Στο ευαίσθητο μομέντουμ διεθνών αναταράξεων και αναδιαμόρφωσης του γεωπολιτικού τοπίου στη Μέση Ανατολή έγινε το πρώτο Ανώτατο Συμβούλιο Στρατηγικής Συνεργασίας (ΑΣΣΣ) της Ελλάδας με χώρα της Μέσης Ανατολής – τη Σαουδική Αραβία. Πέραν των συνεργειών που επιδιώκονται από την άμυνα και τα ενεργειακά πρότζεκτ μέχρι τον τουρισμό, τον αθλητισμό και τον πολιτισμό, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε επαφές στην έρημο της Αλ Ούλα με το βλέμμα στις εξελίξεις σε Μέση Ανατολή, Ερυθρά Θάλασσα, Ανατολική Μεσόγειο. Η Σαουδική Αραβία αποτελεί, κατά τα λεγόμενα του Πρωθυπουργού, «παίκτη-κλειδί για τη σταθερότητα και την ευημερία» σε ολόκληρη την περιοχή. «Η ασφάλεια της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής είναι αλληλοεξαρτώμενες» είπε στην έναρξη της συνεδρίασης του ΑΣΣΣ, για να στρέψει τον προβολέα στη σημασία της στρατηγικής συνεργασίας Αθήνας – Ριάντ μπροστά στον κίνδυνο περαιτέρω αποσταθεροποίησης. Είναι σαφές ότι η ύπαρξη διαύλων συνεννόησης και η προσπάθεια εμβάθυνσης των διμερών σχέσεων αποκτούν νέα διάσταση, δεδομένου του ρόλου της Σαουδικής Αραβίας στις περιφερειακές εξελίξεις – και στη Συρία.
Γεωστρατηγικές ισορροπίες
Το αυθημερόν ταξίδι του Πρωθυπουργού (με εννέα κυβερνητικά στελέχη) για τετ α τετ με τον ηγέτη της ισχυρότερης αραβικής χώρας Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν διαδέχθηκε την τριμερή Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου στο Κάιρο, αφού η Αθήνα ψάχνει αντίβαρα στο περιβάλλον αστάθειας και σε επεκτατικές βλέψεις άλλων παικτών. Εξάλλου οι εύθραυστες ισορροπίες στη Δαμασκό έχουν ανοίξει έναν περιφερειακό ανταγωνισμό δυνάμεων – συμπεριλαμβανομένης της κινητικότητας της Τουρκίας. Οι Σαουδάραβες προσπαθούν να αυξήσουν την επιρροή τους στο νέο καθεστώς στη Συρία μετά την ανατροπή του Μπασάρ αλ Ασαντ και διεκδικούν μεγάλη μερίδα στην ανοικοδόμηση της χώρας. Την προηγουμένη της μετάβασης της ελληνικής αποστολής στην Αλ Ούλα, στο Ριάντ οργανώθηκε διεθνής συνάντηση για τη Συρία με αξιωματούχους από Ευρώπη και Μέση Ανατολή, ενώ πιθανότατα στις 27 Ιανουαρίου θα συζητήσουν για τη Συρία οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ στις Βρυξέλλες.
Η ελληνική πλευρά θέλησε να σηματοδοτήσει τον ρόλο της Ελλάδας ως «γέφυρας» (εμπορικής, επενδυτικής, ενεργειακής) της Ασίας και της Μέσης Ανατολής με την Ευρώπη και το Ριάντ, όπως σχολίαζαν αρμόδιες πηγές, βλέπει στην Αθήνα μια σταθερή πύλη για την ΕΕ και τις ευρωπαϊκές αγορές. Στην κατ’ ιδίαν συνάντηση Μητσοτάκη – Μπιν Σαλμάν συζητήθηκαν οι εξελίξεις σε Γάζα και Συρία και η κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα (τον περασμένο Αύγουστο Αθήνα και Ριάντ συνεργάστηκαν για να απομακρυνθεί με ασφάλεια το δεξαμενόπλοιο «Sounion» που είχε πληγεί από τους Χούθι). Ο Πρωθυπουργός επανέλαβε την προσήλωση της Ελλάδας στην εδαφική ακεραιότητα της Συρίας, επιμένοντας ότι η επόμενη ημέρα απαιτεί μια «συμπεριληπτική διαδικασία».
Ενέργεια, επικοινωνίες, επενδύσεις και εμπόριο
Εκτενή συζήτηση έκανε ο Πρωθυπουργός στον σαουδάραβα ηγέτη για τα ενεργειακά, ενημερώνοντας για τις πρωτοβουλίες της Ελλάδας στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών και σε εκείνον της ενεργειακής και ψηφιακής συνδεσιμότητας. Η ενέργεια αντιμετωπίζεται ως παράμετρος-κλειδί στις γεωπολιτικές εξελίξεις και απασχολεί ξεχωριστή επιτροπή στο ΑΣΣΣ, το οποίο απαρτίζεται από συνολικά επτά (Πολιτική, Στρατιωτική, Επενδύσεων, Ενεργείας, Τουρισμού, Πολιτισμού, Αθλητισμού) με επικεφαλής τους αρμόδιους υπουργούς. Σε πρώτη φάση υπήρξαν 48 πρωτοβουλίες. Σχεδόν οι μισές αφορούν τους τομείς της ενέργειας, των επικοινωνιών και της τεχνολογίας πληροφορικής (υποθαλάσσιο καλώδιο East-Med Corridor, ηλεκτρική διασύνδεση, δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα κ.λπ.) και τις επενδύσεις και το εμπόριο. Ως σημαντική ιεραρχείται η συνεργασία στο έργο υποθαλάσσιου καλωδίου μεταφοράς δεδομένων (EMC), ενώ οι δύο πλευρές εξέφρασαν την επιθυμία για αύξηση του όγκου εμπορίου μέσω ενίσχυσης των μη πετρελαϊκών εξαγωγών. Για την άμυνα επισημάνθηκε η σημασία περαιτέρω βελτίωσης των σχέσεων μέσα από οργάνωση «πολυάριθμων δραστηριοτήτων και πρωτοβουλιών» μπροστά σε «αναδυόμενες προκλήσεις στο γεωπολιτικό περιβάλλον».