Ορισμένα μόνον ενδεικτικά νούμερα από τον πρώτο γύρο των εκλογών του ΠΑΣΟΚ για πρόεδρο στους τέσσερις πρώτους καταταχθέντες. Σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη είχαμε: Ανδρουλάκης 32,59%. Δούκας 27,15%. Γερουλάνος 17,9%. Διαμαντοπούλου 16,4%. Στην Περιφέρεια Θεσσαλίας: Ανδρουλάκης 32,04%. Δούκας 28,28%. Γερουλάνος 18,21%. Διαμαντοπούλου 16,55%. Στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας: Ανδρουλάκης 30,21%. Δούκας 27,86%. Γερουλάνος 21,79%. Διαμαντοπούλου 15,35%. Στην Περιφέρεια Αττικής όμως (ε.τ. 227/228): Γερουλάνος 27,18%. Διαμαντοπούλου 25,56%. Ανδρουλάκης 20,81%. Δούκας 17,93%. Ο Ανδρουλάκης και ο Δούκας πήγαν καλύτερα στην περιφέρεια. Εξαίρεση η Δυτική Μακεδονία που λόγω καταγωγής είχε υψηλή επίδοση η Διαμαντοπούλου και ήλθε πρώτη και στην Κεντρική Μακεδονία που ήλθε δεύτερη. Και οι Γερουλάνος και Διαμαντοπούλου πήγαν καλύτερα στο Λεκανοπέδιο. Σαν το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου να απεικονίζει μια παγιωμένη τάση που καταγράφει το ΠΑΣΟΚ εδώ και περίπου δεκαπέντε χρόνια όπου από κραταιό κόμμα των αστικών κέντρων, μετατράπηκε σε ένα μικρομεσαίο κόμμα της περιφέρειας. Ενδεικτικά μόνον συλλέγω από τον πλήρη τόμο «ΠΑΣΟΚ – ιδεολογικές μετατοπίσεις, κυβερνητικές πολιτικές» σε επιμέλεια των Χρύσανθου Τάσση και Βασίλη Ασημακόπουλου, από το άρθρο του Παναγιώτη Κουστένη «Στο λυκόφως του πράσινου ήλιου» για τις εκλογικές γεωγραφίες και μεταβολές της Χαριλάου Τρικούπη απ’ το 1974 μέχρι το 2015: Το 2009 και μόνον ενδεικτικά το ΠΑΣΟΚ πήρε 43,9% στο σύνολο. Στο δε Λεκανοπέδιο πήρε 39,6. Σε σύνολο μεγάλων αστικών κέντρων είχε 45,8. Τον Ιανουάριο του 2015 το ΠΑΣΟΚ πήρε σύνολο 4,7. Σε βαθμό αστικότητας είχε το 3,4 στο Λεκανοπέδιο. Και 5,7 σε ημιαστικές και αγροτικές περιοχές (με τη σημείωση βέβαια πως ο Γιώργος Παπανδρέου είχε δημιουργήσει το ΚΙΔΗΣΟ και επέφερε πλήγμα στο ΠΑΣΟΚ σε περιοχές όπως η Δυτική Ελλάδα και η Κρήτη).
