Είναι οι έλληνες… κυνηγοί πεταλούδων και συμμετέχουν στο πρώτο εθελοντικό πρόγραμμα παρακολούθησης και καταγραφής πεταλούδων που λειτουργεί στην Ελλάδα. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπίσει περισσότερα από 230 είδη πεταλούδων, κάποιες κοινές παντού και κάποιες που συναντώνται μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές, γεγονός που τις καθιστά ιδιαίτερα σπάνιες. Στην ομάδα τους μπορεί να ενταχθεί οποιοσδήποτε το επιθυμεί, με την καθοδήγηση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και την παροχή ειδικών εργαλείων για την καταγραφή των πεταλούδων μέσω smartphone, την αναγνώρισή τους μέσω ηλεκτρονικού οδηγού, την καταχώρισή τους στην επίσημη πλατφόρμα του προγράμματος και με τη συμμετοχή τους σε διαδικτυακές συναντήσεις της ομάδας.
Τα είδη πουέχουν παρατηρηθεί περισσότερο κατά τη διάρκεια του προγράμματος Apollo είναι ο Ιφικλείδης ο Ποδαλείριος και η Κοινή Μπλε Πεταλούδα
Το Ελληνικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης Πεταλούδων με το όνομα Apollo υλοποιείται με ευθύνη του Εργαστηρίου Διατήρησης της Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και στο πλαίσιό του έχουν γίνει περισσότερες από 32.000 παρατηρήσεις. Σύμφωνα με τους διαχειριστές του, τα είδη που έχουν παρατηρηθεί περισσότερο κατά τη διάρκειά του είναι ο Ιφικλείδης ο Ποδαλείριος και η Κοινή Μπλε Πεταλούδα, με περισσότερες από 1.300 παρατηρήσεις το καθένα, ενώ με μικρή διαφορά ακολουθούν η Πεταλούδα του Παλαιού Κόσμου και η Ζωγραφισμένη Κυρία ή αλλιώς Βανέσα του Κάρδου. Και παρότι το πιο δραστήριο μέλος του προγράμματος έχει κάνει περισσότερες από 2.370 παρατηρήσεις για 116 διαφορετικά είδη πεταλούδων, στο Apollo μπορούν να συμμετάσχουν όλοι. «Αν αγαπάς τη φύση, θαυμάζεις τα “ιπτάμενα λουλούδια” και νοιάζεσαι για την προστασία τους, τότε… είσαι υποψήφιος απολλώνιος εθελοντής», λένε οι αρμόδιοι.
«Ολοι μπορούμε να συμμετέχουμε στο πρόγραμμα – παιδιά και μεγάλοι. Οι τρεις μέθοδοι καταγραφής των πεταλούδων αντιστοιχούν σε τρία επίπεδα δυσκολίας. Πάρε το κινητό σου και τη φωτογραφική σου κάμερα και τις ηλιόλουστες μέρες βγες στη φύση να χαρείς τις πεταλούδες. Το πρώτο επίπεδο: ξεκίνα με τις τυχαίες παρατηρήσεις (R-Τυχαία), φωτογραφίζοντας μια πεταλούδα και ανεβάζοντάς τη στο project Apollo, στην πλατφόρμα i-naturalist. Θα αρχίσεις να μαθαίνεις τα είδη… Μετά προχώρα στο δεύτερο επίπεδο: προσπάθησε να μείνεις ένα δεκαπεντάλεπτο σε ένα σημείο καταγράφοντας όλες τις πεταλούδες σε μια περιοχή χρησιμοποιώντας την εφαρμογή ButterflyCount στα ελληνικά. Τέλος, προχώρα στο τρίτο και πιο σημαντικό επίπεδο: ξεκίνα μια διαδρομή 300 μέτρων (T-Διαδρομή) καταγράφοντας όλες τις πεταλούδες σε μια ζώνη 5 μέτρων καθώς περπατάς, κάνοντας πολλές επαναλήψεις κάθε χρόνο. Οι περισσότερες πεταλούδες ζούνε μόνο 2-3 εβδομάδες. Για αυτό και οι διαδρομές πρέπει να επαναλαμβάνονται 3-8 φορές τον χρόνο».
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι πεταλούδες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στα οικοσυστήματα και παρέχουν μια σειρά από ευεργετικές υπηρεσίες στη φύση, συμπεριλαμβανομένης της επικονίασης. Παρ’ όλ’ αυτά, είναι ευαίσθητες στις περιβαλλοντικές αλλαγές και θεωρούνται καλός δείκτης της «υγείας του περιβάλλοντος». Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός τους μειώνεται σημαντικά, γεγονός στο οποίο έχει συμβάλει και η κλιματική αλλαγή: σύμφωνα με τα δεδομένα παρακολούθησης από 18 κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μεταξύ 1991 και 2020 οι πληθυσμοί 15 ειδών πεταλούδας των λιβαδιών μειώθηκαν κατά σχεδόν 30%. Για τον λόγο αυτό τα κράτη – μέλη της ΕΕ έχουν κληθεί να εντείνουν την εφαρμογή μέτρων διατήρησης και αποκατάστασης ώστε να εξασφαλίσουν την ανάκτηση των πεταλούδων.
Προς τιμήν του θεού Απόλλωνα
Σύμφωνα με τους διαχειριστές του προγράμματος Apollo, το όνομά του οποίου προέρχεται από την πανέμορφη πεταλούδα Parnassius apollo που με τη σειρά της οφείλει το εμβληματικό όνομά της στον θεό Απόλλωνα, οι διαδρομές στις οποίες συμμετέχουν οι πολίτες βοηθούν στην καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης στην Ελλάδα και στην εφαρμογή του Νόμου Αποκατάστασης της Φύσης που ψηφίστηκε το 2024 και στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην αύξηση των πληθυσμών των πεταλούδων και των άλλων εντόμων – επικονιαστών.
Το ελληνικό πρόγραμμα (https: //bc.lab.uoi.gr/el/research/projects/apollo) εντάσσεται στην πανευρωπαϊκή πρωτοβουλία BMS, η οποία αναπτύσσεται σε 33 χώρες και ξεκίνησε από το Ηνωμένο Βασίλειο το 1976. Συνολικά στην Ευρώπη, περίπου 10.000 άτομα έχουν συμμετάσχει σε 13.000 διαδρομές για την καταγραφή πεταλούδων.