Οι γυναίκες που βιώνουν ενδοοικογενειακή βία (σωματική, ψυχολογική, λεκτική, οικονομική, σεξουαλική) βρίσκονται σε μια βαθιά πολυδιάστατη ψυχολογική κατάσταση που περιλαμβάνει συναισθηματική, νοητική και σωματική επιβάρυνση. Οι καταστάσεις αυτές αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους και συχνά δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο δυσλειτουργίας.
Χρόνιο άγχος και φόβος. Ελλοχεύει ένας συνεχής φόβος για τη σωματική ή συναισθηματική ασφάλεια, τόσο των ιδίων όσο και των παιδιών τους, και αυτός ο φόβος κατακλύζει τις σκέψεις τους. Βρίσκονται σε μόνιμη κατάσταση «υπερεπαγρύπνησης» (hypervigilance), με το σώμα και το μυαλό τους σε συνεχή ετοιμότητα να προστατευτούν από απειλές. Παντού γύρω τους νιώθουν μια αόρατη απειλή.
Χαμηλή αυτοεκτίμηση. Οι κακοποιητικές συμπεριφορές, ιδιαίτερα οι ψυχολογικές και λεκτικές επιθέσεις, μειώνουν την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή τους. Συχνά πιστεύουν ότι είναι άξιες της κακοποίησης ή ότι δεν αξίζουν καλύτερη μεταχείριση.
Ενοχές και ντροπή. Πολλές γυναίκες αισθάνονται ενοχές, πιστεύοντας ότι φταίνε οι ίδιες για τη βία. Οι ίδιοι οι θύτες τους δημιουργούν αυτές τις ενοχές. Η κοινωνική πίεση ή οι πολιτισμικές πεποιθήσεις μπορεί να τις κάνουν να ντρέπονται να μιλήσουν ή να ζητήσουν βοήθεια.
Κατάθλιψη. Η χρόνια καταπίεση και η αίσθηση ότι δεν υπάρχει διέξοδος οδηγούν συχνά σε καταθλιπτική διάθεση. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν θλίψη, αίσθημα κενού, απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες και σκέψεις παραίτησης.
Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD). Η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε τραυματικές εμπειρίες μπορεί να οδηγήσει σε PTSD, με συμπτώματα όπως εφιάλτες, φλασμπάκ, ευερεθιστότητα και συναισθηματική απομόνωση να είναι συχνά.
Αίσθηση εγκλωβισμού (learned helplessness). Επειτα από επανειλημμένα επεισόδια βίας, οι γυναίκες συχνά αισθάνονται ανήμπορες να αλλάξουν την κατάστασή τους. Αναπτύσσουν την πεποίθηση ότι κάθε προσπάθεια να ξεφύγουν θα αποτύχει και γι’ αυτό παραμένουν εγκλωβισμένες.
Απομόνωση. Οι κακοποιητές συχνά απομονώνουν τις γυναίκες από οικογένεια, φίλους και κοινωνικές δομές, κάνοντας την έξοδο από τη βία ακόμα πιο δύσκολη.
Η βία οποιασδήποτε μορφής ενάντια στις γυναίκες δεν είναι απλώς μια πράξη, είναι μια πληγή που αιμορραγεί στην ψυχή της κοινωνίας μας. Κάθε χτύπημα, κάθε λέξη, κάθε σιωπή που την πνίγει, είναι μια κραυγή που δεν ακούγεται. Ας γίνουμε η φωνή τους, το φως στο σκοτάδι τους, η ελπίδα που τους αξίζει. Καμία γυναίκα μόνη, καμία ψυχή στη σκιά. Μαζί μπορούμε να σπάσουμε τον κύκλο της βίας και να χτίσουμε έναν κόσμο γεμάτο σεβασμό, αγάπη και δικαιοσύνη. Η αναγνώριση του προβλήματος η ενδυνάμωση των θυμάτων και η κοινωνική αλλαγή είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Η Ελένη Μυλωνοπούλου PhD, MSc, BScc
είναι διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας