Αναμφίβολα οι Ενοπλες Δυνάμεις της χώρας διανύουν μια περίοδο αξιοσημείωτου εκσυγχρονισμού. Αναφέρουμε ενδεικτικά τη μεθοδική άντληση διδαγμάτων του πολέμου, την αναγγελθείσα αναβάθμιση της θητείας, τη συμμετοχή σε πολυμερή στρατιωτική επιχείρηση, τις «ΑΣΠΙΔΕΣ», όπου το Πολεμικό Ναυτικό εμπλέκεται σε πολεμικές επιχειρήσεις, και τη δυναμική σχέση με το ερευνητικό οικοσύστημα και τις νεοφυείς επιχειρήσεις μέσω της ίδρυσης του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας. Σε αυτό το σύνθετο και απαιτητικό περιβάλλον η Βουλή δυστυχώς έχει μείνει απελπιστικά πίσω.
Η Βουλή δεν διαθέτει ξεχωριστή επιτροπή για τη αμυντική πολιτική αλλά τη Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Αμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων, καθώς και την παράγωγη Διαρκή Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων, οι εργασίες των οποίων δεν υποστηρίζονται από μόνιμο εξειδικευμένο ερευνητικό προσωπικό. Ξεχωριστή Επιτροπή Εθνικής Αμυνας και υποστήριξη από ειδήμονες – ερευνητές είναι δύο παράμετροι που συνιστούν βέλτιστες πρακτικές σε κοινοβουλευτικές δημοκρατίες σαν τη χώρα μας, με ισχυρές Ενοπλες Δυνάμεις και σύνθετες προκλήσεις εθνικής ασφάλειας. Ανευ τέτοιας ερευνητικής υποστήριξης είναι αδύνατο η Επιτροπή, μόνο με τη βοήθεια του μη εξειδικευμένου προσωπικού των Γραφείων των συμμετεχόντων βουλευτών – μελών της, να εκφέρει κρίση και άποψη για την εθνική μας άμυνα. Η Βουλή δεν έχει απαιτήσει από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας να δημοσιοποιήσει και να καταθέσει στην κρίση της, και να υποβάλει σε διάλογο πρώτα στην Επιτροπή και μετά στην Ολομέλεια, την πολιτική εθνικής άμυνας της χώρας και της δομής δυνάμεως των Ενόπλων Δυνάμεων, κάτι που επίσης θεωρείται δεδομένο, συνήθως σε τετραετή βάση, σε ώριμες κοινοβουλευτικές δημοκρατίες σαν τη δική μας. Επίσης σε περίπτωση επιχειρησιακών αποτυχιών, αναπόδραστων για τις Ενοπλες Δυνάμεις κάθε χώρας, από την κρίση στα Ιμια το 1996 μέχρι τις απώλειες που υπέστη η ελληνική αποστολή στη Λιβύη το 2023, η Επιτροπή δεν έχει διεξαγάγει ένορκες έρευνες και δεν έχει παραγάγει πορίσματα, σε συνεργασία με το υπουργείο Εθνικής Αμυνας. Ωστε να εντοπιστούν τα λάθη και να οριστούν οι ενέργειες στις οποίες πρέπει να προβεί η πολιτικοστρατιωτική ηγεσία για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα και οι ανεπάρκειες που αναδείχτηκαν, άρα να καταστεί ενεργή και αποτελεσματική η δημοκρατική λογοδοσία.
Στο θεμελιώδες και αξεπέραστο έργο του για τις πολιτικοστρατιωτικές σχέσεις στη χώρα μας («Η Συνταγματική Θέση των Ενόπλων Δυνάμεων – Η Αρχή του Πολιτικού Ελέγχου», 1987), ο Νίκος Αλιβιζάτος εξηγεί πως στη Μεταπολίτευση και η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ αποφάσισαν να διαιωνίσουν τον περιορισμένο κοινοβουλευτικό έλεγχο των Ενόπλων Δυνάμεων, παρά τις καταβολές αυτού του περιορισμένου ελέγχου στη Μεταξική Δικτατορία, στη μετεμφυλιακή επιρροή του αμερικανικού παράγοντα στις Ενοπλες Δυνάμεις και στη δικτατορία των συνταγματαρχών.
Στην τωρινή περίοδο που η Ευρωπαϊκή Ενωση εξελίσσεται ως συλλογικός πάροχος ασφαλείας για τη χώρα μας, ήρθε η ώρα να ακολουθήσουμε το παράδειγμα του κοινοβουλευτικού ελέγχου της αμυντικής πολιτικής των ευρωπαίων εταίρων μας αλλά και του ίδιου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Και να αναγνωρίσουμε ότι ο κοινοβουλευτικός έλεγχος και διάλογος θα ενισχύσουν την αποτρεπτική μας ισχύ και δεν θα την αποδυναμώσουν, έναντι μιας Τουρκίας όπου κυριαρχεί η διαβρωτική, για το αξιόμαχο των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, αποδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών και της δημοκρατικής λογοδοσίας.
Το άρθρο βασίζεται στο κείμενο πολιτικής του ΕΛΙΑΜΕΠ «Getting over the junta: Greek civil-military relations for the 21st century»
Ο Αντώνης Καμάρας είναι πολιτικός επιστήμων και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