«Για πού ταξιδεύετε;» τη ρώτησε ένας κύριος με γκρι μουστάκι και βαλίτσα στο χέρι, εντοπίζοντάς την από απόσταση στις καρέκλες των Αναχωρήσεων. Επόμενη στάση της περιοδείας της Αννας Διαμαντοπούλου ήταν η Κρήτη – όχι τα Χανιά, τόπος καταγωγής του συζύγου της, αλλά το Ηράκλειο, για την τελευταία της κεντρική ομιλία στο νησί. «Είμαστε μαζί σου» της είπε χαμογελώντας πριν τρέξει να προλάβει την πτήση του. Η Διαμαντοπούλου κοίταξε την ώρα: όποιος έχει ταξιδέψει τόσο που δεν μπορεί να αποφασίσει τι να κάνει με τα μίλια του ξέρει ότι είναι προτιμότερο να περιμένεις λίγο παραπάνω στην πύλη από το να τρέχεις τελευταία στιγμή να περάσεις τον έλεγχο.
Τα πιο ωραία ταξίδια πάντως δεν είναι πρόσφατα, είναι αυτά που έκανε με το περίφημο Ντεσεβό, που κέρδισε και μια θέση στον τίτλο του βιβλίου της – «αυτό δεν ήταν αυτοκίνητο, ήταν έρωτας». Θα μπορούσε εκείνη η Αννα των οδοιπορικών να φανταστεί πως κάποτε θα περιμένει στις Αναχωρήσεις ενός αεροδρομίου που φτιάχτηκε σε χρόνια ΠΑΣΟΚ, από το ΠΑΣΟΚ, για να πείσει πως πρέπει να εκλεγεί στην ηγεσία του; «Η Αννα στα είκοσι ήταν υπέρ της κάθε μορφής ρήξης – φεμινιστικής, σοσιαλιστικής, σύγκρουσης με το διεθνές περιβάλλον. Και αυτό είναι και το χαρακτηριστικό της νεότητας. Η Αννα του σήμερα ξέρει ότι υπάρχει ανάγκη και σύγκρουσης και σύνθεσης, τόλμης και συναίνεσης. Γιατί μόνο έτσι πάει μπροστά η χώρα και αυτή την αλλαγή θέλω να φέρω στην πολιτική ζωή» λέει.
Στο Tik-Tok, όταν της ζητήθηκε να περιγράψει το ΠΑΣΟΚ με τρεις λέξεις, αυτές ήταν «έρωτας, πάθος, πόνος». Γιατί πόνος; «Εχω συμμετάσχει σε πολλές μορφές αγώνων, σε πολλά κοινά όνειρα. Δεν πραγματοποιήθηκαν όλα» εξηγεί. «Προσπαθήσαμε να αλλάξουμε τον κόσμο και πολλές φορές είδαμε τα προβλήματα, είδαμε τα λάθη, είδαμε πράγματα που διαφωνούσαμε. Είναι πόνος αυτός, ειδικά όταν ξεκινάς με το μεγαλύτερο όνειρο που μπορείς να έχεις». Στα κομματικά χιλιόμετρα η ταχύτητα χαμήλωσε την τελευταία δεκαετία – δεν είναι λίγες οι φορές που για αυτή την αποχή της από τα πασοκικά δρώμενα οι συνυποψήφιοί της τη χαρακτήρισαν «απούσα» ή «φευγάτη»: «Μαζεύτηκαν όλα τα πουλιά του δάσους για να ακούσουν τον σοφό παπαγάλο να λέει τη λέξη “καλησπέρα”, έγραψε ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου. Και περίμεναν τα πουλιά, περίμεναν, τους ξαναείπε “καλησπέρα”. Και όλο θαυμασμό, περίμεναν να πάει παραπέρα. Εβηξε, ξερόβηξε και είπε “καλησπέρα”. Αυτό είναι το ποιηματάκι, δεν έχουν κάτι άλλο να πουν» απαντάει – και δεν φοβάται την επίθεση: «Είμαι από τα 16 μου ενεργή, έχω ξεκινήσει από τη Νεολαία του ΠΑΣΟΚ, τα έχω κάνει όλα. Δεν έφυγα ποτέ από την παράταξη και ανήκω στους ανθρώπους που πιστεύουν ότι είναι σημαντικό για κάποιον να έχει και ζωή εκτός κόμματος. Να αποδεικνύει ότι μπορεί να σταθεί πολιτικά και μόνος του. Με τις βασικές αρχές στον νου σου, μπορείς να ανοίξεις και το μυαλό και την ψυχή σου. Αυτό έκανα δέκα χρόνια τώρα και νομίζω ότι έφερα νέες ιδέες όχι στην παράταξη, στη χώρα. Είμαι η πρώτη που μίλησα για τεχνητή νοημοσύνη, το Δίκτυο έκανε τα πρώτα διαδικτυακά συνέδρια το 2013. Θέλω να πω, τα όσα έκανα αυτά τα δέκα χρόνια είναι πλεονέκτημα, όχι μειονέκτημα».
Η πρώην υπουργός δεν πιστεύει στους παραδοσιακούς πολιτικούς διαχωρισμούς, σε αυτούς που, κατά την άποψή της, είχαν «πολύ μεγάλη ουσία τη δεκαετία του ’80», αλλά όχι το 2024. Απορρίπτει τις κατηγορίες πως κλίνει δεξιά, λόγω των θέσεων που έχει εκφράσει για τον ιδιωτικό τομέα, την ασφάλεια ή το Μεταναστευτικό: «Πιστεύω στη συνεργασία του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, με συγκεκριμένους όρους. Πιστεύω σε ένα ισχυρό, όχι κατ’ ανάγκη μεγάλο κράτος και η δουλειά του είναι να βάζει τους κανόνες και να ενισχύει τον ιδιωτικό τομέα. Στο Μεταναστευτικό, πιστεύω ότι έχουν αλλάξει πολύ τα δεδομένα – εάν δεν έχουμε πολύ συγκεκριμένες θέσεις που αφορούν τους πρόσφυγες αλλά και τους πολίτες μας, θα πάρει όλο το χαρτί η Ακροδεξιά. Πιστεύω και έχω επανειλημμένα μιλήσει για την ανάγκη να επενδύσει η Ευρώπη στην Αφρική, για τη φύλαξη των συνόρων, που είναι κυρίαρχο πολιτικό ζήτημα και δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Για το θέμα της δίκαιης κατανομής των προσφύγων, για το οποίο πρέπει να είμαστε πάρα πολύ αυστηροί. Οι χώρες που δεν δέχονται μετανάστες δεν πρέπει να παίρνουν ούτε μισό ευρώ από την ΕΕ. Το θέμα της κοινωνικής ένταξης, το οποίο είναι επίσης σημαντικό και σημαίνει εκπαίδευση και ένταξη στην εργασία – και τους χρειαζόμαστε, γιατί έχουμε μεγάλες ελλείψεις στην εργασία» επισημαίνει. «Να είμαστε σαφείς όμως: όποιος έρχεται σε μια ευρωπαϊκή χώρα αποδέχεται χωρίς δεύτερη κουβέντα τις αρχές των ευρωπαϊκών συνθηκών και του Συντάγματος. Υπάρχουν κανόνες και δημοκρατικά ιδεώδη τα οποία κατακτήσαμε με πολύ μεγάλο πόνο. Δεν θα τα χαρίσουμε σε κανέναν».
Το φάντασμα
της Ακροδεξιάς
Σχολιάζουμε την ακροδεξιά άνοδο, που φάνηκε τελευταία και στη Γερμανία. «Εχουν αλλάξει τα δεδομένα στην εργασία. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν είναι κάτι τεχνοκρατικό – έχει αλλάξει τον τρόπο που οι νέοι βλέπουν τη ζωή τους» αναφέρει. «Δεν υπάρχει η εργασιακή ασφάλεια που υπήρχε, τα δικαιώματα που ξέραμε. Οι νέοι άνθρωποι, όταν υπάρχει έλλειψη ιδεωδών και μεγάλη ανασφάλεια, αρπάζονται από μεγαλόπνοα συνθήματα. Και αυτά τα χρησιμοποιεί πάρα πολύ η Ακροδεξιά. Πήρε την ατζέντα του Μεταναστευτικού, πήρε την ατζέντα της εθνικής ταυτότητας, τα έκανε, ως συνήθως, εργαλεία μίσους και σύγκρουσης, και τα έβαλε σε όλη την Ευρώπη. Η βία που βλέπουμε στους εφήβους έχει να κάνει με την επιρροή συγκεκριμένου περιεχομένου των κινητών, την πανδημία, τα νέα κοινωνικά προβλήματα. Να μιλήσουμε για νέα δεδομένα στο εκπαιδευτικό σύστημα, για σχολές γονέων. Είμαστε σε μια εποχή που πρέπει να κοιτάμε άλλα πράγματα».
