων των πολιτικών δυνάµεων -ασχέτως µε τις διαφορές τις οποίες έχουµε- ότι δεν µπορεί για πολιτικές σκοπιµότητες να χτυπάτε έναν ολόκληρο λαό.
Τέλος, όσον αφορά το θέµα της ρευστότητας, πιστεύω ότι εκτός των µέτρων, τα οποία θα ζητήσουµε από τον Ρέντζι να πάρουν άµεσα, µπορούµε να έχουµε κάποια συµφωνία µέσα στο Κοινοβούλιο, όπως προβλέπεται από το Σύνταγµα κι απ’ τους νόµους, προκειµένου να προχωρήσουν άµεσα µέτρα για να
-76-
έρθει ρευστότητα στη χώρα. Είναι διαφορετικό αν οι οµογενείς ακούσουν µια πρόσκληση απ’ την Κυβέρνηση αλλά και την Αντιπολίτευση µαζί για να επενδύσουν στη χώρα, µε ένα ειδικό, πιθανώς, φορολογικό καθεστώς. Είναι σηµαντικό να πούµε στους Έλληνες, ότι βοηθάτε την πατρίδα σας αν βγάλετε απ’ τα στρώµατα τα χρήµατα και τα καταθέσετε στις τράπεζες -όσοι έχουν, κάποιοι έχουν, είναι φυσικό ότι έχουν, είναι πολλά τα χρήµατα τα οποία είναι έξω-, ότι εκείνοι που δεν έχουν ανάγκη να πάνε στα ΑΤΜ, να µην πάνε στα ΑΤΜ.
Να υπάρξει, δηλαδή, µια εθνική προσπάθεια. Και βεβαίως, να προχωρήσουµε στη στήριξη των επιχειρήσεων και σε µέτρα τα οποία θα µπορέσουν να φέρουν άµεση ρευστότητα.
Αυτά όλα δεν έχουµε πολύ χρόνο να τα αποφασίσουµε. Η Κυβέρνηση κάνει µια πρόταση. Είναι η ώρα που ο καθένας πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του. Και πάντως δεν είναι δυνατόν να συνεχίσουµε να επιτρέπουµε να εκβιάζεται ένας ολόκληρος λαός, να εκβιάζεται ένας λαός για πολιτικούς λόγους. Και µιλάω απ’ τη µεριά των δανειστών.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Κύριε Πρωθυπουργέ, παρακαλώ.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): ∆εν έχω έρθει σήµερα εδώ µε διάθεση να συνεχίσουµε την κουβέντα την προ δηµοψηφίσµατος. Ωστόσο,
-77-
ακούστηκαν ορισµένα πράγµατα και θα ήθελα, µε πολύ µεγάλη συντοµία και σαφήνεια, να τοποθετηθώ.
Έχω την αίσθηση απ’ τις τοποθετήσεις σας, ότι αγνοείτε το χθεσινό αποτέλεσµα. Χθες υπήρξε µια ιστορική και γενναία επιλογή του ελληνικού λαού, κόντρα σε όλο το παλιό πολιτικό σύστηµα -κι αυτό είναι ισχυρό µήνυµα, πρέπει να το καταλάβουµε-, κόντρα στο σύνολο του µιντιακού κατεστηµένου και κόντρα σχεδόν στο σύνολο της κυρίαρχης στάσης των εταίρων µας στην Ευρώπη, που ήταν µια στάση εκβιαστική, ήταν µια στάση τιµωρητική απέναντι στην Ελλάδα. Νοµίζω ότι ανεξάρτητα απ’ τις εκτιµήσεις που µπορεί να έχει ο καθένας για το αν ήταν σωστό ή δεν ήταν σωστό, δεν µπορεί να µην λαµβάνουµε υπόψη την ετυµηγορία του ελληνικού λαού, ένα συντριπτικό αποτέλεσµα, στις συνθήκες µάλιστα που έγινε, µε κλειστές τις τράπεζες και µε κυρίαρχη µια προπαγάνδα απόλυτη και πρωτοφανή από το σύνολο, σχεδόν, των Μέσων Ενηµέρωσης. Είναι ένα αποτέλεσµα-τοµή στη σύγχρονη µεταπολιτευτική ιστορία.
Υπ’ αυτήν την έννοια, θεωρώ ότι εάν στόχος αυτής της συζήτησης εδώ είναι όχι να βρούµε έναν κοινό τόπο, αλλά να λαθροχειρίσουµε και να µετατρέψουµε το «ΟΧΙ» σε «ΝΑΙ», δεν θα µε βρείτε σύµφωνο. Το «ΟΧΙ» είναι ένα «ΟΧΙ» που αφορά µια µη βιώσιµη συµφωνία. Προφανώς και δεν είναι εντολή ρήξης, αλλά δεν είναι και εντολή «πάση θυσία, ό,τι και να γίνει, θα συµφωνήσουµε». Αυτό θέλω να το ξεκαθαρίσω.
-78-
∆εν άκουσα, επίσης, από κανέναν σας… Μάλλον να το πω διαφορετικά.
Ο µόνος ίσως που έχει κάνει την αυτοκριτική του είναι αυτός που λείπει απ’ το τραπέζι, διότι παραιτήθηκε χθες βράδυ. Και προφανώς, – δεν µιλώ για προσωπικές ευθύνες, αλλά εκπροσωπείτε πολιτικά κόµµατα όλοι σας- εγώ έχω τις ευθύνες µου για τους πέντε µήνες διακυβέρνησης και τις αναλαµβάνω. Υπάρχουν κόµµατα που έχουν κυβερνήσει αυτόν τον τόπο σαράντα χρόνια και έχουν ευθύνες.
Επίσης, δεν άκουσα κάτι συγκεκριµένο, πέραν των ευθυνών που έχει η ελληνική Κυβέρνηση, και για τις ευθύνες των εταίρων, οι οποίοι όλο αυτό το διάστηµα επέδειξαν µία πρωτοφανή στάση για τα δεδοµένα και τα κεκτηµένα του κοινού ευρωπαϊκού µας πολιτισµού, µια στάση ενός κυνικού εκβιασµού, σε συνθήκες χρηµατοδοτικής ασφυξίας, προκειµένου να αλλοιωθεί η σαφήνεια της λαϊκής ετυµηγορίας της 25ης του Γενάρη.
Επίσης, δεν άκουσα και κάτι -δεν θέλω να µακρυγορήσω σε αυτά- για τις ωµές παρεµβάσεις στα εσωτερικά πολιτικά πράγµατα. ∆ιότι πάνω στο τραπέζι της διαπραγµάτευσης δεν υπήρχαν µόνο στοιχεία, νούµερα και διαφορετικές εκτιµήσεις, αλλά και σαφείς, σαφέστατες παρεµβάσεις «αλλάξτε την Κυβέρνηση», «αλλάξτε το σχήµα», «φτιάξτε άλλη Κυβέρνηση», «αλλάξτε Πρωθυπουργό».
Ανήκουµε, βεβαίως, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτό µας υποχρεώνει να έχουµε σεβασµό στους κανόνες, αλλά κανένας κανόνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν λέει ότι όταν µια κυβέρνηση δεν είναι αρεστή στις Βρυξέλλες, αυτή η
-79-
κυβέρνηση δεν µπορεί να διαπραγµατευτεί. Κι αυτό δεν το λέω για µας. Αύριο θα είστε εσείς κυβέρνηση ξανά, ενδεχοµένως µεθαύριο θα είναι κάποιοι άλλοι. Αυτό αφορά τους στοιχειώδεις κανόνες σεβασµού σε κοινές αξίες, που πρεσβεύουµε όλοι µας σε αυτό το τραπέζι, την αξίας της δηµοκρατία, του αλληλοσεβασµού.
Θέλω, λοιπόν, να πω µε σαφήνεια -όπως τοποθετήθηκα και πριν από το δηµοψήφισµα, θα τοποθετηθώ και τώρα- ότι στόχος µου είναι και παραµένει να πετύχουµε συµφωνία. Η συµφωνία αυτή για να µας δίνει µια προοπτική πρέπει να έχει κάποια στοιχεία που θα την καθιστούν βιώσιµη. Και τα στοιχεία που καθιστούν µία συµφωνία βιώσιµη, νοµίζω ότι σας τα περιέγραψα.
