Κατερίνα Σακελλαροπούλου – Από την καλή…
«Οι γυναίκες με καλή συμπεριφορά σπάνια γράφουν ιστορία». Η ατάκα έχει κυκλοφορήσει σε μπλουζάκια, αυτοκόλλητα και πόστερ σαν φεμινιστικό μότο αλλά τυπώθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1970 σε ακαδημαϊκό περιοδικό, στο άρθρο μιας ιστορικού η οποία σχολίαζε κυριολεκτικά τα αντικείμενα μελέτης της επιστήμης της εκείνη την εποχή. Αν η Κατερίνα Σακελλαροπούλου ήξερε ότι υπάρχει και αφίσα με τη φράση πάνω σε φωτογραφία της Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, ίσως να την είχε κορνιζάρει κάπου στο γραφείο της.
Αν η συντηρητική πτέρυγα της γαλάζιας ΚΟ την είχε ακούσει, ενδέχεται να την προσυπέγραφε, ερμηνεύοντάς την όμως ανάποδα στην απόπειρά της να δικαιολογήσει το μένος της εναντίον της πρώτης αρχηγού του ελληνικού κράτους – χρησιμοποιώντας την για να χαρακτηρίσει ανάρμοστη εκείνη την παρουσία της σε wine bar μετά την ψήφιση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών, δηλαδή.
Οι θεματοφύλακες της παραδοσιακής ΝΔ κατάφεραν να μην ανανεωθεί η θητεία της. Ενδεχομένως πέτυχαν και να περιορίσουν τον απολογισμό της σε μια μοναδική στιγμή. Βέβαια, όποιος έχει περπατήσει μέσα στο Προεδρικό έχει προσέξει ότι οι εύζωνες στέκονται προσοχή ενώ περνάει μια γυναίκα – και δεν τους έχει διαφύγει η δύναμη του συγκεκριμένου συμβολισμού. Ή πως οι μισοί σχεδόν συνεργάτες της είναι γένους θηλυκού και μάλιστα νέες.
Η απερχόμενη ΠτΔ δεν άνοιξε απλά τον κήπο των κάποτε Νέων Ανακτόρων στο κοινό. Προσπάθησε να δημιουργήσει ένα δικό της μοντέλο προεδρίας «βασισμένο στη συμπεριληπτικότητα γιατί από την αρχή μίλησε για την ανάγκη μιας συμπεριληπτικής κοινωνίας», λέει επαγγελματίας των μίντια ο οποίος παρακολούθησε στενά την πορεία της την τελευταία πενταετία.
«Υπήρξε προοδευτική χωρίς να το φωνάζει», συμπληρώνει. Η λίστα με τα παραδείγματα που επικαλείται, περιλαμβάνει από το επιχείρημα με το οποίο αντέκρουσε τους επικριτές της συμμετοχής της στο περιλάλητο πια πάρτι («η καθολικότητα της απόλαυσης των δικαιωμάτων, είναι η κεντρική αρχή για τα δικαιώματα σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία») μέχρι τη συνάντησή της με τη Σοφία Μπεκατώρου με αφορμή το metoo και το γεύμα που είχε παραθέσει σε άστεγους στο Προεδρικό Μέγαρο, επιλέγοντας art de la table παρόμοιο μ’ αυτό των επίσημων δείπνων.
Το νομικό της υπόβαθρο της επέτρεψε να γνωρίζει στη λεπτομέρειά τους τις αρμοδιότητες του πρώτου πολίτη της χώρας προτού ενσαρκώσει τον θεσμό. Ανθρωπος που συνομιλεί μαζί της επιμένει ότι εκτός από τους συνταγματικούς περιορισμούς της θέσης της, αντιλαμβανόταν πλήρως και κάτι άλλο: πως κάποιοι θα την κριτικάρουν αν δεν τους υπερβεί. «Είχε απόλυτη επίγνωση ότι είναι πιθανό να “φάει ξύλο”», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Και από την ανάποδη…
Εκείνο που μάλλον δεν κατανόησε πραγματικά η Κατερίνα Σακελλαροπούλου ήταν οι επικοινωνιακοί κανόνες που πρέπει να ακολουθεί όποιος κατέχει το ύπατο πολιτειακό αξίωμα. «Δεν είχε αίσθηση της επικοινωνίας», πιστεύει πηγή από το πολιτικό σύστημα. Ακόμη κι όταν είχε περάσει τόσος καιρός ώστε να φαίνεται πιο άνετη μπροστά στον φακό «δεν είχε στ’ αλήθεια συνειδητοποιήσει ότι η κάμερα είναι πάντα πάνω της».