Μπορεί το ΠΑΣΟΚ να ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση; «Η δική μου η άποψη είναι ότι το ΠΑΣΟΚ πρέπει να βάλει την Ελλάδα, και αυτό είναι εθνικός στόχος, στην πρώτη γραμμή του ψηφιακού μετασχηματισμού, σε όλα τα επίπεδα. Εάν δεν το κάνουμε αυτό, θα είμαστε παρίες, οι ανισότητες θα διευρυνθούν τρομακτικά» επισημαίνει τον κίνδυνο. Και θέλει, την επόμενη μέρα, η παράταξή της να είναι έτοιμη να ανταποκριθεί: «Επειδή βρισκόμαστε στο αεροδρόμιο, θα το πω έτσι: θέλω να γίνω το αεροπλανοφόρο, από το οποίο θα απογειωθούν όλοι οι νέοι που θα κυριαρχήσουν την επόμενη περίοδο. Αυτό έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου, έβγαλε μια γενιά νέων ανθρώπων, αυτό έκανε ο Κώστας Σημίτης. Στα 60 τους. Αυτό θέλω να κάνω και εγώ τώρα. Να βγάλω μπροστά αυτούς που θα αλλάξουν τα δεδομένα».
Επισήμως, η Διαμαντοπούλου δεν έχει επιτελείο. Υπάρχουν στελέχη σε άλλους υποψηφίους που θα ήθελε σε πρωταγωνιστικούς ρόλους; «Απολύτως! Τώρα που γυρίζω όλη την Ελλάδα και βλέπω νέα παιδιά, γραμματείς, βουλευτές, ανθρώπους που δεν είναι μαζί μου, τους σημειώνω. Είναι εξαιρετικοί. Φωτιά στα επιτελεία όπως τα ξέραμε, γιατί δεσμεύουν μετά τους αρχηγούς και φέρνουν αναξιοκρατία». Την αντίθετη άποψη όμως την αντέχει; «Η πολυφωνία θολώνει το μήνυμα και δημιουργεί και σύγχυση. Ομως η μία φωνή δεν είναι η φωνή του αρχηγού. Η μία φωνή είναι αποτέλεσμα σωστής λειτουργίας, σύνθεσης και συναινέσεων. Και έχω αποδείξει στην πολιτική μου ζωή ότι μπορώ να πετύχω πολύ μεγάλες συναινέσεις σε πολύ δύσκολες εποχές».
Επειτα από μια διαδρομή που θυμίζει αναμονή σε γκισέ για το check-in, η Διαμαντοπούλου εκτιμά πως ο επόμενος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ βάζει υποψηφιότητα και για πρωθυπουργός: «Αν το ΠΑΣΟΚ δεν ψηφίσει τώρα υποψήφια πρωθυπουργό, θα χάσει την επόμενη μάχη, γιατί αυτή είναι η αλλαγή κυβέρνησης – να φύγει η κυβέρνηση της ΝΔ και να έρθει μια άλλη κυβέρνηση, να έρθει ένας άλλος πρωθυπουργός. Αρα το πρόσωπο αυτού που ψηφίζουμε σήμερα είναι το πρόσωπο του επόμενου πρωθυπουργού. Αλλιώς θα είμαστε πάλι ένα μικρομεσαίο κόμμα». Θα μπορούσε αυτό το πρόσωπο να είναι γυναίκα; «Φυσικά! Δεν βλέπετε τι γίνεται; Η Κάμαλα, η Ούρσουλα, οι γυναίκες πρωθυπουργοί στη Σκανδιναβία. Εμείς γιατί όχι; Και για την Ιταλία έλεγαν πως δεν γίνεται, και να που έγινε» λέει χαμογελώντας και παίρνει τη βαλίτσα της στο χέρι.