Αν µε ρωτήσετε αν θεωρώ πως το σχέδιο Γιουνκέρ, µε τις αλλαγές που προτείνουµε, θα βοηθήσει την ελληνική οικονοµία, σας λέω ευθέως ότι δεν θα την βοηθήσει. Θα έχει υφεσιακές τάσεις. ∆εν είναι το κατάλληλο µείγµα πολιτικής για να βοηθηθεί µία χώρα που πέντε χρόνια τώρα είναι σε σκληρά προγράµµατα λιτότητας κι έχει χάσει το 25% του ΑΕΠ της. Ξεκάθαρα πράγµατα.
Από την άλλη πλευρά, έχω απόλυτη επίγνωση ότι και ο δρόµος της ρήξης είναι ένας δρόµος σκληρός και δεν τον επιλέγουµε, για να απαντήσω και στο Σταύρο Θεοδωράκη που έθεσε αυτό το ερώτηµα µε σαφήνεια.
Τι επιλέγω; Επιλέγω την προσπάθεια να αντισταθµιστούν τα υφεσιακά µέτρα που µας προτείνουν µε ένα ισχυρό πρόγραµµα επενδύσεων, µε ένα σχέδιο χρηµατοδότησης που θα δίνει την αίσθηση στις αγορές και στους επενδυτές ότι
-80-
χρηµατοδοτικών της αναγκών στο µεσοπρόθεσµο διάστηµα, ταυτόχρονα µε µία δέσµευση σαφή και κατηγορηµατική για το θέµα τους χρέους.
∆εν µπορεί να συνεχίζουµε, µετά από όλη αυτήν την περιπέτεια, να παριστάνουµε τις στρουθοκάµηλους, να λέµε ότι η Ελλάδα έχει βιώσιµο χρέος όταν είναι στο 180% του ΑΕΠ. Κι ούτε πρόκειται να σε εµπιστευθούν ποτέ οι αγορές όταν έχεις ένα χρέος το οποίο δεν πρόκειται να αποµειωθεί.
Συνεπώς, ο στόχος της προσπάθειας σήµερα δεν είναι να αποφύγω τις ευθύνες. Τις ευθύνες θα τις καταγράψει η ιστορία, ούτως ή άλλως, είτε εδώ εσείς τοποθετηθείτε είτε δεν τοποθετηθείτε εχθρικά ή φιλικά. Στόχος, τούτη την κρίσιµη ώρα είναι να αναλάβουµε όλοι µαζί τις ιστορικές ευθύνες που µας αναλογούν, ο καθένας το µερίδιό του. Προφανώς, έχω µεγαλύτερες από εσάς.
Αυτό τι σηµαίνει; Σηµαίνει ότι αν πράγµατι θέλουµε να πετύχουµε την καλύτερη δυνατή συµφωνία στο ευρωπαϊκό πλαίσιο –κι αφού την πετύχουµε, µετά µπορούµε να συζητάµε για χρόνια για τον καταµερισµό των ευθυνών και για την προηγού µενη πενταετία και για αυτούς τους πέντε µήνες και να τσακωνόµαστε στη Βουλή και στα παράθυρα και παντού- τούτη την ώρα χρειάζεται να συµφωνήσουµε σε όσα µπορούµε να συµφωνήσουµε.
Όχι να πείτε, «καλά έκανες». ∆εν σας ζητάω αυτό. Στο πλαίσιο που µπορούµε να συµφωνήσουµε.
-81-
Και εγώ δεν σας ζητώ να µου πείτε σήµερα αυτές τις πέντε αλλαγές ή κάποιες άλλες πέντε αλλαγές. Το πλαίσιο, όµως, πρέπει να είναι σαφές.
Ναι, βεβαίως κύριε Πρόεδρε, το αποτέλεσµα του δηµοψηφίσµατος λέει να παραµείνουµε στην Ευρώπη, δεν λέει να φύγουµε από την Ευρώπη, αλλά το αποτέλεσµα του δηµοψηφίσµατος λέει και βιώσιµη συµφωνία. Να διεκδικήσουµε βιώσιµη, δίκαιη –όπως θέλετε πείτε το- συµφωνία. Εγώ έβαλα τέσσερις άξονες. ∆εν σας ζητώ να υιοθετήσετε τις λεπτοµέρειες. ∆εν θα µπορούσατε άλλωστε. Χρειάζεται τεχνική ανάλυση.
Σας ζητώ, όµως, στην κατεύθυνση αυτών των αξόνων. ∆ηλαδή, πρώτον, ότι τα µέτρα που πρέπει να πάρουµε και οι µεταρρυθµίσεις να έχουν το µικρότερο δυνατό υφεσιακό αντίκτυπο και να µπορούν να γίνουν αποδεκτά ή εν πάση περιπτώσει να βρίσκουν συναίνεση στην ελληνική κοινωνία. Η ελληνική κοινωνία σήµερα δεν πετάει στα σύννεφα. Έχει συνειδητοποιήσει ότι δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. ∆εν είµαστε πριν το Γενάρη του 2015.
∆εύτερον, θα πρέπει να υπάρχει κάλυψη των χρηµατοδοτικών αναγκών. Τρίτον, θα πρέπει να υπάρχει ένα αναπτυξιακό πακέτο, εµπροσθοβαρές. Και τέταρτον, θα πρέπει να γίνει µια δεσµευτική και ουσιαστική συζήτηση για το χρέος.
-82-
*—- (δεν διακρίνεται η πρώτη σειρά του κειμένου. Μιλά ο Αλέξης Τσίπρας)
την άποψη του ∆ιεθνούς Ταµείου για το ύψος. Είπατε για 50 δισεκατοµµύρια. Εγώ υιοθετώ την άποψη…
∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ (Γενικός Γραµµατέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ): Εγώ σας ρώτησα τι ακριβώς υιοθετείτε, γιατί δεν είναι σαφές.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Σας απαντώ. Η πρόταση που καταθέσαµε για δανεισµό στον ESM, προβλέπει την κάλυψη των χρηµατοδοτικών αναγκών της χώρας για τους επόµενους είκοσι τέσσερις µήνες. ∆εν θυµάµαι ακριβώς τα νούµερα τώρα. Θα σας τα δώσω, αν θέλετε. Την έχω την πρόταση. Η κάλυψη των χρηµατοδοτικών αναγκών είναι περίπου 29 δισεκατοµµύρια, αν δεν κάνω λάθος, για τα επόµενα δύο χρόνια.
Αυτό που υιοθετώ από την έκθεση του Ταµείου είναι το αυτονόητο: ∆εν µπορεί να υπάρξει προοπτική εξόδου από την κρίση αν δεν συµφωνήσουµε ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης του χρέους, ώστε να µπορέσει η χώρα να γίνει ξανά ελκυστική στις αγορές, να τελειώσει αυτή η συζήτηση. Και µάλιστα, το Ταµείο στα θέµατα αυτά προχωράει πιο βαθιά. Μιλάει για κούρεµα 30% και για εικοσαετή περίοδο χάριτος στις αποπληρωµές.
∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ (Γενικός Γραµµατέας της Κεντρική Επιτροπής του ΚΚΕ): Με νέα µνηµόνια.
-83-
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Σε ό,τι αφορά το ερώτηµα αυτό που θέτετε και σας παρακαλώ να µη µε διακόπτετε, γιατί εγώ δεν σας διέκοψα όταν µιλούσατε εµείς στην πρότασή µας ορίζουµε µε σαφήνεια ποια θεωρούµε ότι πρέπει να είναι τα προαπαιτούµενα. Σας το είπα από την πρώτη στιγµή. Σχέδιοπρόταση Γιουνκέρ, η τελευταία, συν κάποιες διορθώσεις που πιστεύουµε ότι µπορούν να δηµιουργήσουν ένα πλαίσιο αποδοχής στην ελληνική κοινωνία.
∆ιότι το θέµα δεν είναι µόνο να συµφωνήσεις µεταρρυθµίσεις. Είναι και αυτές να µπορούν να υλοποιηθούν, να εφαρµοστούν.
Κύριε Μεϊµαράκη, έχετε εµπειρία. Υιοθετούσαµε µεταρρυθµίσεις που δεν µπορούσαµε να τις εφαρµόσουµε.