Αποκοπή από
τα κοινωνικά στρώματα
Η ραγδαία αποδυνάμωση του ΠΑΣΟΚ από κόμμα εξουσίας και σχεδόν συνώνυμο της Μεταπολίτευσης, προφανώς είχε αιτία τη σταδιακή αποκοπή από τα προνομιακά κοινωνικά στρώματα που το στήριζαν, από τη ραγδαία φτωχοποίηση λόγω κρίσης και βέβαια το ΠΑΣΟΚ συνδέθηκε αρνητικά με την υπαγωγή της χώρας στη διεθνή επιτήρηση. Ολα αυτά σε συνδυασμό με το τότε ανοδικό ρεύμα του ΣΥΡΙΖΑ που είχε τη δυναμική να διαμορφώσει όρους υποδοχής ενός μεγάλου μέρους της δυσαρεστημένης πασοκικής βάσης. Αν άντεχε κάπου το ΠΑΣΟΚ μετά το 2012, ήταν η περιφέρεια. Παράγοντες που έχουν γνώση των διεργασιών στην ύπαιθρο λένε πως όλα αυτά τα χρόνια – ακόμη και του λεγόμενου pasokification – το ΠΑΣΟΚ μιλούσε πιο άνετα στις κοινωνικές ομάδες των αγροτών, κτηνοτρόφων, αλιέων που εντοπίζονται κυρίως σε τέτοιες περιοχές. Και επίσης, εκείνες οι ομάδες έδειξαν μια μεγαλύτερη ανθεκτικότητα ακόμη και μέσα στα Μνημόνια και προφανώς σε σχέση με τους αστικούς πληθυσμούς. Το Μνημόνιο και η κρίση βασικά φτώχυναν τον άνθρωπο της πόλης. Στη μεγάλη εικόνα το ΠΑΣΟΚ δεν ξαναβρήκε εύκολα τα αστικά κέντρα, ακόμη και στις πρόσφατες εθνικές εκλογές του 2023. Αντίστοιχα, στην επιμέρους εικόνα το ΠΑΣΟΚ, στις κάλπες για αρχηγό, έδειξε να διαμορφώνει μια ανάλογη συμπεριφορά. Εβγαλε Ανδρουλάκη, κυρίως λόγω περιφέρειας. Πήγαν καλά οι Γερουλάνος και Διαμαντοπούλου στο Λεκανοπέδιο και σε άλλα αστικά κέντρα λόγω του (αστικού) προφίλ τους και ενός προγραμματικού λόγου που φαίνεται να διείσδυσε καλύτερα στους αστικούς πληθυσμούς. Είναι ενδεικτικό πως ο Ανδρουλάκης δεν πήγε καλά σε βόρειες και νότιες περιοχές της Αθήνας, παρότι τώρα φαίνεται να επανήλθε πιο δυναμικά σε περιοχές όπως η Δυτική Αθήνα, η Δυτική Αττική και ο Πειραιάς – κάτι που ήδη είχε κάνει και στις εσωκομματικές βέβαια εκλογές του 2021.
Κόμμα στελεχών
Η ανθεκτικότητα του ΠΑΣΟΚ στην περιφέρεια ερμηνεύεται και λόγω μιας ακόμη παραμέτρου. Θεωρείται κόμμα στελεχών, όπως και η ΝΔ. Και άρα κόμμα πολιτευτών με τοπική απεύθυνση και πρόσδεση. Ως επίσης κόμμα που απ’ το 2012 λογίζεται σταθερά τρίτο, είχε μια καλύτερη προσδοκία για τις τριεδρικές, κάτι που από το 2015 πέτυχε μεγαλύτερες επιδόσεις και δυσανάλογες των επιδόσεών του στα αστικά κέντρα. Ενδεικτικό αυτά τα χρόνια ήταν για παράδειγμα περιφέρειες με 3 έδρες όπως η Λακωνία ή η Αργολίδα που παρότι «δεξιές», έδιναν έδρα στο ΠΑΣΟΚ και λόγω σημαντικών, επιδραστικών πολιτικών όπως για την πρώτη ο αείμνηστος Λεωνίδας Γρηγοράκος και για τη δεύτερη ο νυν ευρωβουλευτής και πρώην υπουργός Γιάννης Μανιάτης. Η αντίθεση κέντρο – περιφέρεια δεν αφορά μόνον το ΠΑΣΟΚ, αλλά συναντάται ως διεθνές trend σε εκλογές όπως στις ΗΠΑ ή τη Γαλλία και εν πολλοίς προσαρμόζει και τις στρατηγικές των μονομάχων. Πολύ σχηματικά η «επαρχία» θέλει Τραμπ και όχι Δημοκρατικούς στην Αμερική. Στη Γαλλία, η Λεπέν έχει επιδόσεις στην περιφέρεια επίσης. Ποιος θα μπορεί να αναποδογυρίσει το pattern; Αυτός θα είναι και ο κερδισμένος.