Σεπτέμβριος του 2018. Το τηλέφωνό μου άρχισε να χτυπά, μεταφέροντάς μου μια περίεργη αίσθηση του επίμονου. Η πρόσκληση στην άλλη άκρη της γραμμής δεν είχε ερωτηματικό: «Θέλω να έρθεις σπίτι μου για φαγητό να τα πούμε». Σημείωσα τη μέρα, την ώρα και μία διεύθυνση στη Βούλα. Ημουν στην ώρα μου εκεί.
Ειλικρινά, δεν θυμάμαι τι φάγαμε – τώρα μπορώ να το πω χωρίς να με παρεξηγήσει. Θυμάμαι όμως κάθε λέξη από τη συζήτηση που κάναμε. Μιλήσαμε για τους γονείς μας, τη σχέση μας με την πολιτική, τις αγωνίες μας για τον κατακερματισμένο προοδευτικό χώρο. Φτάνοντας στο ΠΑΣΟΚ, ο τόνος και το χρώμα της φωνής της άλλαξε. Δεν μπορούσε να κρύψει ούτε το πάθος ούτε την αγάπη της για το ΠΑΣΟΚ. Μου παρουσίασε το σχέδιό της σε μία φράση: πολιτική ενότητα, αυτόνομη πορεία, προοδευτική ταυτότητα. «Αυτό θέλω, Στέφανε. Και θέλω να με βοηθήσεις να το πάμε μέχρι το τέλος». Δεν ήταν δύσκολη και η δική μου απόφαση. Κύλησε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι.
Ιούλιος του 2019. Το τηλέφωνο χτυπάει ξανά, η διατύπωση παραμένει χωρίς ερώτηση:
– Θέλω να αναλάβεις οργανωτικός γραμματέας του κόμματος.
– Με τιμά η πρόταση. Υπάρχουν όμως δεκάδες που μπορούν να το κάνουν καλύτερα.
– Δεν με νοιάζει ένα σκέτο οργανωτικό. Θέλω να πολιτικοποιήσεις τις οργανώσεις.
– Ναι αλλά κάποιοι από αυτούς είναι δικοί σου έμπιστοι άνθρωποι που ταιριάζουν για αυτό τον ρόλο.
– Αυτά τα «οι δικοί μας και οι άλλοι» μας φάγανε. Δεν θέλω να κλειστούμε στο καβούκι μας, να ανοίξουμε το παιχνίδι θέλω. Και θα το πάω μέχρι το τέλος».
Οκτώβριος του 2021. Το τηλέφωνο έχει πια αγαπημένο ήχο κλήσης. Είμαστε 24 ώρες πριν από την πρώτη συγκέντρωση στελεχών για τη στήριξη της υποψηφιότητάς της.
– Στέφανε, είπαμε 100 άτομα; Θέλω να γίνουν 500.
– Πρόεδρε, δεν γίνεται σε 24 ώρες.
Το τηλέφωνο κλείνει. Σε μία ώρα η ίδια καταφτάνει στη Χαριλάου Τρικούπη. Ανεβαίνει στον 6ο όροφο, κάνει τηλέφωνα, σαν απλή τηλεφωνήτρια, επί ώρες, μέχρι τέλους. Στη συγκέντρωση έρχονται περισσότεροι από 500. Η ομιλία της γεμάτη πάθος και πολιτική. Τελειώνει, χαιρετάει μ’ αυτό το μόνιμο χαμόγελο αισιοδοξίας στα χείλη και λίγο πριν ανεβεί στο αυτοκίνητο να φύγει, ενημερώνομαι ότι έχει λιποθυμήσει. Μέχρι να ανεβώ να τη βρω έχει εξαφανιστεί.
– Φώφη, όλα καλά;
– Φυσικά. Μια μικρή υπόταση μόνο. Πήγαν όλα περίφημα. Ο στόχος επιτεύχθηκε.
– Εσύ τα πήγες περίφημα, Πρόεδρε.
– Στέφανε, είπαμε, βάζουμε μεγάλους στόχους και το πάμε μέχρι το τέλος.
Γελάει. Γελάω και εγώ. Το τελευταίο μας γέλιο. Αμέσως μετά μπαίνει στο νοσοκομείο.
