Προλήψεων το ανάγνωσµα, και ίσως σε καμία άλλη πολιτισμική έκφραση να μην εκδηλώνεται με τέτοια σφοδρότητα. Το παραμικρό περνάει στο μικροσκόπιο της κακοτυχίας. Και η δημοτικότητα του αθλήματος, όπως και το επίπεδο μεγάλων οπαδικών μαζών γίνεται εύφλεκτος ύλη για την ένταξη στη μοιρολατρία της τύχης. Μερικά γεγονότα χαρακτηριστικά τα συστρατεύουμε στην προσπάθεια προσέγγισης της συγκεκριμένης πραγματικότητας που βιώνει από γεννησιμιού του το λατρεμένο άθλημα.
Η απαγόρευση
του Μπερλουσκόνι
Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, το αφεντικό της Μίλαν, απαγόρευσε στους οπαδούς να τραγουδούν τον ύμνο της ομάδας, τον παραδοσιακό «Μίλαν, Μίλαν», γιατί μετέδιδε νοσηρά κύματα, που παρέλυαν τα πόδια των παικτών, και το 1987 παρήγγειλε τη σύνθεση ενός νέου ύμνου, με τον τίτλο «Milan dei nostri cuori». Ο Φρέντι Ρινκόν, ο μαύρος γίγαντας της Εθνικής Κολομβίας, απογοήτευσε τους θαυμαστές του στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1994. Επαιξε δίχως στάλα ενθουσιασμού. Αργότερα έγινε γνωστό ότι η αιτία δεν ήταν η έλλειψη όρεξης αλλά ο υπερβολικός φόβος. Κάποιος προφήτης του Μπουεναβεντούρα, του τόπου καταγωγής του Ρινκόν, στις ακτές της Κολομβίας, του είχε τραγουδήσει τα αποτελέσματα των αγώνων, που βγήκαν αληθινά, και τον είχε προειδοποιήσει να είναι πολύ, μα πολύ προσεκτικός, να μη σπάσει το πόδι του. «Φυλάξου από τη φακιδιάρα», του είπε, αναφερόμενος στην μπάλα, «αλλά κι απ’ τη χολιασμένη και τη ματωμένη», εννοώντας την κίτρινη και την κόκκινη κάρτα του διαιτητή.
Παραμονές του ίδιου Μουντιάλ, του 1994, οι ιταλοί εμπειρογνώμονες των απόκρυφων επιστημών εγγυήθηκαν ότι η χώρα τους θα κέρδιζε το Κύπελλο, επειδή «πολλά κακά πνεύματα της μαύρης μαγείας θα αποτρέψουν τη νίκη της Βραζιλίας», διαβεβαίωσε στον Τύπο η Ιταλική Ενωση Μάγων. Το αποτέλεσμα δεν συνέβαλε στην αύξηση του γοήτρου της εν λόγω οργάνωσης.
Τα αίτια
της αποτυχίας
Ολος ο κόσμος γνωρίζει ότι είναι γρουσουζιά να πατήσεις βάτραχο, ή τη σκιά ενός δέντρου, να περάσεις κάτω από μια σκάλα, να καθίσεις ανάποδα και να κοιμηθείς ανάποδα, να ανοίξεις ομπρέλα μέσα στο σπίτι, να μετρήσεις τα δόντια σου ή να σπάσεις καθρέφτη. Αλλά για το ποδόσφαιρο, αυτός ο κατάλογος είναι μικρός. Ο Κάρλος Μπιλάρδο, ο προπονητής της εθνικής ομάδας της Αργεντινής στα Παγκόσμια Κύπελλα του 1986 και του 1990, δεν άφηνε τους παίκτες του να φάνε κοτόπουλο, γιατί τους έφερνε γρουσουζιά, και τους υποχρέωνε να φάνε μοσχαρίσιο κρέας, που τους έφερνε ουρικό οξύ.
Φυλαχτά
και ξόρκια
Πολλοί παίκτες μπαίνουν στο γήπεδο με το δεξί, κάνοντας τον σταυρό τους. Αλλοι πάνε κατευθείαν στο κενό τέρμα και βάζουν ένα γκολ, ή φιλάνε τα δοκάρια. Αλλοι πάλι αγγίζουν το γρασίδι και φέρνουν το χέρι στα χείλη. Συχνά βλέπουμε παίκτες να φορούν στον λαιμό ένα μενταγιόν, και στον καρπό του χεριού να έχουν δέσει ένα κορδονάκι, προστασία από τα μάγια. Αν το πέναλτι βγει άουτ, είναι γιατί κάποιος τους έφτυσε την μπάλα. Αν χάσουν ένα σίγουρο γκολ, είναι γιατί κάποιος μάγος έφραξε το αντίπαλο τέρμα. Αν χάσουν τον αγώνα, είναι γιατί χάρισαν τη φανέλα της τελευταίας τους νίκης.
Ο αργεντινός τερματοφύλακας Αμαδέο Καρίσο δεν είχε δεχτεί γκολ επί οκτώ αγώνες, χάρη στη δύναμη του κασκέτου του, που το φορούσε βρέξει χιονίσει. Το κασκέτο του ξόρκιζε τους δαίμονες του γκολ. Μια μέρα, ο Ανχελ Κλεμέντε Ρόχας, παίκτης της Μπόκα Τζούνιορς, του έκλεψε το κασκέτο. O Καρίσο, χωρίς το ξόρκι του, δέχτηκε δυο γκολ, και η Ρίβερ έχασε τον αγώνα. Ενας πρωταγωνιστής του ισπανικού ποδοσφαίρου, o Πάμπλο Ερνάντεθ Κορονάδο, έλεγε πως, όταν η Ρεάλ Μαδρίτης μεγάλωσε το γήπεδό της, πέρασε έξι χρόνια χωρίς να πάρει το πρωτάθλημα, μέχρι που ένας οπαδός της έλυσε τα μάγια, θάβοντας ένα κεφάλι σκόρδο στο κέντρο του γηπέδου. O διάσημος επιθετικός της Μπαρτσελόνα, ο Λουίς Σουάρεθ, δεν πίστευε στις κατάρες, γνώριζε όμως πως, όταν την ώρα του φαγητού τού χυνόταν το κρασί, σίγουρα θα έβαζε γκολ.
Για να καλέσουν τα κακά πνεύματα της ήττας, πολλοί οπαδοί ρίχνουν αλάτι στην περιοχή της αντίπαλης ομάδας. Για να τα διώξουν, ρίχνουν στην περιοχή της ομάδας τους μερικές χούφτες στάρι ή ρύζι. Αλλοι ανάβουν κεριά, χύνουν τσίπουρο στη γη ή πετούν λουλούδια στη θάλασσα. Κάποιοι προσεύχονται στον Ιησού και τις άγιες ψυχές που χάθηκαν, πέθαναν στην πυρά, ή από πνιγμό. Σε πολλά μέρη έχει αποδειχτεί ότι οι λόγχες του Αγίου Γεωργίου, και του δίδυμού του αφρικανού θεού, του Ογκούμ, είναι πολύ αποτελεσματικές ενάντια στον δράκο του ματιάσματος.
Οι εύνοιες
ανταποδίδονται
Οι οπαδοί που ευεργετήθηκαν από τους θεούς σκαρφαλώνουν γονατιστοί απότομες πλαγιές, ντυμένοι με τη σημαία της ομάδας τους, ή περνούν την υπόλοιπη ζωή τους μουρμουρίζοντας το εκατομμύριο τις προσευχές που υποσχέθηκαν να πουν. Οταν η Μποταφόγκο κέρδισε το 1957 το πρωτάθλημα, ο Ντιντί βγήκε από το γήπεδο χωρίς να περάσει από τα αποδυτήρια, κι έτσι όπως ήταν, με τη στολή της ομάδας, ξεπλήρωσε την υπόσχεση που είχε κάνει στον άγιο προστάτη του: διέσχισε το Ρίο ντε Τζανέιρο με τα πόδια, απ’ άκρη σ’ άκρη.
Ομως οι θεοί δεν διαθέτουν πάντα τον απαραίτητο χρόνο για να σπεύσουν σε βοήθεια. Η εθνική ομάδα του Μεξικού πήγε στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1930 τυφλωμένη από τα δυσμενή προγνωστικά. Την παραμονή του αγώνα εναντίον της Γαλλίας o μεξικανός προπονητής Χουάν Λουκέ ντε Σεραγιόνγκα απηύθυνε ένα ανακουφιστικό μήνυμα στους παίκτες του, που είχαν συγκεντρωθεί στο ξενοδοχείο τους στο Μοντεβιδέο: τους διαβεβαίωσε ότι η Παρθένος της Γουαδελούπης προσευχόταν γι’ αυτούς, πέρα, στην πατρίδα τους, στον λόφο του Τεπεγιάκ. Ο προπονητής δεν ήταν καλά πληροφορημένος για τον φόρτο εργασίας της Παρθένου. Η Γαλλία έριξε τέσσερα γκολ στο Μεξικό, που κατέλαβε την τελευταία θέση.