Θέλω, λοιπόν, να καταλήξω. Εγώ είµαι ανοιχτός απόλυτα στο να έχουµε µια ουσιαστική συνεννόηση. Με ρωτάτε: Τι θα κάνεις αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εκτελέσει τη χώρα. Πώς µπορώ να σας απαντήσω σε αυτό το ερώτηµα; Αν κάποιος θέλει να εκτελέσει τη χώρα, θα κάνω ό,τι µπορώ να το αποτρέψω, είναι η απάντηση. Και σας ζητώ να κάνουµε ό,τι µπορούµε να το αποτρέψουµε. Τούτο, δηλαδή, σηµαίνει ότι εµείς εδώ και το µήνυµα που θα βγάλουµε, θα παίξει ρόλο στο αν θα αποφασίσει να εκτελέσει ή όχι τη χώρα.
Αν, όµως, ρωτάτε έναν Πρωθυπουργό τι θα κάνει εάν η χώρα του δεχθεί επίθεση και κινδυνεύει ο λαός του να έχει πρόβληµα επιβίωσης, η απάντηση θα είναι, ό,τι περνάει από το χέρι του για να επιβιώσει ο λαός. Αυτή είναι η απάντηση
-84-
σύµφωνα µε όσα είµαι υποχρεωµένος να τηρώ, µε βάση το Σύνταγµα της χώρας. Και νοµίζω ότι αυτή πρέπει να είναι η απάντηση όλων µας.
Το µόνο που εγώ µπορώ να σας εγγυηθώ είναι ότι δεν πρόκειται να πάρω αποφάσεις ερήµην σας και ερήµην του ελληνικού λαού. ∆εν πρόκειται να πάρω αποφάσεις που θα δηµιουργούν τετελεσµένα χωρίς συνεννόηση στο εννοώ αυτό µε τις πολιτικές δυνάµεις και χωρίς ειλικρίνεια απέναντι στον ελληνικό λαό.
Αυτό, όµως, που τούτη την ώρα προέχει…
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Θα ξανακάνετε δηµοψήφισµα;
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Συνεννόηση µεταξύ µας ζητώ.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας ∆ηµοκρατίας): Τον λαό πώς θα τον ρωτήσετε;
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Όχι δεν είπα να τον ρωτήσω. Για ενηµέρωση του ελληνικού λαού είπα. Είπα, ερήµην σας, χωρίς πολιτική συνεννόηση και χωρίς ειλικρίνεια και ενηµέρωση απέναντι στον ελληνικό λαό.
Και καταλήγω στο κρίσιµο ερώτηµα: Υπάρχει πιθανότητα συµφωνίας; Υπάρχει πιθανότητα αποκατάστασης της ρευστότητας; Εγώ πιστεύω, ναι. Εγώ πιστεύω, ναι! Και πιστεύω ότι τούτη την ώρα όσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες -παρά τις διαφορές µας που είναι υπαρκτές και δεν σας ζητάω να τις κρύψετε ούτε να σταµατάτε να επιρρίπτετε ευθύνες στην Κυβέρνηση- και να βγει
-85-
ένα κλίµα ότι υπάρχει εν πάση περιπτώσει ένας κοινός τόπος σε κάποια σηµεία διεκδίκησης, τόσο περισσότερες είναι και αυτές οι πιθανότητες. Και οφείλουµε αυτές τις πιθανότητες να τις εξαντλήσουµε. Και σε αυτή την κατεύθυνση εκτιµώ ότι πρέπει να κάνουµε κάποια βήµατα.
Και έρχοµαι να γίνω και πιο συγκεκριµένος. Εγώ θα ήθελα, Πρόεδρε, στο ανακοινωθέν που θα βγει, να υπάρχει µία αναφορά και στα σηµεία τα οποία έθεσα: Ναι στην Ευρώπη. Το αποτέλεσµα του δηµοψηφίσµατος. Κοινή βούληση των πολιτικών Αρχηγών να διεκδικηθεί βιώσιµη συµφωνία που θα εµπεριέχει εξασφαλισµένη χρηµατοδότηση, αξιόπιστες µεταρρυθµίσεις µε κοινωνική συναίνεση αλλά και αναπτυξιακό πακέτο και χρέος. Και ας µην τα καταφέρουµε. Ας κάνουµε έναν απολογισµό ότι καταφέραµε τα µισά, το 1/3, το 80%.
∆εν µιλάω για τις λεπτοµέρειες. ∆εν µιλάω να υπογράψετε εσείς εδώ το ΕΚΑΣ ή τις συντάξεις. Πρέπει, όµως, να έχουµε µια κατεύθυνση. Και βεβαίως, αυτό θα παίξει κατά την άποψή µου ρόλο και στο θέµα της αποκατάστασης της ρευστότητας. Εάν εδώ βγει κλίµα ότι υπάρχει σύµπνοια στο ότι πρέπει να υπάρξει συµφωνία και άρα να πάµε για διαπραγµάτευση, αυτό θα το λάβει υπόψη του σοβαρά –πιστεύω- και ο Ντράγκι και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
∆εύτερον, δεν σας ζητάω χωρίς να δεσµεύοµαι και για ένα πλαίσιο ουσιαστικής συνεννόησης. Σας ζητώ αµέσως µετά το Euro Summit να συγκληθεί
-86-
ξανά το Συµβούλιο των Αρχηγών για να σας ενηµερώσω υπεύθυνα και όχι µέσα από δηµοσιεύµατα.
Και τέλος, είµαι ανοιχτός – ξέρω ότι παρεµφερείς προτάσεις έχουν γίνει από την κυρία Γεννηµατά, αλλά αντιλαµβάνεστε ότι αυτό δεν είναι κάτι που έχουµε το χρόνο να το προετοιµάσουµε- στο βαθµό που κι εσείς θα συµφωνήσετε να δούµε τη δυνατότητα να συγκροτήσουµε σε συνεννόηση και µια γνωµοδοτική επιτροπή για την υποστήριξη της διαπραγµατευτικής διαδικασίας σε µόνιµη βάση, µε εκπροσώπους που θα έχουν µια θεσµική σας το πω έτσι- υπόσταση, γιατί φαντάζοµαι ότι ακόµα κι αν κλείσουµε συµφωνία αύριο, θέµατα διαπραγµάτευσης θα είναι ανοικτά για αρκετό χρονικό διάστηµα.
Και θα πρότεινα συγκεκριµένα, εκτός από τους εκπροσώπους των κοµµάτων, τους εκάστοτε Προέδρους του ΣΟΕ, του Ο∆∆ΗΧ, του Ταµείου Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), προφανώς του εκάστοτε Υπουργού Οικονοµικών και Εξωτερικών -γιατί πιστεύω ότι και η γεωπολιτική δυναµική της χώρας πρέπει να παίξει ρόλο στη διαπραγµάτευση- να συµµετάσχει ο Πρόεδρος του Γραφείου Προϋπολογισµού της Βουλής, ο Πρόεδρος του ΚΕΠΕ, καθώς και νοµικοί σύµβουλοι. ∆ιότι εκτιµώ από την εµπειρία που έχω αυτούς τους πέντε µήνες –και είµαι ανοιχτός σε προτάσεις- ότι η τεχνική υποστήριξη σε ζητήµατα που έχουν να κάνουν και µε το ευρωπαϊκό δίκαιο και µε τις ευρωπαϊκές συνθήκες αλλά και µε το ελληνικό Σύνταγµα –πώς µπορεί, δηλαδή, αυτά τα οποία προτείνουν ή
-87-
µας καλούν να αποδεχθούµε να είναι συµβατά µε το ευρωπαϊκό Σύνταγµαπαίζουν πάρα πολύ µεγάλο ρόλο. Και άρα, υπό αυτή την έννοια εγώ είµαι ανοιχτός σε µια πιο µόνιµη και σταθερή βάση συνεννόησης.
Ευχαριστώ.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας): Πριν δώσω το λόγο σε κάποιον άλλον, παρακαλώ πολύ να µε ακούσετε σε κάτι.
Γιατί συνεκλήθη σήµερα το Συµβούλιο Πολιτικών Αρχηγών; Έγινε ένα δηµοψήφισµα. Οι διαφορές που µπορεί να υπάρχουν, είναι υπαρκτές και ιστορικώς καταγεγραµµένες. Εδώ πάντως δεν βρεθήκαµε σε καµία περίπτωση το λέω προς όλους και ιδιαίτερα προς τον Πρωθυπουργό- για να κάνει κανείς πίσω στις θέσεις του ή οτιδήποτε άλλο.
