Τα «υλικά» υπάρχουν, όπως… τότε στις πρώτες δεκαετίες της Μεταπολίτευσης, μόνο που τώρα η συνθήκη είναι διαφορετική. Για «μεταβατική – ακόμα – περίοδο» μιλάει έμπειρος αναλυτής. Αραγε, μετάβαση προς ποια κατεύθυνση; Προς έναν νέο ισχυρό διπολισμό ή προς έναν κατακερματισμό διαρκείας; «Ο κατακερματισμός, φυσικά, θα επιμείνει», εκτιμά κοφτά. Διαφορετική είναι η προσέγγιση δημοσκόπου. «Κι όμως, ναι», λέει, «οι πιθανότητες αναβίωσης ή ακριβέστερα αναπαλαίωσης του δικομματικού συστήματος είναι μεγάλες». Το σίγουρο είναι ότι η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ με τους ρόλους της κυβέρνησης και της αξιωματικής αντιπολίτευσης αντίστοιχα επανατοποθετούνται στο νέο πολιτικό περιβάλλον, αναπροσαρμόζοντας τις στρατηγικές τους. Τόσο ο Κυριάκος Μητσοτάκης όσο και ο Νίκος Ανδρουλάκης έχουν κάθε λόγο να επενδύουν στον παλιό, τον… ορθόδοξο, δικομματισμό, ο οποίος επέστρεψε ξαφνικά, όχι μέσα από μία εκλογική αναμέτρηση, αλλά πέντε μήνες μετά την ευρωκάλπη και δυόμισι χρόνια πριν από την επόμενη εθνική κάλπη, εφόσον ληφθεί υπόψη η μητσοτακική επιμονή για «κάλπες το 2027».
Το πολιτικό σκηνικό αναδιαμορφώνεται με γεγονότα έως ανατροπές που είναι πρωτόγνωρα στη Μεταπολίτευση, όπως η σημαντική – θεσμική – μεταβολή της αλλαγής σκυτάλης στον ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης από τον ΣΥΡΙΖΑ στο ΠΑΣΟΚ, η πρώτη στην ιστορία της ΝΔ διαγραφή πρώην πρωθυπουργού, η αριθμητική ενίσχυση του κλαμπ των ανεξάρτητων βουλευτών σε 23 – τέταρτη δύναμη πάνω από το ΚΚΕ – κ.λπ.
Τα σενάρια της επόμενης ημέρας
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον επιχειρούνται στο πολιτικό παρασκήνιο εκτιμήσεις για τα σενάρια της επόμενης ημέρας. Για την ώρα, είναι δύσκολο να στοιχηματίσει κανείς σε… αναπαλαίωση του πανίσχυρου δικομματισμού όπως κυριαρχούσε επί 35 χρόνια. Ενδεικτικά, σε οκτώ αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης (συγκεκριμένα από το 1985 έως και το 2004) το ποσοστό των δύο βασικών αντίπαλων πόλων ξεπερνούσε αθροιστικά το 80%, φλερτάροντας συχνά και με το 90%. Το σκηνικό είναι αλλιώτικο και τα σενάρια που συζητούνται είναι τα εξής:
Πρώτον, δικομματισμός μεν, καχεκτικός δε. «Αναστήλωση» του κομματικού συστήματος με πρωταγωνιστές εκ νέου τα δύο παραδοσιακά κόμματα της Μεταπολίτευσης, αλλά με χαμηλά ποσοστά. Δημοσκοπικά το ΠΑΣΟΚ παγιώνεται στη δεύτερη θέση και με διαφορά από τον τρίτο, ωστόσο οι ειδικοί θεωρούν ότι η εικόνα στο πολιτικό σκηνικό – συσχετισμοί και… αποστάσεις – θα αποτυπωθεί πιο καθαρά εντός του 2025, σε τρεις ή και περισσότερους μήνες από σήμερα. Τότε εκτιμάται ότι θα διαφανεί εάν υπάρχουν τα περιθώρια ώστε όχι μόνο να εμπεδωθεί ο δικομματισμός, έστω και ήπιος, αλλά ακόμα και να επιστρέψει το μοντέλο των δύο ισχυρών, έως και σχεδόν ισοδύναμων, δυνάμεων. Προϋπόθεση για κάτι τέτοιο είναι στο μεταξύ η ΝΔ να κινείται σταθερά πάνω από τη σφαίρα του 30% που θεωρείται ότι είναι η εκλογική βάση της, αλλά και το ΠΑΣΟΚ να βρίσκεται πάνω από την τροχιά του 20%. Τα γκάλοπ των ημερών επιβεβαιώνουν ότι προσώρας πιέσεις δέχονται όλοι. Η ΝΔ παλεύει να δείξει ότι μπορεί να ξεκολλήσει από το περιβάλλον επίδοσης στις ευρωεκλογές και το ΠΑΣΟΚ αγωνιά να πείσει ότι δεν θα χάσει τη… φόρα του τελευταίου διαστήματος.
Δεύτερον, ένας κατακερματισμός που θα μπλοκάρει το δίπολο. Αναλυτές κρατούν στάση αναμονής για τις πρώτες μετρήσεις του 2025, προκειμένου να διαβάσουν εάν η σημερινή συνθήκη, με το ΠΑΣΟΚ σε ρόλο δεύτερου πόλου, θα μονιμοποιηθεί. Αυτό σημαίνει ότι παραμένει ο κίνδυνος να μπλοκάρει το ισχυρό δίπολο η επιμονή του κατακερματισμού. Μια τέτοια συνθήκη θα μεταφραζόταν σε ποσοστά ως εξής: η ΝΔ πέριξ του 30%, το ΠΑΣΟΚ με κοντό βηματισμό πέριξ του 15%-17% και κάποιοι «μικροί» σε τροχιά ενδυνάμωσης. Είναι ο λόγος που στο μικροσκόπιο όχι μόνο των αναλυτών αλλά και των επιτελών των κομμάτων είναι σταθερά η γκρίζα ζώνη ψηφοφόρων. «Τι μπορεί να ξεπηδήσει από εκεί;», διερωτάται γαλάζιο στέλεχος. Απάντηση δίνει το σχόλιο δημοσκόπου ότι «οι πολιτικές κινήσεις και το σχέδιο των δύο μεγαλύτερων κομμάτων» θα δείξουν εάν γείρουν έγκαιρα και αποτελεσματικά πάνω από το πρόβλημα «της κρίσης εμπιστοσύνης και αντιπροσώπευσης, στην οποία οφείλεται ο σημερινός κατακερματισμός».