Δημοτικές και περιφερειακές εκλογές σε έναν και μόνο γύρο την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου, δημιουργία ποσόστωσης για τη συμμετοχή υποψηφίων ηλικίας έως 30 ετών στους αυτοδιοικητικούς συνδυασμούς αλλά και προαιρετική ηλεκτρονική ψηφοφορία στις εκλογές δήμων και περιφερειών, στα πρότυπα της επιστολικής ψήφου: είναι μερικές μόνο από τις αλλαγές που προτείνει το υπουργείο Εσωτερικών και οι οποίες τίθενται ως βάση διαλόγου για τη σύνταξη του νέου Ενιαίου Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Οπως τόνισε ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος μιλώντας χθες στο ετήσιο συνέδριο της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας στη Ρόδο, που τελείται υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας, η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα αφορά τόσο το σύστημα εκλογής των δημοτικών και περιφερειακών Αρχών, όσο και ζητήματα διακυβέρνησης, εποπτείας, οικονομικής διαχείρισης, καταστατικής θέσης των αιρετών και αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
«Το σίγουρο είναι ότι οι αλλαγές που είμαστε έτοιμοι να εισαγάγουμε δεν πρόκειται να είναι μια μεταρρύθμιση που θα μείνει στα χαρτιά, αλλά ένα πραγματικό εργαλείο για τις αυτοδιοικητικές Αρχές, ώστε να σταθούν πιο στέρεα στα πόδια τους, να θεραπεύσουν δυσλειτουργίες και προβλήματα και να ωριμάσουν, προς όφελος όλων των πολιτών», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Λιβάνιος.
Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές είναι η εκλογή σε έναν γύρο των δημοτικών και περιφερειακών Αρχών, επιλύοντας το πρόβλημα της μειωμένης συμμετοχής των εκλογέων στον δεύτερο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών και εξαλείφοντας το σημαντικό κόστος διενέργειας του δεύτερου γύρου.
Δυνατότητα επιλογής
Σύμφωνα, λοιπόν, με την πρόταση του υπουργείου ο εκλογέας θα έχει τη δυνατότητα επιλογής και δεύτερου συνδυασμού στο ίδιο ψηφοδέλτιο. Σε περίπτωση που κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το 50% + 1 ψήφο επί των έγκυρων ψήφων της πρώτης επιλογής, οι δύο πρώτοι σε ψήφους συνδυασμοί προκρίνονται στη δεύτερη φάση καταμέτρησης. Οι δεύτερες ψήφοι (δεύτερη επιλογή) των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που μένουν εκτός της δεύτερης φάσης προστίθενται στις ψήφους των δύο πρώτων συνδυασμών. Επιτυχών συνδυασμός θα ανακηρύσσεται όποιος έχει συγκεντρώσει α) κατά την πρώτη φάση, το 50% + 1 ψήφο επί των εγκύρων της πρώτης επιλογής ή β) κατά τη δεύτερη φάση, τις περισσότερες ψήφους μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι δεύτερες ψήφοι των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που αποκλείστηκαν από τη δεύτερη φάση.
Στο μεταξύ, μετά την επιτυχημένη εισαγωγή της επιστολικής ψήφου στις πρόσφατες ευρωεκλογές, θα παρέχεται η δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τις αυτοδιοικητικές εκλογές για όποιον εκλογέα το επιθυμεί, διατηρώντας παράλληλα την κλασική ψηφοφορία με φυσική παρουσία. Παράλληλα, δημιουργείται ποσόστωση για τη συμμετοχή υποψηφίων, ηλικίας έως 30 ετών, με στόχο την ενίσχυση της συμμετοχής των νέων στα κοινά και στη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων.
Μάλιστα, επιχειρείται να μπει τέλος σε μια… πληγή που σχετίζεται με τις αυτοδιοικητικές εκλογές και αφορά την απόσπαση αιρετών δημοσίων υπαλλήλων λόγω εκλογής. Το υπουργείο λοιπόν εξετάζει την κατάργηση αυτής της δυνατότητας, προκειμένου η εκλογή να αποτελεί στάση προσφοράς στα κοινά και να μην εργαλειοποιείται ως όχημα αποσπάσεων, αποδυναμώνοντας υπέρμετρα τη στελέχωση δημόσιων υπηρεσιών.