Ποιο είναι το διακύβευµα που αντι µετωπίζουµε σήµερα; Έξω, µε βάση το αποτέλεσµα του δηµοψηφίσµατος, όπως αυθαιρέτως σας το τονίζω- ερµηνεύτηκε, κάποιοι επιδιώκουν να πουν ότι η Ελλάδα αποφάσισε να είναι εκτός Ευρωζώνης και καλύτερα να µην συνεννοηθούµε ξανά µε την Ελλάδα. Υπάρχει αυτή η τάση, που είναι εξαιρετικά επικίνδυνη.
Οι µόνοι που µπορεί να αναστρέψουν αυτή την τάση είµαστε εµείς εδώ. Γιατί αλλιώς, θα πουν «τώρα τι συζητάτε;», εάν µετά από µία σύσκεψη πολιτικών Αρχηγών δεν βγει εδώ το εξής:
«Όχι κύριοι, σε αυτή την ερµηνεία που κάνετε είστε αυθαίρετοι και αυτό σας το λέει η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών δυνάµεων. ∆εν αποφάσισε αυτό το
-88-
πράγµα ο ελληνικός λαός. Ο ελληνικός λαός αποφάσισε ότι θα µείνει στην Ευρωζώνη και στην Ευρώπη, βεβαίως εφόσον και εσείς σεβαστείτε το αντίστοιχο θεσµικό ευρωπαϊκό κεκτηµένο. Εµείς είµαστε αποφασισµένοι να σε πορευτούµε αυτή την πορεία και να την υπερασπιστούµε. Εδώ είµαστε για συµφωνία».
Βεβαίως δεν µιλάµε για την οποιαδήποτε συµφωνία. Εγώ σας το είπα από την αρχή που ξεκινήσαµε. Οι δηλώσεις µου είναι γνωστές σε όλους. Μιλήσαµε κατεξοχήν µε την κ. Γεννηµατά και τον κ. Θεοδωράκη -όταν είχαν έρθει να µε δουν- και µε τον Πρωθυπουργό. Αλλά προς Θεού, σας διαβεβαιώ ότι δεν είναι δυνατόν να βγούµε από εδώ χωρίς να έχουµε στείλει την απάντηση προς τα έξω. Έχουµε αλείψει βούτυρο στο ψωµί όλων εκείνων που θέλουν να ερµηνεύσουν το δηµοψήφισµα µε αυτόν τον τρόπο και σας διαβεβαιώ πως, απ’ ότι εγώ καταλαβαίνω, είναι αποφασισµένοι να το κάνουν.
Από εδώ η συµφωνία, η συνεννόηση που πρέπει να βγει έξω είναι αυτό το µήνυµα: «Κύριοι, κάνατε λάθος. ∆εν αποφάσισε αυτό ο ελληνικός λαός». Με τις ευθύνες των όποιων παραδείγµατος χάριν. Αυτό είναι δικό τους θέµα να το κρίνουν και δικό µας θέµα, του καθενός να το κρατήσει µέσα του. ∆εν παρεµβαίνω στη συνείδηση κανενός.
Όµως, αυτή την ερµηνεία πρέπει να την κόψουµε. Έχει επικρατήσει. Την είπαν και κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Εγώ δεν ξέρω πόσο καλό έκανε ή πόσο κακό έκανε. Έχω τις δικές µου απόψεις για το ζήτηµα αυτό, τις
-89-
οποίες υποθέτω- καταλαβαίνετε. Αλλά προς Θεού, δεν είμαστε εδώ για να αποτιμήσουμε αυτού του είδους τη συμπεριφορά. Εδώ είμαστε για να ανακόψουμε αυτή τη συμπεριφορά. Προς Θεού! Είναι ιστορική η ευθύνη την οποία φέρουμε.
Να βγει από εδώ ότι δεν είναι αυτή η ερμηνεία. Το τονίζω. Όχι όμως μετατροπής του «ΟΧΙ» σε «ΝΑΙ» ή ταύτισης των πραγμάτων σε καμία περίπτωση!- αλλά μια αυθεντική ερμηνεία. Γιατί ο καθένας σας εκπροσωπεί εδώ πέρα και εγώ με βάση το ρόλο μου- το κομμάτι του ελληνικού λαού που του ανήκει. Εκφράζουμε αυτόν τον κόσμο. Δεν είπε αυτό ο κόσμος. Άλλωστε, εσείς οι περισσότεροι το είπατε και κατά τη διάρκεια των συγκεντρώσεων και των δηλώσεων που κάνατε. Δεν το λέει κανείς σε καμία περίπτωση. Μπορεί να δείχναμε ο καθένας τις θέσεις των άλλων σχετικά με το πώς οδηγηθήκαμε εδώ. Ουδείς, όμως, είπε ότι το υποστηρίζει και αυτός που είπε το «ΟΧΙ», πλην – επαναλαμβάνω- της καθαρής θέσης που είχε πάρει το ΚΚΕ την εποχή εκείνη.
Άρα, εγώ αυτό το οποίο θα περίμενα είναι από τη μία πλευρά να σταλεί το εξής μήνυμα προς τα έξω «Μην το ερμηνεύσετε έτσι κύριοι. Εμείς ερχόμαστε για διαπραγμάτευση». Και φυσικά στη διαπραγμάτευση την ευθύνη κατά το Σύνταγμα την έχει η Κυβέρνηση. Πρόεδρε, κατά το Σύνταγμα, και να θέλαμε -κι εγώ σαν Πρόεδρος της Δημοκρατίας- να πούμε, «Ξέρεις τι γίνεται; Όλοι μαζί παιδιά.», δεν γίνεται. Αν κοιτάξει κανείς το άρθρο 82, παράγραφος 1 του Συντάγματος, λέει ότι η κυβέρνηση κατευθύνει τη γενική πολιτική της χώρας.
-90-
Η εξουσιοδότηση, λοιπόν, που παρέχει και που πρέπει να παρέχει η σημερινή μας συνάντηση προς την Κυβέρνηση είναι, πρώτον, ότι έχεις τη στήριξη ότι ουδείς ερμηνεύει και δικαιούται να ερμηνεύσει την απόφαση αυτή ότι ήταν απόφαση ρήξης. Και δεν δίνουμε συγχωροχάρτι, αν κάποιοι πιστεύετε ή όσοι πιστεύετε ότι ήταν λάθος, στην Κυβέρνηση, αλλά είναι αυθεντική ερμηνεία του λαού, όπως τον εκπροσωπείτε με τα κόμματά σας.
Δεύτερον, η απόφαση αυτή η οποία θα ληφθεί, η συμφωνία στην οποία θα καταλήξουμε, πρέπει να φέρει δύο βασικά χαρακτηριστικά, ότι εξασφαλίζει την ισότιμη βιώσιμη πορεία της Ελλάδας εντός Ευρωζώνης, υπό όρους κοινωνικής δικαιοσύνης. Αυτό είναι αδιανόητο να μην το συμφωνήσουμε και να μην το βάλουμε. Και είναι πραγματικά αυτό που πιστεύουμε όλοι μας.
Στο πλαίσιο αυτό η Κυβέρνηση καλείται να διαπραγματευτεί και να ενημερώνει, όπως είπε ο Πρωθυπουργός. Όμως, είναι αδιανόητο να μην φτάσουμε σε μία μίνιμουμ συναίνεσης προς αυτές τις δύο κατευθύνσεις. Δηλαδή, το μήνυμα που θα φύγει από εδώ σε αυτή την περίπτωση -και θα με θυμηθείτε για αυτό είναι ότι έχουμε τελειώσει, δεν χρειάζεται να ασχολούμαστε με τους Έλληνες, αν δεν μπορούν να συνεννοηθούν σε αυτά τα δύο βασικά πράγματα.
Ο κ. Μεϊμαράκης έχει το λόγο.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας): Θέλω να πω το εξής, κύριε Πρωθυπουργέ. Ας αφήσουμε το
-91-
δημοψήφισμα. Ξεχάστε το. Δεν πρόκειται να συμφωνήσουμε σε αυτό. Έχετε την άποψή σας, έχω τη δική μου. Δεν μπορώ να αγνοήσω την ψήφο των πολιτών. Όμως δεν εξαγνίζει η ψήφος, το αποτέλεσμα και η συμμετοχή όλα αυτά τα οποία εγώ θεωρώ ότι δεν έπρεπε να έχουν γίνει: Το πολύ σύντομο, το θέμα του ερωτήματος, το θέμα του «ΟΧΙ» από πάνω κλπ. Άρα, δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε σε αυτό. Μην το βάζουμε και τα ξαναβάζουμε. Τελείωσε.
