Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης σε όλους τους τομείς, με κυριότερο την έλλειψη νερού. Το πρόβλημα της λειψυδρίας εντείνεται, καθώς η χρήση νερού αυξάνεται λόγω οικονομικής και πληθυσμιακής ανάπτυξης. Η αλλαγή του μοντέλου κατανάλωσης έχει τριπλασιάσει τη χρήση νερού. Πλέον ο πολύτιμος αυτός πόρος προσφέρεται σε ποσότητες οι οποίες δεν επαρκούν σε σχέση με αυτές που χρειάζονται οι ανθρώπινες δραστηριότητες και οι ανάγκες των οικοσυστημάτων. Η λειψυδρία δημιουργεί μια σειρά από επιπτώσεις στα αγροτικά προϊόντα, μείωση ικανοποίησης από τις τουριστικές υπηρεσίες, μείωση της βιοποικιλότητας, υποβάθμιση των εδαφών, καθώς και αυξημένο ενεργειακό κόστος.
Ιδίως στη χώρα μας το πρόβλημα εντείνεται, καθώς την ίδια εποχή υπάρχει ζήτηση λόγω των αναγκών της αγροτικής παραγωγής αλλά και από τον τουρισμό. Είναι απολύτως αναγκαίο στο πλαίσιο αυτό να αναζητηθούν λύσεις που θα απαντήσουν στα σημερινά ζητούμενα.
Τα μέτρα που προτείνονται αφορούν την εκτέλεση έργων υδροοικονομίας και αξιοποίησης του βρόχινου νερού. Ταυτόχρονα θα πρέπει να υπάρξει αξιοποίηση των ήδη υπαρχόντων σχεδίων διαχείρισης υδατικών πόρων σε περιοχές που εμφανίζουν προβλήματα λειψυδρίας ή και εκπόνηση νέων εκεί όπου δεν υφίστανται.
Η αγροτική παραγωγή είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής νερού με πάνω από 70% της συνολικής κατανάλωσης. Θα πρέπει βραχυπρόθεσμα να χρησιμοποιηθούν τεχνικές καλλιέργειας και άρδευσης με στόχο την εξοικονόμηση νερού. Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο η συντήρηση και βελτίωση των αρδευτικών δικτύων παράλληλα με την κατασκευή νέων είναι απαραίτητες, καθώς μεγάλο ποσοστό του αρδευτικού νερού σήμερα δεν αξιοποιείται και χάνεται. Ταυτόχρονα θα πρέπει να υπάρξει αναδιάρθρωση των καλλιεργειών με βάση τα στοιχεία της κλιματικής αλλαγής και αλλαγή του μοντέλου άρδευσης εφαρμόζοντας τις καινοτομίες της ευφυούς γεωργίας.
Δυστυχώς δεν έχουν μέχρι σήμερα αξιοποιηθεί τα χρηματοδοτικά εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας, ενώ η συμβουλευτική και η εκπαίδευση των αγροτών είναι ανεπαρκείς στον τομέα αυτόν. Ταυτόχρονα το θεσμικό πλαίσιο των οργανισμών εγγείων βελτιώσεων θα πρέπει να προσαρμοστεί στις σύγχρονες ανάγκες.
Στον τουρισμό θα πρέπει επίσης να αλλάξει το μοντέλο προώθησης του τουρισμού στην Ελλάδα, καθώς πρακτικές όπως το Green Marketing και το Sustainability μπορούν να γίνουν το εργαλείο για την τοποθέτηση του προϊόντος μας στη διεθνή αγορά. Αλλάζοντας τη φιλοσοφία του κλάδου και προωθώντας μια νέα κουλτούρα ποιότητας θα μπορέσουμε να εξοικονομήσουμε τον πολύτιμο αυτόν πόρο.
Ουσιαστική προϋπόθεση όμως είναι η καταγραφή και εκτίμηση της ζήτησης νερού για τις διαφορετικές χρήσεις του. Θα πρέπει να επιχειρηθεί ο υπολογισμός των σημερινών αναγκών και της μελλοντικής ζήτησης με όρους water footprint. Το υδατικό αποτύπωμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί πέρα από τον προγραμματισμό έργων και για την τιμολόγηση των παραγόμενων προϊόντων όσο και των υπηρεσιών (σε διαφορετική κλίμακα και με διαφορετικές στοχεύσεις), αλλά και ως ένα εργαλείο μάρκετινγκ για το συνολικό προϊόν του τόπου μας. Για όλα αυτά χρειάζεται η ουσιαστική συνεργασία των πολιτών και παραγωγών που οφείλουν να κατανοήσουν το πρόβλημα και τις επιπτώσεις στις ζωές τους και να αναπτύξουν μια νέα κουλτούρα κατανάλωσης του νερού.
Ο Σπυρίδων Μάμαλης είναι καθηγητής Μάρκετινγκ στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, πρόεδρος του Τμήματος Αγροτικής Βιοτεχνολογίας και Οινολογίας, πρώην πρόεδρος του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας