Η έννοια της κυρίαρχης πολιτικής σήμερα έχει ριζικά διαφοροποιηθεί. Είμαστε στις συνθήκες της μεταπολιτικής ή και της αντιπολιτικής, και σ’ αυτόν τον γαλαξία κυριαρχεί η υπόθεση των social media. Εχουν υποχωρήσει τα μαζικά κινήματα, έχει αδυνατίσει η ανθρώπινη επικοινωνία, έχει υπονομευτεί η αντικειμενικότητα και η αλήθεια της πληροφόρησης. Οι αξίες έχουν δεχτεί ένα ισχυρό πλήγμα και έχει ενισχυθεί η ιστορία μιας τεχνολογικά αναβαθμισμένης προπαγάνδας. Βεβαίως τα social media στο ξεκίνημά τους είχαν περιβληθεί από έναν αφελή αναρχισμό και από την αξία της απεριόριστης ελευθερίας, δηλαδή «μιλάω και με ακούν αδιαμεσολάβητα». Ομως τα social media ελέγχονται. Ελέγχονται πρώτα πρώτα οι μεγάλες πλατφόρμες καθώς παρεμβαίνουν με βάναυσο τρόπο λογοκριτικά σε κείμενα που θεωρούν ότι είναι έξω από ό,τι λογαριάζεται από τις ίδιες ως πολιτικά ορθό. Και το πολιτικώς ορθό σήμερα ταυτίζεται με την άποψη των ισχυρών πολιτικών και οικονομικών κύκλων που ελέγχουν, όπως είναι γνωστό, τα social media. Η δύναμη των τελευταίων είναι ισχυρή αλλά δεν είναι ούτε απεριόριστη ούτε αιώνια. Η προσωπική επικοινωνία – όσο βέβαια είναι δυνατή – έχει τη σημασία της, αλλά προϋποθέτει άλλου τύπου πολιτική. Σημαίνει αξίες, πρόγραμμα, θέσεις, επιλογή ως προς τα κοινωνικά συμφέροντα που υπερασπίζεσαι, τα συμφέροντα δηλαδή των αδύνατων κοινωνικών στρωμάτων, γιατί αν υπερασπίζεται τα συμφέροντα των πλουσίων, τότε τα social media είναι δικά σου. Δεν σβήνω την αξία τους, αλλά δεν θέλω να παραδοθώ στην παντοδυναμία τους. Το Facebook που χρησιμοποιώ μ’ έναν ερασιτεχνικό και κάθε άλλο παρά επαγγελματικό τρόπο το λογαριάζω ως ένα αντηχείο, άνθρωποι που κουβεντιάζουν μεταξύ τους χωρίς ν’ ακούγονται παραέξω.
Με την κατάχρηση των social media δεν υπάρχει αντίλογος, δεν υπάρχει διαδραστικότητα, δεν υπάρχει επικοινωνία. Ενα καφενείο για να μιλάμε μεταξύ μας. Η πολιτική όμως δεν μπορεί να είναι συνθηματολογία και οι σχέσεις με τους πολίτες να είναι οι σχέσεις των followers. Αυτά είναι στοιχεία μεταπολιτικής που μπορεί να έχει δρόμο μπροστά της, αλλά η όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων σε σχέση με θέματα όπως «φτώχεια – πλούτος», «κλιματική κρίση», «καταστροφή του πλανήτη», «δημοκρατία» υποψιάζει τους πολίτες όσον αφορά την «αγαθότητα» της διαχείρισής τους από τα social media. Οι πλατφόρμες που πάνω τους τροχιοδρομούνται τα social media είναι πλατφόρμες που δεν πληρώνουν πουθενά φόρους, αν και το σύνολο των χρημάτων που κερδίζουν είναι πολλαπλάσιο του αθροίσματος του ΑΕΠ πολλών μεγάλων χωρών.
Η πολιτική ορθότητα που καθορίζεται από ιδιωτικές εταιρείες, όπως είναι αυτές οι πλατφόρμες, είναι η πολιτική ορθότητα της υπεράσπισης της αδικίας, του πολέμου, του χρηματιστηριακού κεφαλαίου. Αρα αυτό που θεωρείται μια ελευθερία έκφρασης δεν είναι παρά μια ψευδαίσθηση. Το ότι δύο παιδιά ανταλλάσσουν μηνύματα ανάμεσά τους είναι κάτι καλό. Αλλά πόσο μακριά μπορεί να πάνε τα μηνύματα αυτά ή πόσο μπορεί ν’ αλλάξουν τη ζωή μας;
Ο Νίκος Φίλης είναι πρώην υπουργός και μέλος της Νέας Αριστεράς