Με ευχαριστεί ότι με ειλικρίνεια μιλάμε και λέμε ότι «Όπου θες, βάρα, αλλά κάπου να καταλήξουμε». Άρα, εγώ δεν μπορώ να πω πώς μεταφράζεται το «ΟΧΙ», όταν ο Πρωθυπουργός εισηγείται σε εμάς ότι το «ΟΧΙ» δεν σήμαινε «έξω από την Ευρώπη».
Εάν πάμε σε κοινό ανακοινωθέν, θα πούμε ότι κατόπιν εισηγήσεως του Πρωθυπουργού για το τι σήμαινε το «ΟΧΙ», αυτό έγινε ομοφώνως αποδεκτό ή θα φύγει εντελώς το δημοψήφισμα από το κοινό ανακοινωθέν και θα πούμε ότι οι Αρχηγοί συμφώνησαν πως η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών θέλει λύσεις μέσα στο ευρώ ή όπως το θέλετε.
Θεωρώ ότι δεν μπορούμε να βάλουμε το δημοψήφισμα, γιατί θα κοροϊδεύουμε και τους πολίτες και εσείς όλους αυτούς που τους λέγατε «ΟΧΙ» κι εγώ όλους αυτούς που τους έλεγα «ΝΑΙ». Και θα βγουν και τα στελέχη μας από κάτω και θα λένε, «Καλά ρε Πρόεδρε, μας έβαζες να λέμε «ΟΧΙ» και τώρα πας και
-92-
——————————————– Η σελίδα 92 αυτή λείπει από τα πρακτικά
-93-
Με τις τέσσερις προτάσεις που έχετε, δεν νομίζω ότι υπάρχει λογικός άνθρωπος να διαφωνήσει. Και τις βάζαμε κι εμείς.
Τώρα για τα υπόλοιπα τα οποία βάλαμε, μάλλον θα μας δημιουργούν προβλήματα παρά θα μας δημιουργούν κλίμα…
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Ποια;
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας): Το θέμα που είπατε για τη ρευστότητα, το πώς πρέπει να προχωρήσει, για τις προτάσεις. Εγώ θα σας πω το εξής: Εάν ερμηνεύσουμε…
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Όχι, δεν θέλω να ασχοληθούμε με αυτά. Ας μείνουμε…
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας): Ωραία, θέλω όμως εγώ να σας πω κάτι, το οποίο θέλω να λάβετε πολύ σοβαρά υπόψη σας. Εάν ερμηνεύσουμε το «ΟΧΙ», όπως το ερμηνεύετε εσείς, που εν τέλει όλους μας βολεύει να ερμηνευθεί έτσι, στην πρόταση που ήδη υπήρχε, σημαίνει ότι η νέα πρόταση που θα φέρετε και που θα έχει και ευρύτερη στήριξη, θα πρέπει να είναι χαμηλότερη από εκείνη που καταψήφισε ο πολίτης.
ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος των Ανεξαρτήτων Ελλήνων): Με τα πέντε μέτρα είναι.
-94-
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας): Δεν ξέρω αν είναι χαμηλότερη.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Ή θα πρέπει να είναι χαμηλότερη ή θα πρέπει να έχει και κάτι άλλο.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας): Ένα λεπτό, με συγχωρείτε. Η πρόταση η οποία κατετέθη τότε, κατετέθη με τα συγκεκριμένα δεδομένα εκείνης της περιόδου.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόμματος Το Ποτάμι): Άμα έρθει η ομπρέλα του χρέους, σου λέει, τα καλύπτει.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Κι η ανάπτυξη.
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος): Τι θα γίνει όμως αν δεν έρθει;
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας): Δηλαδή τι θα έρθει, για να καταλάβω, γιατί δεν κατάλαβα;
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Θα είμαστε εδώ να το κουβεντιάσουμε. Δεν μπορώ να σας πω κάτι άλλο σε αυτό που ρωτάτε.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας): Μα και εγώ αυτό που λέει η κυρία Γεννηματά λέω: Πώς θα γίνει αυτό; Δηλαδή ωραία, άντε και σας λέμε εμείς ότι θέλουμε μία συμφωνία μέσα στο ευρώ. Σας επαναλαμβάνω, όμως, ότι θα είστε ανακόλουθος και δεν έχετε τη
-95-
νομιμοποίηση, ούτε εσείς ούτε εμείς, μετά το δημοψήφισμα να φέρουμε πρόταση που θα είναι κοστολογημένα πιο πολύ και ας έχει και το χρέος μέσα. Πώς θα το περάσουμε εμείς; Τι θα πούμε;
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της Δημοκρατίας): Μισό λεπτό, κύριε Πρόεδρε.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας): Ναι, γιατί μπαίνουμε επί της ουσίας τώρα και νομίζω…
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της Δημοκρατίας): Σας το είπα και πάλι. Θυμηθείτε γιατί είμαστε εδώ. Μακάρι να ξεκινήσουν οι συνομιλίες. Μακάρι να φτάσουμε σε μία πρόταση. Και υπάρχει δέσμευση ότι για την πρόταση αυτή θα υπάρξει ενημέρωση. Οπότε το ερώτημα του πώς θα το περάσουμε, δεν τίθεται, γιατί δεν λέει κανείς εδώ ότι όποια συμφωνία κι αν φέρει, αυτή η συμφωνία εγκρίνεται από τώρα. Σκεφτείτε τι πάμε να κάνουμε αυτή τη στιγμή.
(ΔΙΑΚΟΠΗ)
-96-
(ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ)
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ (Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας): Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα εντός Πρακτικών να κάνω μια τοποθέτηση, γιατί επανειλημμένα έχετε τοποθετηθεί κι έχετε πει «εκτός του ΚΚΕ». Σύντομη θα είναι.
ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της Δημοκρατίας): Να καταλήξουμε στο ανακοινωθέν πρώτα;
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ (Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας): Είναι πολλή ώρα τώρα. Έγινε κι ενημέρωση για τις τηλεφωνικές συνομιλίες. Θα ήθελα να επισημάνω κάποια πράγματα.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της Δημοκρατίας): Ορίστε, κύριε Κουτσούμπα, έχετε τον λόγο.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ (Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ): Εγώ θα ήθελα να επισημάνω ότι γενικά η όλη συζήτηση δείχνει όλη αυτή την αντίφαση -κατά τη γνώμη του ΚΚΕ- μιας αδιέξοδης πολιτικής που ακολουθείται όλα αυτά τα χρόνια και συνεχίζεται και το τελευταίο διάστημα. Είναι η πολιτική σας αδιέξοδη συνολικά. Οδηγεί με βάση και τις προτάσεις που έγιναν σήμερα, είτε σε μία επώδυνη συμφωνία το επόμενο διάστημα, σε ένα μνημόνιο κατά τη γνώμη μας -άσχετα πώς ονομάζεται- με νέα σειρά μέτρα και
-97-
βεβαίως στην άλλη περίπτωση εάν δεν υπάρξει συμφωνία, σε ενδεχόμενη κρατική χρεοκοπία με Grexit -σύμφωνοι με ευθύνη των τριών Θεσμών ή όποιων άλλων, ανάλογα τις εξελίξεις. Αυτό που θέλουμε να πούμε ότι και στις δύο περιπτώσεις θα την πληρώσει ο ελληνικός λαός.
Να διευκρινίσουμε εδώ ότι το ΚΚΕ, όταν μιλάει για ρήξη, δεν εννοεί μία ρήξη με το νόμισμα μόνο, μια έξοδο από το ευρώ μόνο, και να πάμε σε κάποιο άλλο νόμισμα ή σε ένα διπλό νόμισμα, τέλος πάντων όλα τα σενάρια που ακούγονται και γράφονται ή και που υπάρχουν στην οικονομία. Εμείς εννοούμε μία συνολική αντιπαράθεση, σύγκρουση και ρήξη που συνιστά μια συγκροτημένη πρόταση αποδέσμευσης, κοινωνικοποίησης, διαγραφής του χρέους με εργατική λαϊκή εξουσία και κεντρικό σχεδιασμό, δηλαδή μία πρόταση για μία άλλη κοινωνία, μία άλλη οικονομία. Και σε αυτή την κατεύθυνση παλεύουμε. Αλλιώς θα είναι όχι μόνο δώρον άδωρον, αλλά θα την πληρώνει συνεχώς ο λαός που θα είναι το μόνιμο υποζύγιο.
