Στις 30 Ιουλίου ψηφίστηκε τελικά ο νόμος για την «Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης», εν μέσω μεγάλων κινητοποιήσεων των συνδικαλιστικών οργανώσεων που εκπροσωπούν τους εργαζόμενους στις διάφορες δομές αλλά και τους απεξαρτημένους. Κατά την κυβέρνηση, είναι μια κίνηση αναγκαίου οργανωτικού εκσυγχρονισμού που επιχειρεί να βάλει «διοικητική τάξη» σε ένα αποδιοργανωμένο σύστημα υγείας με σοβαρές ελλείψεις σε επίπεδο υποδομών και έμψυχου δυναμικού.
Κατά τους επικριτές του νόμου, οδηγούμαστε στη δημιουργία ενός υδροκέφαλου διοικητικού μηχανισμού με αυταρχικά χαρακτηριστικά που θα σημάνει το τέλος της δημόσιας ψυχικής υγείας και απεξάρτησης.
Δημιουργία
ενιαίων φορέων
Οι κύριοι άξονες της μεταρρύθμισης αφορούν την ενοποίηση των επιμέρους συστημάτων ψυχικής υγείας σε έναν ενιαίο φορέα, το Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ), τη συγκρότηση του Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων στο οποίο πρόκειται να υπαχθούν όλοι οι φορείς της απεξάρτησης σε ενιαίο καθεστώς ΝΠΙΔ και τέλος τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή μέσω της δημιουργίας του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Επιδημιολογικής Παρακολούθησης και Θεραπευτικής Διαχείρισης αλλά και του Εθνικού Δικτύου Τηλεπληροφορικής.
«Το μεγάλο στοίχημα είναι η δημιουργία ενός αυτόνομου φορέα (σ.σ.: Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας) που θα υπάγεται στο υπουργείο Υγείας και θα περιλαμβάνει τα πρώην ψυχιατρικά νοσοκομεία μαζί με τα κοινοτικά δίκτυα σε μία οργανωσιακή διαδικασία που είχε μείνει χρόνια εκκρεμής», επεσήμαναν πηγές του υπουργείου Υγείας με τις οποίες επικοινώνησαν «ΤΑ ΝΕΑ». Οι επτά υποδιοικητές των ΥΠΕ που θα είναι πλέον αρμόδιοι για τα θέματα ψυχικής υγείας στις κατά τόπους Υγειονομικές Περιφέρειες σε συνεργασία με την ενιαία Ιατρική και Νοσηλευτική Διεύθυνση θα έχουν «ενισχυτικό» ρόλο «πάντα σε συνεργασία με τις υπάρχουσες οργανωτικές δομές», όπως υπογραμμίζεται.
Ως προς τον Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων, η λογική είναι η ίδια με το Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ), καθώς ο νέος φορέας «θα περιλαμβάνει όλες τις μονάδες σε ένα κοινό οργανωσιακό σύστημα». Ο εκάστοτε πρόεδρος του ΕΟΠΑΕ πάντως δεν θα έχει τη δυνατότητα να ιδρύει ή και να καταργεί μονάδες, προγράμματα, δομές απεξάρτησης «καθώς θα συνεργάζεται με το διορισμένο διοικητικό συμβούλιο αλλά και το γνωμοδοτικό όργανο που είναι το επιστημονικό του συμβούλιο».
Ως προς την ανησυχία για τις επερχόμενες αλλαγές και το ενδεχόμενο να πληγεί τόσο το προφίλ των δομών απεξάρτησης όσο και το υφιστάμενο εργασιακό καθεστώς, το υπουργείο Υγείας εμφανίζεται καθησυχαστικό: «Δεν θα αλλάξει τίποτα στο καθεστώς παροχής υπηρεσίας από τον αντίστοιχο φορέα και στις εργασιακές σχέσεις των εργαζομένων, αλλά ούτε και στην κουλτούρα του κάθε φορέα απεξάρτησης».
Στην «ψηφιακή εποχή»
Παράλληλα, η μετάβαση των φορέων ψυχικής υγείας και απεξάρτησης στην «ψηφιακή εποχή» πρόκειται να επιτευχθεί με τη σύσταση του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Επιδημιολογικής Παρακολούθησης και Θεραπευτικής Διαχείρισης (που αφορά το Εθνικό Δίκτυο Ψυχικής Υγείας) αλλά και ενός αντίστοιχου συστήματος για τον Εθνικό Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων. «Υπάρχει ένα τεράστιο κενό καταγραφής και παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο. Μέχρι τώρα δουλεύαμε έχοντας στη διάθεσή μας αποσπασματικά στοιχεία», υποστηρίζουν πηγές του υπουργείου, με αποτέλεσμα μέχρι σήμερα το σύνολο των ελλείψεων σε δομές, προσωπικό, υπηρεσίες αλλά και οι προκύπτουσες ανάγκες να μην μπορούν να καταγραφούν και να μην υπάρχει μια σαφής και συγκεντρωτική εικόνα των όποιων προβλημάτων. Ακόμη και οι επιδημιολογικές μελέτες δεν μπορούσαν να έχουν στη διάθεσή τους άμεσα επικαιροποιημένα ιατρικά δεδομένα, κάτι που καθιστούσε μη δυνατή την αποτελεσματική πραγματοποίησή τους. Ωστόσο, οι επικριτές της μεταρρύθμισης επιμένουν στην τοποθέτησή τους, συνδέοντάς την και με τα συνολικότερα προβλήματα του ΕΣΥ, την υποστελέχωση και τις ελλείψεις στις υποδομές.
«ΤΑ ΝΕΑ» απευθύνθηκαν σε δύο ανθρώπους, με σημαντική διαδρομή σε αυτόν τον χώρο αλλά αντίθετες απόψεις για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση, και τους ζήτησαν τη γνώμη τους.