Σύμβολο ελπίδας

Στα όρια του παιδικού παιχνιδιού από τότε που ήταν μόλις 7 ετών, ο Χέμαν Μπέκελε έφτιαχνε «φίλτρα» ανακατεύοντας ό,τι συστατικό μπορούσε εύκολα να βρει διαθέσιμο στο σπίτι του και περίμενε να δει αν από την αντίδραση μπορούσε να προκύψει κάτι καινούργιο. «Ηταν απλώς σαπούνι πιάτων, απορρυπαντικό ρούχων και κοινές οικιακές χημικές ουσίες», εξηγεί για τα συστατικά που χρησιμοποιούσε. Τα έκρυβε κάτω από το κρεβάτι του και έβλεπε αν τα άφηνε μια νύχτα τι μπορούσε να βγει από την τυχαία ανάμειξη. Σήμερα, ο 15χρονος πια μαθητευόμενος μάγος αναδείχθηκε από το περιοδικό «TIME» «Παιδί της χρονιάς» για το 2024. Τον περασμένο Οκτώβριο, η εταιρεία 3M και η Discovery Education επέλεξαν τον Χέμαν, έναν φέρελπι μαθητή από το Γυμνάσιο Γούντσουν στην κομητεία Φέρφαξ της Βιρτζίνια, ως νικητή του διαγωνισμού Young Scientist Challenge. Το έπαθλό του: $25.000. Το επίτευγμά του: η επινόηση ενός σαπουνιού που μια μέρα θα μπορούσε να θεραπεύσει ή ακόμη και να αποτρέψει διάφορες μορφές καρκίνου του δέρματος. Και μπορεί να απαιτηθούν χρόνια μέχρι να βγει στην αγορά ένα τέτοιο προϊόν, αλλά ο Χέμαν πέρασε το φετινό καλοκαίρι δουλεύοντας σε ένα εργαστήριο στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Johns Hopkins Bloomberg στη Βαλτιμόρη, ελπίζοντας να πλησιάζει κάθε μέρα και περισσότερο το όνειρό του. Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς θα περνά λιγότερο χρόνο στο εργαστήριο, αλλά όπως λέει θα βρίσκει πάντα χρόνο για να αφοσιώνεται στην έρευνά του. «Είμαι πραγματικά παθιασμένος με την έρευνα για τον καρκίνο του δέρματος», λέει στο περιοδικό «TIME» που τον φιλοξενεί στο εξώφυλλό του. «Είτε πρόκειται για τη δική μου έρευνα είτε γι’ αυτό που συμβαίνει στο πεδίο. Ακούγεται απίστευτο πως μια μέρα θα μπορεί ένα σαπούνι να έχει άμεσο αντίκτυπο στη ζωή κάποιου άλλου. Αυτός είναι κι ο λόγος που ξεκίνησα όλα αυτά εξαρχής».

Ο Χέμαν Μπέκελε γεννήθηκε στην Αντίς Αμπέμπα όπου έζησε μέχρι τα 4 χρόνια του προτού η οικογένειά του μεταναστεύσει στις ΗΠΑ. Στην Αιθιοπία έβλεπε ανθρώπους να εργάζονται συνεχώς κάτω από τον καυτό ήλιο χωρίς καμία προστασία και ήθελε να κάνει κάτι για να τους βοηθήσει. Οι γονείς του πάντα μιλούσαν στον ίδιο και τις δύο αδελφές του για τους κινδύνους από την υπερβολική έκθεση στον ήλιο χωρίς αντηλιακή προστασία ή κατάλληλο ρουχισμό.

Για τα Χριστούγεννα πριν από τα 7α γενέθλιά του, πήρε δώρο ένα σετ χημείας που συνοδευόταν από ένα δείγμα υδροξειδίου του νατρίου. Μέχρι τότε, είχε αναζητήσει χημικές αντιδράσεις στο Διαδίκτυο και έμαθε ότι το αλουμίνιο και το υδροξείδιο του νατρίου μπορούν μαζί να παράγουν τρομερές ποσότητες θερμότητας. Η πρώτη του σκέψη ήταν λοιπόν μια μαγική λύση για το πρόβλημα της ενέργειας. «Αλλά κόντεψα να βάλω φωτιά», θυμάται, οπότε μετά ήταν υπό αυστηρότερη επίβλεψη μέχρι να… αλλάξει προσανατολισμό.