Και φυσικά από αυτή την άποψη και από τις προτάσεις που έγιναν και τις παρεμβάσεις για το κοινό ανακοινωθέν στον προηγούμενο κύκλο συζήτησης, θα ήθελα να πω ότι διαφωνούμε κάθετα με το να ερμηνεύουμε εδώ σε αυτήν τη σύσκεψη ή γενικότερα, την ετυμηγορία του ελληνικού λαού, το πώς εξηγείται ένα αποτέλεσμα για παράδειγμα ενός Δημοψηφίσματος-παγίδα στο ξαναλέμε- που
-98-
είναι για να υποτάξει έναν λαό σε τελευταία ανάλυση, ώστε να αποδεχτεί μία σειρά ζητήματα. Τα εκλογικά αποτελέσματα μπορούν να εξηγηθούν με διαφορετικό τρόπο. Επιμένω σε αυτό που είπα στην αρχή, ότι και στην αποχή και στο ΑΚΥΡΟ ΛΕΥΚΟ και στους ψηφοφόρους του «ΟΧΙ» και του «ΝΑΙ» υπάρχει σημαντική αμφισβήτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνολικά της πολιτικής που ακολουθείται όλα αυτά τα χρόνια, που μπορεί να μην είναι κυρίαρχη σήμερα, αλλά είναι ισχυρή.
Άρα, υπό αυτή την άποψη δεν νομίζω ότι πρέπει να δέσουμε χειροπόδαρα το λαό μας λέγοντας «ΝΑΙ στην Ευρωζώνη, ΝΑΙ στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Εμείς πιστεύουμε το αντίθετο και μάλιστα εξέφρασε και μία δυναμική αυτή η τοποθέτηση.
Και βεβαίως, σχετικά με τη διατύπωση για το κοινό ανακοινωθέν, την πρόταση που γίνεται και από τον Πρωθυπουργό και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για να συμφωνήσει το Συμβούλιο εδώ, θεωρούμε ότι πρέπει να καταγραφεί στα Πρακτικά η άποψή μας: Διαφωνούμε συνολικά με το κοινό ανακοινωθέν.
Και η συνολική αυτή διαφωνία μας -να την εξηγήσω- αφορά τόσο την ερμηνεία της ψήφου των Ελλήνων πολιτών στο χθεσινό δημοψήφισμα, όσο και την διαπραγματευτική τακτική και τις προτάσεις της ελληνικής Κυβέρνησης που εξέθεσε σήμερα εδώ και πιο αναλυτικά ο Πρωθυπουργός.
-99-
Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας θεωρεί ότι στα πλαίσια αυτά, σε αυτό το δρόμο εξέλιξης που ακολουθείται σε αυτές τις διακρατικές συμμαχίες, στις οποίες συμμετέχουμε, σε αυτές τις ενώσεις, δεν μπορεί να υπάρξει γνήσια φιλολαϊκή, φιλεργατική διαπραγμάτευση και λύση.
Από αυτή την άποψη, θεωρούμε ότι καλώς καταχωρείται στα Πρακτικά αυτή η διαφωνία μας. Βεβαίως και δημόσια θα την εκθέσουμε στους εργαζόμενους, στο λαό μας.
Και να πω και μία άποψη που είναι η πάγια θέση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας. Εθνική ομοψυχία και εθνική ενότητα δεν μπορεί να υπάρξει με την έννοια που δίνεται από άλλες πολιτικές δυνάμεις, όχι μόνο λόγω των διαφορετικών ιδεολογικών ή πολιτικών θέσεων κάθε φορά, αλλά γιατί πιστεύουμε ακράδαντα ότι αλλιώς εννοεί και αλλιώς στην πραγματικότητα είναι αυτό που εννοεί καθένας ως ενότητα και εθνική συνείδηση και συνεννόηση για τον εργάτη, τον άνεργο, τον αυτοαπασχολούμενο, τον φτωχό αγρότη, που είναι το 95% της ελληνικής κοινωνίας, και διαφορετικό για κάποιους μεγάλους μονοπωλιακούς ομίλους, για το μεγάλο κεφάλαιο, για αυτούς που δεν έχουν πατρίδα στην ουσία. Γιατί το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα και βεβαίως, για τα κέρδη του υπονομεύει ακόμα και τα απλά δικαιώματα των εργαζομένων.
Αυτήν τη διευκρίνηση θέλω να κάνω. Είναι γνωστή άλλοτε η ιδεολογική πολιτική θέση μας για αυτό το ζήτημα. Την λέω απλά και μόνο για να καταγραφεί
-100-
και να είναι καθαρό, μιας και πάντα το ΚΚΕ μιλά ειλικρινά σε όλες τις περιπτώσεις και μπροστά στο λαό και όταν γίνονται τέτοιες συσκέψεις ή Συμβούλια Αρχηγών.
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος): Θεωρώ ότι είναι σημαντική η πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού για τη συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων.
Βεβαίως, θέλω να παρατηρήσω εδώ, ότι δυστυχώς γίνεται στο «και πέντε», με τη χώρα χωρίς πρόγραμμα, με τις τράπεζες κλειστές και με τον ελληνικό λαό να ζει δραματικές στιγμές. Πραγματικά, πιστεύω, ότι εάν είχε προηγηθεί αυτή η συνάντηση, αν η προσπάθεια συνεννόησης όλων μας γινόταν νωρίτερα, ίσως μπορούσαμε να έχουμε προλάβει πολλές από αυτές τις καταστάσεις Σε κάθε περίπτωση, αυτήν τη στιγμή υπάρχει ένας κοινός στόχος που θεωρώ ότι μπορεί να συνενώσει ένα ευρύ φάσμα πολιτικών δυνάμεων. Είναι προφανές ότι το ΚΚΕ δεν μπορεί να συμφωνήσει σε αυτήν την κατεύθυνση, αλλά όλοι οι άλλοι μπορούμε να βρούμε έναν κοινό τόπο.
Ο στόχος δεν μπορεί να είναι άλλος από τη λυτρωτική λύση. Η Κυβέρνηση πρέπει να δουλέψει άμεσα για την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων, για την υπογραφή μιας συμφωνίας η οποία θα είναι και κοινωνικά δίκαιη και οικονομικά βιώσιμη, θα εξασφαλίζει τις ανάγκες της χώρας. Πρέπει να διεκδικήσουμε αναπτυξιακό πρόγραμμα, όπως έχουν ήδη δεσμευτεί όλα τα προηγούμενα χρόνια.
Ταυτόχρονα, πρέπει να διεκδικήσουμε και τις περαιτέρω αλλαγές, τις
-101-
παραμετρικές αλλαγές στο χρέος, να ξεκινήσει, τουλάχιστον, η συζήτηση αυτή με δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα από την πλευρά των εταίρων, για να αποκατασταθεί άμεσα, το συντομότερο δυνατό, η οικονομική και κοινωνική ζωή στη χώρα. Γιατί πιστεύω ότι η επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων θα εξασφαλίσει και τη συνέχιση της στήριξης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
ΠΑΝΟΣ ΚΑΜΜΕΝΟΣ (Πρόεδρος των Ανεξαρτήτων Ελλήνων): Μετά από αρκετές ώρες συνεδρίασης θεωρώ ότι είναι μια πολύ σημαντική μέρα. Ο ελληνικός λαός στο χθεσινό δημοψήφισμα εξέφρασε τη βούλησή του, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν τρομοκρατείται, δεν απειλείται, αποφασίζει δημοκρατικά.
Η πρωτοβουλία της Κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού να συγκληθεί το Συμβούλιο πολιτικών Αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας και η συμμετοχή των Αρχηγών των πολιτικών κομμάτων σήμερα απέδειξε ότι μπορούμε να συνεννοηθούμε σε μία κοινή γραμμή, μία εθνική γραμμή και ότι με αυτήν τη δύναμη, την οποία δίνουν οι Αρχηγοί των πολιτικών κομμάτων στον Πρωθυπουργό και στην Κυβέρνηση να διαπραγματευτεί, η Ευρώπη θα πρέπει να κατανοήσει ότι πλέον δεν αποτελεί τη βούληση μιας Κυβέρνησης, αλλά τη βούληση του συνόλου του ελληνικού λαού και εκείνων που ψήφισαν «ΟΧΙ» και εκείνων που ψήφισαν «ΝΑΙ» κατά το χθεσινό δημοψήφισμα.