5 Οκτωβρίου 2024. Ακόμη δυσκολεύομαι να συνειδητοποιήσω ότι το τηλέφωνό μου δεν θα χτυπήσει ξανά με αυτόν τον τόσο επίμονο τρόπο. Σταχυολογώντας όμως μερικά ενδεικτικά προσωπικά βιώματα μπορεί ο αναγνώστης να διαπιστώσει τη βαθιά πολιτική στάση ζωής, τη διακριτή ιδεολογική προσέγγιση και τα απαραίτητα ανθρώπινα χαρακτηριστικά μιας ικανής ηγεσίας.
Η Φώφη Γεννηματά έφερε έντονα στην ελληνική πολιτική σκηνή αυτό που ορίζεται και ως ο πυρήνας της σοσιαλδημοκρατίας, την ανθρωποκεντρική πολιτική προσέγγιση. Αν ήταν εδώ, θα έκανε πιο ζεστή κι ανθρώπινη την καθημερινότητα όλων όσοι είχαμε την τύχη να την γνωρίσουμε. Λες κι η πολιτική μας ζωή έχει την ατυχή ικανότητα κάπως μεταφυσικά να παραμερίζει τις παρουσίες με ήθος, ευγένεια και αισιοδοξία· εξαιρέσεις σε ένα σκηνικό γρήγορο, επιφανειακό, απαισιόδοξο και συχνά ανθρωποφαγικό. Λες και μας περισσεύουν όσοι έχουν τη δύναμη απέναντι σε κραυγές, πόλωση και τοξικότητα να διαλέγονται με διαλλακτικότητα χωρίς εκπτώσεις και συμβιβασμούς στις ιδέες τους.
ΑΚΟΜΑ ΠΑΡΟΥΣΑ. Σε ένα άλλο όμως επίπεδο η Φώφη Γεννηματά είναι απολύτως παρούσα. Το ΠΑΣΟΚ των εκατοντάδων χιλιάδων ψηφοφόρων πάνω απ’ τις αυριανές κάλπες, το ΠΑΣΟΚ που έχει την ευκαιρία να γίνει ξανά ισχυρή προοδευτική παράταξη διακυβέρνησης είναι προϊόν της υπερβατικής της απόφασης το 2017 να δημιουργήσει έναν νέο φορέα, θέτοντας την ίδια της την ηγεσία στην κρίση των πολιτών. Ηταν το πρώτο άνοιγμα και το πρώτο μεγάλωμα μετά τα χρόνια συρρίκνωσης της κρίσης. Τότε που οι περισσότεροι θεωρούσαν νομοτελειακά ότι το ΠΑΣΟΚ όδευε στην ανυπαρξία. Μας υπενθύμισε πως μερικές φορές η πολιτική θέλει και τόλμη, αλλά και υπομονή για να καρποφορήσουν αποφάσεις που κοιτούν μακριά. Κι είναι παράλληλα διακριτική υπόμνηση ότι και σήμερα χρειαζόμαστε αυτά τα στοιχεία της τόλμης και της υπέρβασης, ακόμα και αν απαιτούνται ρίσκα ή θυσίες προσωπικών ρόλων και αξιωμάτων για να το πάμε μέχρι το τέλος.
Είναι εκατοντάδες οι άνθρωποι που θα μπορούσαν να πουν και να γράψουν καλύτερα από μένα τι θα έκανε αν ζούσε σήμερα η Φώφη Γεννηματά. Είναι όμως το απρόβλεπτο της ανθρώπινης ζωής και της πολιτικής που δεν επιτρέπει καμία ασφαλή πρόβλεψη. Μία τέτοια απόπειρα μονάχα τις δικές μας επιθυμίες θα μπορούσε να εκφράσει, όχι την ίδια.
Αν όμως χτυπούσε το τηλέφωνο θα της έλεγα ότι το πολιτικό της σχέδιο παραμένει ζητούμενο: πολιτική ενότητα, αυτόνομη πορεία, προοδευτική ταυτότητα. Αυτή δεν κράτησε τονλόγο της, να μείνει μέχρι το τέλος. Και εκείνη ίσως μου ‘λεγε: «Το πάλεψα όμως μέχρι τέλους. Και αυτό είναι το σημαντικό που θέλω να θυμάστε».
Το θυμόμαστε. Ναι, σε αυτή τη νέα ευκαιρία για την παράταξη θα το πάμε μέχρι το τέλος.
Ο Στέφανος Παραστατίδης είναι βουλευτής Κιλκίς με το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ
(*) Το κείμενο βασίζεται σε προσωπική και απόλυτα υποκειμενική προσέγγιση και θεώρηση των πραγμάτων.