Η προσπάθεια γίνεται. Αποτέλεσμα υπάρχει; Τα τελευταία χρόνια, όλα τα είδη πολιτικών που στοχεύουν στη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα, που θερμαίνει την ατμόσφαιρα και επιταχύνει την κλιματική αλλαγή, έχουν πολλαπλασιαστεί σε όλο τον κόσμο. Από περιορισμούς και πρόστιμα έως φορολογικά κίνητρα για «πιο πράσινες» εναλλακτικές, πολλές χώρες έχουν υιοθετήσει τις δικές τους προτάσεις. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο «Science» έχει την αρνητική απάντηση: Ελάχιστες ήταν αποτελεσματικές.
Απογοητευτικό, αλλά από τις 1.500 πολιτικές κλιματικής αλλαγής που εφαρμόστηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο μεταξύ 1998 και 2022, μόνο 63 έχουν αποδειχθεί εντός στόχου στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η έρευνα ανέλυσε τις κλιματικές πολιτικές σε 41 χώρες και διαπίστωσε ότι οι πολιτικές που συνδυάζουν περιοριστικά μέτρα με φορολογικά κίνητρα και επιδοτήσεις έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να οδηγήσουν σε ουσιαστική μείωση των εκπομπών.
Αντίθετα, οι πολιτικές που εφαρμόζονται μεμονωμένα, όπως οι απαγορεύσεις στις μονάδες παραγωγής ενέργειας από άνθρακα ή στα οχήματα με κινητήρες εσωτερικής καύσης, δεν είναι αρκετές από μόνες τους για σημαντικά αποτελέσματα. Οταν αυτές οι πολιτικές συνοδεύονται από φορολογικά κίνητρα ή άλλες οικονομικές ενισχύσεις, όπως παρατηρήθηκε σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία, τα αποτελέσματα είναι πολύ καλύτερα.
Στην έρευνα, η Ελλάδα κατατάσσεται μαζί με άλλες χώρες που έχουν υιοθετήσει ορισμένες πολιτικές κλιματικής αλλαγής, αλλά με περιορισμένα αποτελέσματα ως προς τη μείωση των εκπομπών αερίων.
Η θέση της χώρας μας στη συγκεκριμένη μελέτη υποδεικνύει ότι οι πολιτικές της δεν έχουν επιφέρει τις αναμενόμενες μειώσεις, κυρίως λόγω της καθυστέρησης στην απολιγνιτοποίηση και της αργής ενσωμάτωσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα. Επιπλέον, η οικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας περιόρισε τις επενδύσεις σε πράσινη τεχνολογία, επηρεάζοντας αρνητικά την εφαρμογή πιο φιλόδοξων πολιτικών.
Στην έρευνα του επιστημονικού περιοδικού στον βιομηχανικό τομέα, παγκοσμίως, ξεχωρίζουν τα πιλοτικά συστήματα μείωσης των εκπομπών στην Κίνα, τα οποία μετριάζουν σημαντικά τα αέρια του θερμοκηπίου ύστερα από λίγα χρόνια, συμπληρωματικά με χαμηλότερες επιδοτήσεις για τα ορυκτά καύσιμα και μεγαλύτερα κίνητρα για ενεργειακή απόδοση.
Το Ηνωμένο Βασίλειο πέτυχε σημαντικές μειώσεις των εκπομπών στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας με τη θέσπιση ελάχιστης τιμής άνθρακα, επιδοτήσεις για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ένα σχέδιο για τη σταδιακή κατάργηση αυτού του καυσίμου.
Οι ΗΠΑ αποτελούν παράδειγμα σημαντικών μειώσεων εκπομπών στον τομέα των μεταφορών ως αποτέλεσμα ενός συνδυασμού φορολογικών πλεονεκτημάτων και επιδοτήσεων για οχήματα χαμηλών εκπομπών και προτύπων απόδοσης CO2. Η μεταρρύθμιση του πράσινου φόρου και η εισαγωγή των διοδίων φορτηγών στη Γερμανία είναι μια άλλη αξιοσημείωτη ιστορία επιτυχίας σε αυτόν τον τομέα.
«Αν και παραμένει δύσκολο να διαχωριστούν επακριβώς τα αποτελέσματα μεμονωμένων μέτρων σε ένα μείγμα πολιτικών, οι 63 ιστορίες επιτυχίας μάς παρέχουν πληροφορίες για αποτελεσματικούς συνδυασμούς πολιτικών και δείχνουν πόσο καλά σχεδιασμένα μείγματα εξαρτώνται από το επίπεδο ανάπτυξης των χωρών», δήλωσε η Annika Stechemesser, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο για τις Κλιματικές Επιπτώσεις του Πότσνταμ, που μετείχε σε όλη τη διαδικασία.
Η εργασία επισημαίνει ότι εάν περισσότερες χώρες βασίζονταν σε συνδυασμένες πολιτικές, όπως στις επιτυχημένες περιπτώσεις, το χάσμα εκπομπών για το 2030 θα μπορούσε να κλείσει έως και 26% έως 41%. «Τα ευρήματά μας καταδεικνύουν ότι περισσότερες πολιτικές δεν ισοδυναμούν απαραίτητα με καλύτερα αποτελέσματα. Αντίθετα, ο σωστός συνδυασμός μέτρων είναι ζωτικής σημασίας», λέει ο Nicolas Koch, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης.
Να σημειωθεί ότι οι ερευνητές συνδύασαν στην έρευνα την τεχνητή νοημοσύνη, τη μηχανική μάθηση με τη στατιστική ανάλυση. Με αυτόν τον τρόπο μπόρεσαν να εντοπίσουν τις ενέργειες που κατάφεραν να μειώσουν τις εκπομπές σε μεγάλη κλίμακα.