Εχουμε αφήσει το καλοκαίρι πίσω, οι ημέρες μίκρυναν απελπιστικά, στις οκτώ έχουν πέσει τα μαύρα σκοτάδια, τα σχολεία άνοιξαν αλλά οι καλοκαιρινές συναυλίες και οι σε περιοδεία παραστάσεις συνεχίζουν απτόητες. Μέχρι και τα μέσα Οκτωβρίου σου λέει, ο ένας από ‘δω, ο άλλος από ‘κει, σε γήπεδα, στάδια και αρχαία μνημεία η Ελλάς αναστενάζει, τραγουδά και θεατρίζεται.
Δεν μπορώ να υπολογίσω πόσες συναυλίες, μικρές και μεγάλες, δίνονται κάθε καλοκαίρι στη χώρα – όπου, εξάλλου, δεν ορίζεται επακριβώς η καλοκαιρινή σεζόν – και ούτε τολμώ να τις μετρήσω. Να προσθέσουμε σε αυτές και τις περιοδεύουσες παραστάσεις; Και τα πανηγύρια και τις γιορτές διαφόρων ζαρζαβατικών, θαλασσινών και γαλακτοκομικών προϊόντων (τύπου «Γιορτή μελιτζάνας», «Γιορτή σαρδέλας», «Γιορτή κεφαλογραβιέρας») μιλάμε για μια τεράστια «αγορά». Εντάξει, δουλίτσα να υπάρχει, και επειδή πολλές από αυτές τις εκδηλώσεις κόβουν πολλά εισιτήρια, φαίνεται ότι υπάρχει. Για καλλιτέχνες, τεχνικούς, τοπικά ξενοδοχεία και λοιπούς εμπλεκόμενους.
Δεν θα έπρεπε όμως σε όλο αυτό να υπάρχει ένα μέτρο ή ένα πλαίσιο. Το οποίο βεβαίως δεν επιβάλλεται αλλά επαφίεται στη συνείδηση του κάθε καλλιτέχνη.
Ας πάρουμε, για παράδειγμα, το Ηρώδειο. Το οποίο δεν είναι σκέτο θέατρο. Είναι ένα αρχαίο θέατρο, δηλαδή αρχαίο μνημείο. Στο οποίο, για να γυρίσουν το βίντεο κλιπ ενός τραγουδιού τους οι Coldplay, πλήρωσαν, μαζί με τα έξοδα παραγωγής, τρία εκατομμύρια ευρώ. Πολύ σωστά λοιπόν να παρουσιασθούν εκεί οι παραστάσεις της Επιδαύρου. Αντε και κάποιες, λίγες όμως που ας πούμε ότι «συνομιλούν» με τον χώρο. Να βάλω και κάποιες μεγάλες συναυλίες – αφιερώματα σε σπουδαίους δημιουργούς με τη συμμετοχή πολλών σημαντικών καλλιτεχνών; Βεβαίως και να τις βάλω. Και επίσης κάποιες εκδηλώσεις που, λόγω της αναφοράς τους, θα έχουν υψηλά ιστάμενους, θεσμικούς θεατές. Για παράδειγμα η συναυλία για την Ιμβρο που θα δοθεί στο Ηρώδειο στις 29 Σεπτεμβρίου με επίσημο προσκεκλημένο τον ίμβριο οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Εμ πού θα κάτσει κοτζάμ οικουμενικός; Στα τσιμέντα κάποιου περιφερειακού θεάτρου;
Από ‘κει και πέρα όμως, γιατί η «πιο δροσερή κωμωδία του καλοκαιριού» – ένα σύγχρονο έργο – να κλείσει την περιοδεία της στο Ηρώδειο όπως λέει το δελτίο Τύπου; Γιατί να δίνεται το αρχαίο ρωμαϊκό ωδείο για γραφικές εκδηλώσεις, με γραφικούς καλλιτέχνες επειδή είναι για «καλό σκοπό»; Η Τέχνη είναι, ούτως ή άλλως, «καλός σκοπός». Γιατί ο κάθε καλλιτέχνης που μια ζωή «υπηρέτησε» την πιο «ανάλαφρη πλευρά του θεάματος» (για να το πω κομψά) να δικαιούται, λόγω χρόνων, να εμφανιστεί στο Ηρώδειο; Μιλάω για καλλιτέχνες που, ας πούμε, «το θέλουν το βελούδο τους». Και που το αρχαίο μάρμαρο δεν τους προσδίδει καμία λάμψη, μάλλον θαμπώνει και αυτήν που διαθέτουν.
Ασε που αν τον έχεις συνηθίσει αλλιώς τον καλλιτέχνη, δεν σου φτουράει μέσα στα μάρμαρα. Εχω ακούσει παρακαθήμενή μου κυρία να σχολιάζει όταν, σε κάποια πολυσυμμετοχική συναυλία, βγήκε επί σκηνής ο αγαπημένος της καλλιτέχνης: «Εγώ μόνο γι’ αυτόν ήρθα, αλλά χάλια. Πώς θα ακούσεις το καψουροτράγουδο αγάπη μου αν δεν μπορείς να πιεις την ουισκάρα σου». Ναι αγάπη μου, έτσι ακριβώς.
Ηρώδειο και τακούνια
Θα πει κάποιος «Και τι είναι το Ηρώδειο; Αβατο;». Και θα απαντήσω «Αβατο όχι αλλά οπωσδήποτε ειδικών προδιαγραφών. Και ειδικού κοινού». Διότι ο χώρος δεν αλώνεται μόνο από τους «επί σκηνής» αλλά και από τους «επί κερκίδων». Μου κάνει εντύπωση ότι, ύστερα από τόσες πιένες, οι κυρίες δεν έχουν ακόμη καταλάβει ότι στο Ηρώδειο δεν φοράμε τακούνια. Κάτι που φαίνεται ότι κάνουν κατ’ εξακολούθηση γι’ αυτό και η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου Κατερίνα Ευαγγελάτου έγραψε προχθές στον λογαριασμό της στα σόσιαλ μίντια: «Ηρώδειο και τακούνια: ένας αταίριαστος συνδυασμός. Είναι πλέον καιρός να το πάρουμε απόφαση: στο Ηρώδειο η μόδα για τα υποδήματα είναι… επίπεδη και στο θέμα αυτό δεν κάνουμε υποχωρήσεις ούτε συμβιβασμούς. Γιατί δεν θέλουμε να προκαλούμε φθορές στο μνημείο. Με επίπεδα υποδήματα ο πολιτισμός κερδίζει πόντους».