Η σκηνή είναι αληθινή: καλοκαίρι του 2024 εμφανίζεται στην Ολομέλεια της Βουλής ένα φρεσκοεκλεγμένο μέλος του Ευρωκοινοβουλίου. «Τι δουλειά έχεις εδώ; Στο Στρασβούργο σε βγάλαμε εσένα!» λέει χαλαρά βουλευτής του ίδιου κόμματος. «Ρε συ, μου ήρθε SMS ότι μιλάει ο πρόεδρος. Νόμιζα ότι έπρεπε να είμαστε παρόντες όλοι» δικαιολογείται, εμφανώς «ψαρωμένο», το μέλος της ευρωομάδας. Αισθάνθηκε, κοινώς, ότι ήταν υποχρεωτικό να παραστεί – κάνοντας τελικά πρεμιέρα στις κοινοβουλευτικές διαδικασίες στην Αθήνα και όχι στην Ευρωβουλή. Μόνο και μόνο επειδή μιλούσε ο αρχηγός. Το ίδιο θα ένιωθαν εκείνη τη μέρα και κάποιοι βουλευτές και αυτό είναι το πραγματικά ανησυχητικό: εκπρόσωποι του έθνους που αισθάνονται ότι πρέπει να τραβηχτούν στη Βουλή για το χειροκρότημα στον αρχηγό. Που κάθονται βαριεστημένοι, συζητώντας με τον διπλανό ή χαζεύοντας στο κινητό ή περιμένοντας άτονα τη σειρά τους για το βήμα του ομιλητή, απ’ όπου συχνά αραδιάζονται άνευρα τα «γραμμιτζίδικα» non paper. Που προτιμούν να κινούνται εκτός Βουλής, κάνοντας αραιά και πού guest εμφανίσεις στις αίθουσες του Κοινοβουλίου, παρότι εκεί είναι οι – μίνιμουμ – καθημερινές υποχρεώσεις τους.
Η (θλιβερή) εικόνα – εκείνη που δεν μεταδίδεται από τους τηλεοπτικούς δέκτες όταν παίζουν αποσπάσματα από πολιτικές κόντρες και ατάκες – μοιάζει να μετατρέπεται σε κανονικότητα: ομιλητές μπροστά σε άδεια έδρανα. Εχουν καταγραφεί απουσίες – απαξιωτικές τελικά για τη λειτουργία του κοινοβουλευτικού συστήματος και προβληματικές στην εποχή της αποστασιοποίησης των πολιτών από τους θεσμούς και την πολιτική – ακόμα και στην πενθήμερη συζήτηση του προϋπολογισμού, την κορυφαία κάθε χρονιάς δηλαδή.
Και βεβαίως σε πολλές άλλες κρίσιμες στιγμές, επιβεβαιώνοντας ότι η εικόνα μιας γεμάτης Ολομέλειας σπανίζει πια. Για παράδειγμα, το καλοκαίρι του 2023 στη διαδικασία των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης, το φθινόπωρο του 2024 στη συζήτηση μεγάλου νομοσχεδίου για το ΕΣΥ – ένα θέμα που κατά τ’ άλλα οδηγεί την αντιπαράθεση κυβέρνησης και αντιπολίτευσης.
