Τελείωσαν, βδομάδες τώρα, οι εσωκομματικές εκλογές στο ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ με την ανανέωση της εμπιστοσύνης στον πρόεδρο Νίκο Ανδρουλάκη που ήδη πήρε πρωτοβουλίες για συμπερίληψη των συνυποψηφίων του στην ηγετική ομάδα και των απόψεων τόσο αυτών όσο και άλλων μελών στη διαμόρφωση των πολιτικών του κόμματος. Προτείνω να συμπεριληφθεί σε αυτές και ο διαχωρισμός Εκκλησίας – Κράτους.
Πρώτα-πρώτα, για να μην ξενίζει η πρόταση, αυτή περιέχεται στην ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ, αυτή της 3ης του Σεπτέμβρη. Συνεπώς τα μέλη του ΠΑΣΟΚ, υποθέτω σε μεγάλη πλειοψηφία, την επικροτούν.
Αυτή η πρόταση θα δημιουργήσει δυσχέρειες στη Νέα Δημοκρατία. Ηδη, αν και έχουν περάσει μήνες, δεν έχει συνέλθει από τη νομοθέτηση της δυνατότητας (πολιτικού) γάμου ομοφύλων. Υποθέτω ότι δεν πρόκειται να συμφωνήσει. Ομως αυτό θα το πληρώσει με τη διαφωνία φιλελεύθερων οπαδών της και κεντρώων ή πρώην αριστερών που ελκύστηκαν από τον κ. Μητσοτάκη.
Η «αριστερά» του ΣΥΡΙΖΑ ή των επί μέρους διασπασθέντων τμημάτων αυτού, όπως έχουν ήδη διαμορφωθεί (Νέα Αριστερά) ή είναι υπό διαμόρφωση (Κασσελάκειο Κίνημα Δημοκρατίας), είναι σχεδόν αδύνατο να μην υποστηρίξουν τον διαχωρισμό και να συνεχίσουν να διεκδικούν θέση στην Αριστερά. Και το ΚΚΕ, με βαριά καρδιά ίσως γιατί δεν θέλει να συμφωνεί σε τίποτα και με κανέναν, θα αναγκαστεί να συμφωνήσει. Βέβαια, θα διαφωνήσουν τα διάφορα ακροδεξιά κομματίδια τύπου Σπαρτιάτες κ.λπ. και φυσικά και το κόμμα που ο αρχηγός του πουλάει «αυθεντικές επιστολές του Ιησού». Θα χάσει η Βενετιά βελόνι.
Τι σημαίνει όμως διαχωρισμός; Πρώτα απ’ όλα ταύτιση με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ενωση που – με εξαίρεση, νομίζω, την Ιρλανδία – έχει υιοθετήσει τον διαχωρισμό εδώ και πολύ καιρό. Σημαίνει ότι οι παπάδες κ.λπ. δεν θα είναι δημόσιοι υπάλληλοι αμειβόμενοι από το κράτος. Γι’ αυτό, σε μεταβατικό τουλάχιστον στάδιο, θα μπορούσε το κράτος να μαζεύει τις τυχόν χρηματικές συμβολές πιστών και να τις αποδίδει στην Εκκλησία, όπως νομίζω γίνεται και στη Γερμανία. Προφανώς η φορολόγηση των πολιτών θα μειωθεί, δεδομένης της μείωσης των εξόδων του κράτους, και οι πιστοί, από κει και πέρα, θα καταβάλλουν τη συμβολή τους αν το επιθυμούν. Διαχωρισμός σημαίνει ότι για το κράτος πολιτικοί γάμοι, ονοματοδοσίες κ.λπ. θα αποτελούν τον τρόπο με τον οποίο θα καταγράφεται η κατάσταση του πολίτη και όσοι/ες θέλουν (ενδεχομένως πολλοί/ες) θα έχουν κάθε δυνατότητα και ευχέρεια να απολαμβάνουν την αντίστοιχη θρησκευτική τελετή και να ανανεώνουν τη σχέση τους με την Εκκλησία.
Τι δεν σημαίνει διαχωρισμός; Διαχωρισμός δεν σημαίνει αγνόηση ή υποβάθμιση της παράδοσης της Ελλάδος στην οποία σημαντικότατο ρόλο έπαιξε η ορθόδοξη πίστη και οι ταγοί αυτής. Αυτή η παράδοση δεν ανακαλείται ούτε αποκρύπτεται, αλλά αντίθετα θα πρέπει να τονίζεται στην Ιστορία της Ελλάδας. Βέβαια δεν μπορεί να υπάρχει μάθημα Θρησκευτικών στα σχολεία αλλά ελεύθερα θα μπορεί να διδάσκεται εκτός σχολείου στις Εκκλησίες και αλλού. Και ίσως έχει νόημα να καθιερωθεί στο σχολείο μάθημα Ιστορίας των Θρησκειών.
Ο διαχωρισμός Εκκλησίας – Κράτους απαιτεί βέβαια συνταγματική αναθεώρηση, κάποια πράγματα όμως μπορούν να γίνουν νωρίτερα, όπως π.χ. ο πολιτικός γάμος ως απαραίτητος για τη σχέση κράτους – πολίτη, κατάργηση του μαθήματος των θρησκευτικών στα σχολεία κ.λπ. Το θέμα (και η πρόταση εδώ) είναι ο διαχωρισμός να αποτελέσει μία από τις κεντρικές θέσεις του σημερινού ανανεωμένου ΠΑΣΟΚ/ ΚΙΝΑΛ. Μακάρι να επιτευχθεί το συντομότερο.
O Σπύρος Καβουνίδης είναι δρ πολιτικός μηχανικός