Για να πούμε αφιλτράριστα αυτό που εννοεί: δεν υπολόγιζε πώς θα γράψει μια κίνησή της σε κάθε διαφορετική μερίδα της κοινής γνώμης, όπως έχει μάθει να κάνει σχεδόν μηχανικά οποιοσδήποτε έχει κυνηγήσει τον σταυρό. Σύμφωνα μάλιστα με έτερο συνομιλητή της, «δεν κατάλαβε τον αντίκτυπο του By the Glass εκείνη την ώρα» (το βράδυ της 15ης Φεβρουαρίου, αφού θεσμοθετήθηκε η ισότητα στον πολιτικό γάμο).
Μια άλλη κατηγορία που της προσάπτουν μυημένοι στους άγραφους νόμους του εγχώριου πολιτικού συστήματος είναι πως δεν ξέφυγε από τον κύκλο των ΠτΔ οι οποίοι προσέφεραν με τη στάση ή τα λόγια τους βοήθεια στον πρωθυπουργό που τους διάλεξε όταν τη χρειάστηκε. Αρκετοί σε ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ, φέρ’ ειπείν, δεν ικανοποιήθηκαν από τη δημόσια τοποθέτησή της για τις υποκλοπές. Η δήλωση για «άμεση και πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης» κρίθηκε λίγη – ειδικά για μια πρώην δικαστικό η οποία ηγήθηκε του δικαστηρίου που ελέγχει τη Διοίκηση.
Πούροι αριστεροί ενοχλήθηκαν κι από τη φωτογραφία της με φόντο τον φράχτη στον Εβρο. Ορίτζιναλ νεοδημοκράτες, πάλι, την έβρισκαν πολύ Ποτάμι, πολύ δικαιωματίστρια. Η εντύπωση που έχει αποκομίσει έτερη πηγή με γνώση του τρόπου σκέψης της, πάντως, είναι πως ανήκει σ’ όσους ενστερνίζονται το τσιτάτο που σε θέλει να κάνεις κάτι καλά όταν σου επιτίθενται απ’ όλες τις πλευρές.
Ο Οδυσσέας, ο αδέσποτος γάτος που ξαπλώνει συχνά στον καναπέ του προεδρικού γραφείου, έδειχνε ανοιχτά τη συμπάθεια ή την αντιπάθειά του για τους επισκέπτες της κυρίας του. Η τελευταία όχι.
Ωστόσο, ούτε εκείνη ενσωματώθηκε στον μικρόκοσμο των πολιτικών που την περιέβαλε. Σε ορισμένες περιπτώσεις από επιλογή, σε μερικές αναγκαστικά. Εύλογο. Κλήθηκε να παίξει τον ρόλο του ρυθμιστή του πολιτεύματος, αλλά πρακτικά της δόθηκε ένας που τα κοινοβουλευτικά κόμματα έχουν φροντίσει να έχει περισσότερες απαιτήσεις τελετουργίας και λιγότερες δυνατότητες πολιτικής παρέμβασης.
Γι’ αυτό και μόνο, οι κατήγοροί της θα μπορούσαν τουλάχιστον να παραδεχθούν πως η Σακελλαροπούλου δεν συμπεριφέρθηκε σαν πολλούς προκατόχους της. Η πρώτη γυναίκα η οποία ανέλαβε την «υψηλή αποστολή» δεν μπήκε κάτω από τον προβολέα όπως ο τυπικός ΠτΔ της Μεταπολίτευσης, που πήγαινε στο πόστο προετοιμαζόμενος για πολιτική συνταξιοδότηση.