-102-
Ο Πρωθυπουργός της χώρας πάει αύριο στις Βρυξέλλες με όπλο την κοινή απόφαση των πολιτικών Αρχηγών του δημοκρατικού τόξου, με εξαίρεση το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, προκειμένου να ζητήσει, εκ μέρους του συνόλου του ελληνικού λαού, μία λύση, η οποία θα είναι βιώσιμη, τελική, μία λύση που θα φέρει πάλι την ανάπτυξη και μία λύση η οποία θα δώσει ένα τέλος στο θέμα μιας πορείας πέντε ετών, όπου είδαμε τις ζωές μας να ανατρέπονται, ανεξαρτήτως πολιτικής παρατάξεως.
Πιστεύω ότι η σημερινή μέρα είναι η σηματοδότηση μιας καινούργιας εποχής για την Ελληνική Δημοκρατία. Αυτό οφείλεται στο ότι το μήνυμα του ελληνικού λαού χθες ήταν ότι η μεταπολίτευση τελείωσε.
Θα πρέπει οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου να μπορούμε σε τέτοια θέματα να έχουμε, τουλάχιστον, μία κοινή γραμμή, διατηρώντας τη δυνατότητα των πολιτικών μας διαφορών, τις οποίες και θα τις επιλύουμε με τον κοινοβουλευτικό τρόπο, μέσα στα όρια του Συντάγματος.
Εκεί που πρέπει, όμως, μπορούμε να ομονοούμε και να δείχνουμε μια εθνική ομοψυχία, την οποία δεν μπορεί να την αρνηθεί κανείς από τους φίλους και εταίρους, μέχρι κι εκείνους που επιβουλεύονται την εθνική μας κυριαρχία.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόμματος το Ποτάμι): Από την τελευταία, κυρίως, τοποθέτηση του Πρωθυπουργού, αλλά και από αυτά που είπε πριν ο Πάνος Καμμένος, είμαι υποχρεωμένος να δώσω δυο-τρεις απαντήσεις.
-103-
Βέβαια, δεν θα λύσουμε σήμερα τις πολιτικές μας διαφορές και αλλοίμονο αν συζητάγαμε κάθε φορά εφ’ όλης της πολιτικής όλης για τα πράγματα που μας χωρίζουν, που είναι αρκετά.
Θα μου επιτρέψετε, όμως, δυο-τρεις επισημάνσεις.
Κανείς από εμάς φαντάζομαι» και κανείς πολιτικός δεν έχει λόγο να υπερασπίζεται ένα πρόγραμμα λιτότητας. Σε ό,τι αφορά το Ποτάμι, που δημιουργήθηκε μετά τα μνημόνια, δεν μπαίνει στον εμφύλιο των μνημονίων. Άρα, το ερώτημα προς εμάς για την προηγούμενη κατάσταση είναι εντελώς άτοπο. Δεν είμαστε με το παλιό σύστημα, όπως είμαστε και απέναντι στα λάθη του σημερινού συστήματος.
Θα ήθελα, λοιπόν, για να συνεχίσουμε αυτήν την κουβέντα –όχι σήμερα, εννοώ κάθε φορά που θα επιβάλλουν οι συνθήκες να βρισκόμαστε- να έχουμε μία ειλικρινή αποδοχή των προθέσεων του κάθε κόμματος. Δεν υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στην ελληνική κοινωνία κάποιοι που υπερασπίζονται το παλιό και κάποιοι που υπερασπίζονται το νέο.
Υπάρχουν, προφανώς, διαφορετικές αντιλήψεις για το πώς βλέπουμε τα πράγματα, αλλά δεν είναι ότι υπάρχει μια παλιά κατάσταση που την υπερασπίζονται κάποιοι και κάποιοι άλλοι που υπερασπίζονται το καινούργιο. Η απόστασή μας, επαναλαμβάνω, από το παλιό σύστημα είναι τεράστια και γιατί δεν έκαναν μεταρρυθμίσεις και γιατί έκαναν λάθη. Είναι πράγματα που επαναλαμβάνουμε συχνά στις πολιτικές μας τοποθετήσεις.
-104-
Θα περίμενα, όμως, από τον Πρωθυπουργό – δεν είναι, ίσως, η κατάλληλη στιγμή για μια πλήρη κουβέντα- πέρα από την κριτική που κάνει στα κόμματα, που προφανώς όλοι έχουμε ευθύνη, να υπάρχουν και κάποια ίχνη αυτοκριτικής στην πολιτική του συμπεριφορά.
Θα επιμείνω ότι η επιλογή του δημοψηφίσματος ήταν μια διχαστική επιλογή. Και θα επιμείνω, επίσης, ότι ένα μέρος του πολιτικού προσωπικού που καλύπτει την κυβερνητική παράταξη μιλά στην κοινωνία με όρους εμφυλιοπολεμικούς. Δημιουργεί συνθήκες ρήξης, τις οποίες θα βρούμε μπροστά μας, είναι αρνητικές. Και δεν είναι αρνητικές μόνο γιατί δημιουργούν απόσταση από το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα, αλλά γιατί σε μία εποχή μεγάλης αβεβαιότητας δημιουργούν απόσταση μέσα στην ελληνική κοινωνία, δημιουργούν χαρακώματα μέσα στην ελληνική κοινωνία.
Πιστεύω ότι θα πρέπει να γίνει μια προσπάθεια το επόμενο διάστημα, παράλληλα με την προσπάθεια της Κυβέρνησης για μια επίτευξη συμφωνίας, να υπάρχει μια συνεχής εσωτερική διαπραγμάτευση στη λογική του τι συμφέρει τη χώρα. Δηλαδή, κάποια πράγματα τα οποία εδώ συζητήσαμε και τα οποία, απ’ ό,τι φαίνεται, μας ενώνουν, θα πρέπει να γίνουν αντικείμενο συζήτησης στον πολιτικό διάλογο μέσα στην ελληνική κοινωνία κι όχι να μιλάμε για ρήξεις και για χίμαιρες. Σε ό,τι αφορά τώρα τη διαπραγμάτευση, πολύ φοβούμαι ότι παρά τις όποιες προσπάθειες, υπάρχει ένα αρνητικό κλίμα στην Ευρώπη. Δεν είναι ανάγκη
-105-
-το είπα και πριν- να κάνουμε τον απολογισμό πόση ευθύνη έχει ο ένας Υπουργός ή ο άλλος, ο Πρωθυπουργός κλπ.. Θα πρέπει ο Πρωθυπουργός να είναι έτοιμος, με τη σύμφωνη γνώμη μας, να κινηθεί ευέλικτα, ώστε να ξεπεράσουμε σκοπέλους που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στην Ευρώπη, είτε επειδή κάποιοι έχουν μια συντηρητική αντίληψη, επιθετική απέναντι στους Έλληνες είτε επειδή εμείς αφήσαμε να δημιουργηθεί ένα σύννεφο για την ευρωπαϊκή μας πορεία.
Θεωρώ ότι οι επόμενες ώρες είναι απόλυτα κρίσιμες. Δεν θεωρώ ότι είναι εύκολη οποιαδήποτε λύση. Θα πρέπει όλοι να επιλέξουμε τη λογική της χρησιμότητας της παρουσίας μας στην πολιτική ζωή κι όχι να προσπαθούμε να δελεάσουμε τα κομματικά μας κοινά εις βάρος του πατριωτικού συμφέροντος.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας): Εγώ δεν θέλω να μακρηγορήσω και δεν είναι η ώρα τώρα για να καταγράψουμε διαφωνίες. Τις καταγράψαμε άλλωστε. Έχουμε περιθώρια να τις ξανακαταγράψουμε.
Η δική μας ευθύνη, κύριε Πρωθυπουργέ, έχει κριθεί -γιατί απαντώ σε αυτό που είπατε προηγουμένως και κράτησα σημειώσεις- στις 25 Ιανουαρίου και τα λάθη μας και τα σχετικά που έχουν γίνει. Εμείς εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι και τα κάποια λάθη στη γενική κατεύθυνση έγιναν έτσι, γιατί δεν είχαμε και άλλες λύσεις. Ήταν αναγκαίες. Δεν ήμασταν ούτε μαζοχιστές ούτε τρελοί να θέλουμε να
-106-
παίρνουμε τέτοια μέτρα και δεν νομίζω ότι και κανένας πολιτικός ήθελε να πάρει τέτοια μέτρα.