«Το παιχνίδι της δημοσιότητας είναι αλλού»
Μετά την εορταστική ανάπαυλα η Βουλή ανοίγει στις 8 Ιανουαρίου. Είναι δεδομένο ότι βουλευτές της περιφέρειας θα φροντίσουν να κερδίσουν λίγο ακόμα χρόνο εκεί όπου πιστεύουν ότι πραγματικά χτίζουν την εικόνα τους, αφήνοντας τα κοινοβουλευτικά έδρανα για αργότερα. Ισως για τη μέρα, εντός του Ιανουαρίου όπως αναμένεται, που θα προσδιοριστεί η συζήτηση κορυφής για τους αγρότες, κατόπιν επίκαιρης ερώτησης που καταθέτει άμεσα ο Νίκος Ανδρουλάκης στον Κυριάκο Μητσοτάκη. Στο «γιατί» είναι πλέον γνώριμη εικόνα η ψιλοάδεια ή άδεια Ολομέλεια υπάρχουν διάφορες δικαιολογίες – ανάλογα με το ποιος ερωτάται. Αν κανείς απευθυνθεί στους φρεσκοεκλεγμένους ή όσους θα περιληφθούν για πρώτη φορά σε ψηφοδέλτιο, θα πάρει μια μάλλον φασόν απάντηση: η είσοδός τους και η παρουσία τους στη Βουλή είναι «τιμή και ευθύνη». Αυτό είπαν, για παράδειγμα, ο Παύλος Μαρινάκης, η Ειρήνη Αγαπηδάκη και ο Νίκος Ρωμανός που, όπως ανακοινώθηκε επίσημα, θα δώσουν τη μάχη του σταυρού με τη ΝΔ. Οι τρεις τους θα μοχθήσουν, θα ξοδέψουν, θα κινητοποιηθούν στο μέγιστο για να κερδίσουν μια θέση στο Κοινοβούλιο και μάλλον αυτή τη στιγμή δεν διανοούνται ότι εάν εκλεγούν θα απέχουν από τη Βουλή. Βεβαίως τα ίδια σκέφτονταν κάποτε οι νυν βουλευτές. «Στην τόσο γρήγορη εποχή μας όλα απομυθοποιούνται γρήγορα. Ακόμα και η εποχή του “ψαρώματος” έχει αποθυμοποιηθεί» σχολιάζει έμπειρος κοινοβουλευτικός, παρατηρώντας αμέσως αυτό που οι τολμηροί ομολογούν: «Το παιχνίδι της δημοσιότητας είναι αλλού. Δεν γίνεσαι γνωστός από την παρέμβαση στη Βουλή, εκτός κι αν χρησιμοποιείς την αίθουσα ως φόντο για σόου. Από το TikTok όμως γίνεσαι, από μια τηλεοπτική εμφάνιση και από τις “γύρες” σου εντός και εκτός εκλογικής περιφέρειας, επίσης».
Αλλαγές στα σκαριά
Πρόσωπα που γνωρίζουν καλά την κοινοβουλευτική καθημερινότητα επισημαίνουν κάτι ακόμα: δεν υπάρχει συνεδρίαση της Ολομέλειας που να μη συνδυάζεται με (τουλάχιστον) δύο παράλληλες συνεδριάσεις επιτροπών που σημαίνει ότι «μπορεί να απασχολούνται αλλού έως και 100 βουλευτές – να είναι στη «δουλειά» αλλά να φαίνεται σαν να μην είναι». Εκεί δεν θα προκύψουν παρεμβάσεις, δεδομένου ότι κρίνεται πως μια αποσύνδεση της Ολομέλειας από άλλες συζητήσεις θα οδηγούσε σε αργόσυρτες διαδικασίες. Αντίστοιχα, δεν γυρνάει εύκολα η αίσθηση των βουλευτών ότι στην εννιακομματική Βουλή παραγκωνίζονται για ώρες και τελικά εγκλωβίζονται σε ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα σε σχέση με τους πολιτικούς αρχηγούς και τους κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους. Οσο για το αν μπορεί η εικόνα της άδειας Βουλής να διορθωθεί μέσα από τον καλύτερο τρόπο νομοθέτησης, αυτό είναι κάτι που πρέπει να προβληματίσει την κυβέρνηση – η κατάργηση των ξαφνικών τροπολογιών για παράδειγμα, θα ήταν μια πρώτη απάντηση.
Οι πληροφορίες αναφέρουν πάντως ότι κάποιες σημειακές κινήσεις θα έρθουν μέσα στο 2025 για να… σφίξουν τα λουριά. Είναι ενδεικτικό για παράδειγμα ότι από το περιβάλλον του Προέδρου της Βουλής Κώστα Τασούλα μεταφέρεται ο προβληματισμός για μια σειρά από διευκολύνσεις που εφαρμόστηκαν στην πανδημική περίοδο. Κυρίαρχη αίσθηση είναι ότι κάποιες διαδικασίες της εποχής κορωνοϊού πρέπει πια αλλάξουν. Οι σκέψεις είναι οι εξής: πρώτον, να σταματήσει η άνεση που έχουν τα μέλη των κοινοβουλευτικών επιτροπών να μετέχουν μέσω τηλεδιάσκεψης. Δεύτερον, να επανέλθει η ανάγκη παρουσίας (με προσφώνησή τους από το προεδρείο) των 15 βουλευτών που απαιτείται να έχουν υπογράψει για να διεξαχθεί μια ονομαστική ψηφοφορία. Και τρίτον, να πάψουν οι συνεδριάσεις με ανοιχτές πόρτες.