Η εκλογή των δημοτικών συμβούλων
Σημειώνεται πως με τη διεξαγωγή των εκλογών την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου, μειώνεται, σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου, το χρονικό διάστημα από τη διεξαγωγή των εκλογών μέχρι την ανάληψη των καθηκόντων από τις νέες Αρχές, μειώνοντας, αντίστοιχα, το ενδεχόμενο κενό εξουσίας.
Πάντως, στις αλλαγές στην εκλογική διαδικασία για τις αυτοδιοικητικές Αρχές περιλαμβάνεται και η εκλογή των δημοτικών συμβούλων ενιαία στο σύνολο του δήμου και όχι ανά δημοτική ενότητα, όπως ισχύει σήμερα. Κι αυτό, όπως εξηγούν στελέχη του υπουργείου, 15 χρόνια μετά την εφαρμογή του Καλλικράτη και τις συνενώσεις των καποδιστριακών δήμων, δεν υφίσταται πλέον λόγος να διατηρείται η διακριτή εκλογική περιφέρεια.
Συγχρόνως, θα μπορούν να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές σε έναν δήμο ή μία περιφέρεια μέσα στα τρία πρώτα χρόνια της πενταετούς θητείας, εφόσον συμφωνούν τα 4/5 του συνολικού αριθμού των μελών του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου και ο δήμαρχος ή περιφερειάρχης αντίστοιχα. Με την αλλαγή αυτή μπαίνει τέλος σε φαινόμενα διοικητικής παράλυσης που δημιουργούνται σε περιπτώσεις ανεξαρτητοποίησης δημοτικών συμβούλων.
Στον Ενιαίο Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα περιλαμβάνονται, όμως, και μεταρρυθμίσεις που αφορούν το σύστημα διακυβέρνηση των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, τις αρμοδιότητές τους και την οικονομική τους διαχείριση.
Ετσι, προωθείται η πολυαναμενόμενη ανακατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ δήμων, περιφερειών, αποκεντρωμένων διοικήσεων και κεντρικού κράτους με τρία κριτήρια:
¢ Τοπικός, περιφερειακός ή εθνικός χαρακτήρας της αρμοδιότητας.
¢ Ποιος μπορεί να την ασκήσει αποτελεσματικότερα προς όφελος των πολιτών.
¢ Τεκμήριο αρμοδιότητας κατά δέσμη πολιτικής.
Την ίδια στιγμή, γίνεται υποχρεωτική η δημόσια διαβούλευση για όλες τις κανονιστικές πράξεις πριν εισαχθούν στο δημοτικό ή στο περιφερειακό συμβούλιο αντίστοιχα ενώ τα τοπικά δημοψηφίσματα για θέματα αρμοδιότητας των δήμων γίνονται αποκλειστικά ηλεκτρονικά.
Με βάση τις προτάσεις που παρουσίασε ο Λιβάνιος, αυξάνεται ο μισθός δημάρχων και αντιδημάρχων και στην περίπτωση δήμων άνω των 20.000 κατοίκων προβλέπεται αναστολή της επαγγελματικής δραστηριότητας του δημάρχου και υποχρεωτική άδεια για το σύνολο της θητείας.
Τέλος, προτείνεται η σύσταση Κέντρου Διαχείρισης Δημοτικών Εσόδων υπό την Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), στο οποίο θα αναρτώνται κάθε είδους βεβαιωμένες οφειλές προς δήμους. Το Κέντρο αυτό θα είναι ο… συνδετικός κρίκος της Αυτοδιοίκησης με φορείς, όπως η ΑΑΔΕ, ο ΕΦΚΑ και όλα τα απαραίτητα Μητρώα του Ελληνικού Δημοσίου, ενώ θα παρέχει τη δυνατότητα ηλεκτρονικών πληρωμών των οφειλών, οι οποίες θα αποδίδονται άμεσα στους δήμους, χωρίς να καταργηθεί η δυνατότητα πληρωμών απευθείας στους δήμους.
Υπενθυμίζεται πως ο διάλογος για τη μεταρρύθμιση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει ήδη ξεκινήσει και μάλιστα η αρμόδια Επιτροπή που θα επεξεργαστεί το σύνολο των προτάσεων όλων των φορέων συνεδρίασε για πρώτη φορά την περασμένη Δευτέρα, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Αυτοδιοίκησης, των δικαστικών Αρχών, πανεπιστημιακών και στελεχών των ΟΤΑ και του υπουργείου.