Θα σας πω κιόλας ότι και το 2012 που το έζησα εγώ – μπορεί, εάν δεν συμφωνούσαμε, να έκλειναν οι τράπεζες, γιατί δεν υπήρχε και τότε η ρευστότητα.
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Και χειρότερα ήταν…
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας): Χαίρομαι ιδιαίτερα που το αναγνωρίζετε.
Είχαμε, όμως, την προνοητικότητα –αν θέλετε- παρ’ ότι δεν συμφωνούσαμε σε πολλά απ’ αυτά που ετίθεντο, να πάμε στη συμφωνία, μνημόνιο –όπως θέλετε πείτε το, γιατί και τώρα μνημόνιο θα είναι με στόχο να εξασφαλίσουμε τη ρευστότητα, να είναι οι τράπεζες ανοιχτές και να προσπαθήσουμε εκ των υστέρων να βελτιώσουμε, με συνεχείς διαπραγματεύσεις κατά τη διάρκεια κάθε αξιολόγησης, την όποια συμφωνία είχαμε κλείσει. Και γι’ αυτό υπήρχαν και οι συνεχόμενες αξιολογήσεις και διαπραγματεύσεις.
Εγώ θέλω να σας πω ότι στην αρχή, παρ’ ότι το κουβεντιάσαμε, δεν το πήρατε πολύ ζεστά ότι οι εταίροι κινούνται με τέτοιες σκληρές αποφάσεις τήρησης των κανόνων που έχουν. Και πρέπει να καταλάβετε ότι και αυτοί έχουν τις κυβερνήσεις τους από πίσω, τα κοινοβούλιά τους και πρέπει να σκεφθείτε ότι πρέπει να απολογηθούν και αυτοί, όπως και εμείς απολογούμεθα.
-107-
Και γι’ αυτό ακριβώς θέλω να σας πω ότι εμείς πήραμε την ευθύνη και το μερίδιο της συνολικής ευθύνης που μας αναλογεί. Τώρα έχετε εσείς το κύριο μερίδιο της ευθύνης και έχουμε και εμείς επίσης το μερίδιο το οποίο μας αναλογεί. Γι’ αυτό και θέλω να γίνει σαφές αυτό. Διότι εγώ πιστεύω ότι είχατε δεδομένα το πεντάμηνο που πέρασε και θα μπορούσατε να μας είχατε καλέσει πιο πριν, να τα είχαμε συζητήσει. Είμαι σίγουρος ότι και τώρα με την ατμόσφαιρα που δημιουργήθηκε –που και εσείς με δική σας πρωτοβουλία δημιουργείτε- μπορούμε να συνεννοηθούμε με ειλικρίνεια.
Θεωρώ ότι -όπως σας είπα- οι δηλώσεις Υπουργών που έγιναν, ήταν πολύ ακραίες και δημιούργησαν μεγάλη σύγχυση στους Έλληνες πολίτες. Το αποτέλεσμα ήταν η χώρα τελικά μετά απ’ αυτό το πεντάμηνο να επιστρέφει πάλι σε ελλείμματα, τράπεζες κλειστές, προβλήματα κοινωνικά, κοινωνικής συνοχής και όλα τα σχετικά.
Αυτά, όμως, έχουμε περιθώριο να τα ξαναπούμε, έχουμε περιθώριο και να διαφωνήσουμε. Αυτήν τη στιγμή προέχει η δική σας παρουσία αύριο. Προέχει να φύγετε απ’ εδώ με ένα μήνυμα ομόνοιας, ενότητας, ομοψυχίας και να τα αντιμετωπίσετε με σύνεση και ψυχραιμία και να αναλάβετε και τις ευθύνες οι οποίες σας αναλογούν. Καλοπροαίρετα το λέω αυτό.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της Δημοκρατίας): Εγώ θέλω να σας ευχαριστήσω.
-108-
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας): Εγώ δεν συμφωνώ στο κοινό ανακοινωθέν …
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της Δημοκρατίας): Περιμένετε. Σας διαβάζω.
«Ύστερα από αίτημα του Πρωθυπουργού, κ. Αλέξη Τσίπρα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπιος Παυλόπουλος συνεκάλεσε σήμερα, 6η Ιουλίου 2015 και ώρα 10 π.μ., σύσκεψη των Πολιτικών Αρχηγών των κομμάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή υπό τη Προεδρία του.
Στη σύσκεψη έλαβαν μέρος, ο Πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας, ο μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, υπό την ιδιότητά του ως Αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, κ. Ευάγγελος Μεϊμαράκης, ο Επικεφαλής του κόμματος «Το Ποτάμι», κ. Σταύρος Θεοδωράκης, ο Γενικός Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, κ. Δημήτριος Κουτσούμπας, ο Πρόεδρος των Ανεξάρτητων Ελλήνων, κ. Παναγιώτης Καμμένος και η Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος, κ. Φώφη Γεννηματά.
Κατά τη σύσκεψη ο Πρωθυπουργός προέβη σε ενημέρωση των πολιτικών Αρχηγών για τις πρωτοβουλίες που προτίθεται να αναλάβει άμεσα, μετά το αποτέλεσμα του χθεσινού δημοψηφίσματος. Στη συνέχεια οι Πολιτικοί Αρχηγοί διατύπωσαν τις επιμέρους προτάσεις τους.
-109-
Στο τέλος της σύσκεψης οι Πολιτικοί Αρχηγοί με την επιφύλαξη της συνολικής διαφωνίας του Γενικού Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπή του ΚΚΕ. Κ. Δημητρίου Κουτσούμπα, η οποία καταχωρίστηκε λεπτομερώς στα Πρακτικά της συνεδρίασης- κατέληξαν στην εξής κοινή ανακοίνωση.
Η πρόσφατη ετυμηγορία του ελληνικού λαού δεν συνιστά εντολή ρήξης, αλλά εντολή συνέχισης και ενίσχυσης της προσπάθειας για την επίτευξη μιας κοινωνικώς δίκαιης και οικονομικώς βιώσιμης συμφωνίας.
Προς αυτήν την κατεύθυνση η Κυβέρνηση αναλαμβάνει την ευθύνη για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Και ο κάθε Πολιτικός Αρχηγός θα συμβάλει, αντιστοίχως, στο πλαίσιο του θεσμικού και πολιτικού του ρόλου.
Κοινός στόχος είναι η επιδίωξη λύσης η οποία θα διασφαλίζει:
- Την επαρκή κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της Χώρας.
- Αξιόπιστες μεταρρυθμίσεις, με κριτήριο την δίκαιη κατανομή των βαρών και τις κατά το δυνατόν λιγότερες υφεσιακές επιπτώσεις.
- Ισχυρό, εμπροσθοβαρές αναπτυξιακό πρόγραμμα, πρωτίστως για την καταπολέμηση της ανεργίας και την ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας.
- Δέσμευση για την έναρξη ουσιαστικής συζήτησης ως προς την αντιμετώπιση του προβλήματος της βιωσιμότητας του ελληνικού δημόσιου χρέους.
-110-
- Άμεση προτεραιότητα αποτελεί η αποκατάσταση της ρευστότητας στο χρηματοπιστωτικό σύστημα σε συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).
Ο Πρωθυπουργός δεσμεύθηκε να ενημερώσει τους Πολιτικούς Αρχηγούς αμέσως μετά την προσεχή Σύνοδο για τα πρώτα συμπεράσματα που θα εξαχθούν και για την εν γένει πορεία των διαπραγματεύσεων.».
ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ (Πρωθυπουργός): Συμφωνούμε.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ-ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ι. ΜΕΪΜΑΡΑΚΗΣ (Μεταβατικός Αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας): Συμφωνούμε
ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ (Πρόεδρος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος): Και εμείς συμφωνούμε.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ (Επικεφαλής του κόμματος το Ποτάμι): Συμφωνούμε.
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ (Πρόεδρος της Δημοκρατίας): Να πω ότι σας ευχαριστώ θερμώς όλους σας. Και να σας πω από καρδιάς ότι αισθάνομαι πως μπορώ να κάνω τη δουλειά μου, όταν υπάρχουν άνθρωποι σαν και εσάς τέτοιες κρίσιμες ώρες. Σας το λέω και το λέω με συγκίνηση και απόλυτη ειλικρίνεια.