Οπαδοί ή εγκληματίες;

Με αφορμή τη συμπλοκή έξω από το γήπεδο στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, μεταξύ οπαδών, και τις αναφορές σε οπαδική βία, θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν πρόκειται για δράστες – οπαδούς ή τελικά πρόκειται για μέλη συμμοριών, με εγκληματική δράση και άμεση σύνδεση με εγκληματικές οργανώσεις.

Τρόπος δράσης

Η αθλητική βία αποτελεί παγκόσμιο και διαχρονικό φαινόμενο, ωστόσο, σήμερα, δεν έχει τα ίδια χαρακτηριστικά σε σχέση με την οπαδική βία προηγούμενων δεκαετιών. Σήμερα πια γνωρίζουμε ότι τα βίαια επεισόδια των οπαδών μεταφέρονται και εκτός αγωνιστικών χώρων, ενώ οι σύλλογοι χρησιμοποιούνται πολλές φορές, από εξτρεμιστικές ομάδες, για τη στρατολόγηση νέων μελών. Ο τρόπος δράσης κάποιων μελών των συλλόγων παραπέμπει σε εγκληματικές οργανώσεις. Παράλληλα υπάρχουν συνδέσεις μεταξύ οργανωμένου εγκλήματος και βίαιων οπαδών. Επίσης παρατηρούμε συνδέσεις με ακραίες πολιτικά ομάδες, υιοθέτηση συμβόλων αυτών των ομάδων, αλλά και υιοθέτηση της ιδεολογίας τους. Το φαινόμενο δεν έχει σχέση με την αγάπη για τον αθλητισμό. Ο αθλητισμός χρησιμοποιείται ως ένα πεδίο για να εκδηλωθούν εγκληματικές συμπεριφορές.

Η βία ως εργαλείο δύναμης και απόκτησης ταυτότητας

Το φαινόμενο συνδέεται επίσης και με την παραβατικότητα ανηλίκων καθώς η βία που εκδηλώνεται με άλλοθι την «αγάπη» για την ομάδα, συχνά αποτελεί βασικό εργαλείο απόκτησης ταυτότητας αλλά και εργαλείο δύναμης.

Μπορούμε να σημειώσουμε συγκεκριμένες κοινωνικές δομές που ενεργοποιούν ψυχολογικές διαδικασίες και αντιδράσεις. Πρόκειται για μια υποκουλτούρα που αποθεώνει τις βίαιες και παραβατικές συμπεριφορές και στο πλαίσιο αυτό εκδηλώνονται αντικοινωνικές και παραβατικές συμπεριφορές, σωματική βία και βανδαλισμοί.

Οι νέοι, συχνά, βιώνουν μια «κρίση ταυτότητας». Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμα και μια αρνητική παραβατική ταυτότητα προτιμάται πολλές φορές σε σχέση με την απουσία ταυτότητας. Δεν αναφερόμαστε τόσο στην «προσωπική ταυτότητα» του καθενός αλλά στην «κοινωνική». Η ανάγκη του ανήκειν είναι διαχρονική και αφορά όλους τους ανθρώπους. Η οικοδόμηση της κοινωνικής ταυτότητας ξεκινά από τη στιγμή που κατηγοριοποιούμε τον εαυτό μας σε μια ομάδα. Η ταύτιση πραγματοποιείται συνήθως με τα πρότυπα πρόσωπα των ομάδων, τα μέλη δηλαδή που συγκεντρώνουν τα περισσότερα χαρακτηριστικά της ομάδας και ξεχωρίζουν. Ετσι ξεκινά μια διαδικασία αποπροσωποποίησης. Δεν αντιλαμβανόμαστε τους εαυτούς μας ως μοναδικά άτομα αλλά ως μέλη της συγκεκριμένης ομάδας. Το πέρασμα στην εγκληματική πράξη κάποιων μελών, θα αποτελέσει παράδειγμα και θα βρει μιμητές.

Αντιμετώπιση

Το φαινόμενο δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπισθεί χωρίς τη συνεργασία της Πολιτείας με τους σημαντικούς παράγοντες του χώρου του αθλητισμού. Πέρα από τη μακροπρόθεσμη πρόληψη και την παρέμβαση σε βασικές κοινωνικές δομές, θα πρέπει να τονίσουμε την ανάγκη έγκαιρης επέμβασης των Αρχών και συνεργασία των αθλητικών συλλόγων με την αστυνομία.

Η Ελενα Συρμαλή είναι  εγκληματολόγος, πρόεδρος στο Κέντρο Μελετών Ασφάλειας (ΚΕΜΕΑ)