Οσο ο προβληματισμός του για τους κινδύνους από τον ήλιο και την υπεριώδη ακτινοβολία μεγάλωνε, αναζήτησε και βρήκε ότι μια συγκεκριμένη δραστική ουσία μεταξύ άλλων χρήσεων είναι εγκεκριμένη για την καταπολέμηση μιας μορφής καρκίνου του δέρματος, κυκλοφορεί σε μορφή κρέμας και συνταγογραφείται ως φάρμακο πρώτης γραμμής στο πλαίσιο σχημάτων θεραπείας του καρκίνου. Ο Χέμαν αναζητούσε όμως έναν πιο εύκολο τρόπο για να είναι προσβάσιμο το φάρμακο αυτό σε πολλούς ανθρώπους στα πρώτα στάδια αντιμετώπισης της νόσου ή τελικά σε μια μορφή που να μπορεί να το χρησιμοποιήσει ο καθένας. «Σχεδόν όλοι χρησιμοποιούν σαπούνι και νερό. Οπότε αυτή έμοιαζε να είναι η καλύτερη επιλογή», σκέφτηκε.

Από την εκτέλεση μέχρι την εφαρμογή η απόσταση ήταν μεγάλη. Στην πράξη η ιδέα του αποδείχθηκε περίπλοκη να υλοποιηθεί. Η απλή ανάμειξη του φαρμάκου με μια συνηθισμένη ράβδο σαπουνιού θα άφηνε τις θεραπευτικές ιδιότητες να απελευθερωθούν ενδεχομένως στην αποχέτευση καθώς τα ευεργετικά συστατικά θα ξεπλένονταν με το νερό. Η απάντηση ήρθε με τον συνδυασμό ενός νανοσωματιδίου με βάση τα λιπίδια, που θα έμενε στο δέρμα μετά το ξέβγαλμα όπως συμβαίνει με τις ενυδατικές κρέμες ή τα αρώματα.

Το έπαθλο από τη νίκη του στον διαγωνισμό ήταν το πρώτο μέσο για να προχωρήσει την έρευνά του. Καταλυτική όμως ήταν η επαφή του με τον μοριακό βιολόγο Βίτο Ρεμπέκα, επίκουρο καθηγητή στο John Hopkins στη Βαλτιμόρη. «Θυμάμαι ότι διάβασα κάπου κάτι για αυτό το νεαρό παιδί που είχε μια ιδέα για ένα σαπούνι για τον καρκίνο του δέρματος», λέει ο Ρεμπέκα. «Μου κέντρισε αμέσως το ενδιαφέρον, γιατί σκέφτηκα, τι ωραία, που ήθελε να το κάνει προσιτό σε όλο τον κόσμο». Επειδή μάλιστα έμαθε ότι κατοικούσε κοντά, τον κάλεσε να περάσει από το εργαστήριο. Ετσι εξασφαλίστηκε η πρώτη χορηγία και η πρόσκληση για εξάσκηση στους πάγκους του εργαστηρίου της Βαλτιμόρης.

Τώρα πλέον όχι μόνο εργάζεται πάνω στην ιδέα του, αλλά και την προωθεί μέσω παρουσιάσεων και συναντήσεων με διάφορους φορείς.

Εκτός από «τρελοεπιστήμονας» ο Χέμαν παραμένει ένας έφηβος που διασκεδάζει με πιο συμβατικούς τρόπους. Είναι μέλος της μπάντας του σχολείου του παίζοντας φλάουτο και τρομπόνι. Ακόμη, παίζει μπάσκετ, διαβάζει αδηφάγα (κυρίως λογοτεχνικά βιβλία φαντασίας) και είναι δεινός σκακιστής. «Καθένας θα μπορούσε να κάνει αυτό που έκανα» λέει και συμβουλεύει τους πάντες να αναζητούν τρόπους για να κάνουμε τον κόσμο μας καλύτερο.