Δύο κομβικής σημασίας αλλαγές στο Ασφαλιστικό και τις συντάξεις θα φέρει το 2026 επηρεάζοντας δεκάδες χιλιάδες ασφαλισμένους. Πρόκειται για το νέο σύστημα υπολογισμού των συντάξεων από 1-1-2026, το οποίο θα δίνει μεγαλύτερη αύξηση, ενώ το ίδιο έτος η κυβέρνηση θα κληθεί να αποφασίσει αν θα αλλάξει τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από 1-1-2027 λόγω του Δημογραφικού. Ειδικότερα:
1. Αυξημένες συντάξεις. Μεγαλύτερες αυξήσεις στις συντάξεις από την 1η Ιανουαρίου 2026 προβλέπει ο νέος τρόπος υπολογισμού, ο οποίος από τον μέσο πληθωρισμό έτους της ΕΛΣΤΑΤ θα περιλαμβάνει τον δείκτη μεταβολής μισθών. Σύμφωνα με την απόφαση του υφυπουργού Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνου Τσακλόγλου, ο νέος τρόπος υπολογισμού μετατίθεται έναν χρόνο μετά, δηλαδή το 2026, αντί για το 2025. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν εφαρμοζόταν φέτος η διάταξη, από το 2,7% που έλαβαν αύξηση οι συντάξεις, αυτή θα ήταν 4%. Αναλυτικά, από την 1η Ιανουαρίου 2026 ο υπολογισμός των συντάξεων στην Ελλάδα αλλάζει, καθώς εισάγεται ένας νέος δείκτης μισθών που θα αυξάνει τις συντάξιμες αποδοχές, βάσει των οποίων υπολογίζεται η ανταποδοτική σύνταξη. Μέχρι το 2025, οι συντάξιμες αποδοχές θα συνεχίσουν να αναπροσαρμόζονται με βάση τον πληθωρισμό, ενώ από το 2026 και έπειτα θα λαμβάνονται υπόψη οι αυξήσεις μισθών. Ουσιαστικά, αυτό το νέο σύστημα αναπροσαρμογής των συντάξιμων αποδοχών θεωρείται ευνοϊκό για τους ασφαλισμένους, καθώς οι μισθοί συνήθως αυξάνονται με ταχύτερο ρυθμό από τον πληθωρισμό. Παράδειγμα: αν ο «δείκτης μισθών» εμφανίσει αύξηση 4,5% το 2025, η ανταποδοτική σύνταξη θα είναι υψηλότερη από ό,τι αν εφαρμοζόταν μόνο η τιμαριθμική αναπροσαρμογή.
2. Αλλαγές στα όρια ηλικίας. Αλλαγές θα εξεταστούν το 2026 στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, τα οποία θα ισχύσουν από το 2027, λόγω του Δημογραφικού. Μέσα στο 2026, οι ηλικίες «εξόδου» στη σύνταξη θα αξιολογηθούν εκ νέου και αν ο «αλγόριθμος» που συνδέει το προσδόκιμο ζωής μετά τα 65 με τα όρια ηλικίας δείξει ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές, τότε από το 2027 οι ηλικίες συνταξιοδότησης θα αλλάξουν. Οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να πάρουν σύνταξη στα 62 με 40 χρόνια ή στα 67 με τουλάχιστον 15 χρόνια ασφάλισης ως και το 2026. Από το 2027 δεν είναι βέβαιο αν θα μείνουν τα ίδια όρια ή αν θα αυξηθούν, ακολουθώντας το προσδόκιμο ζωής εφόσον αυτό ανεβεί. Οι αλλαγές στα όρια ηλικίας θα είναι αυτόματες καθώς με σχετική διάταξη που έχει ψηφιστεί από το 2010, με τον ασφαλιστικό νόμο 3863, η ηλικία συνταξιοδότησης θα αυξάνεται εφόσον αυξάνεται και το προσδόκιμο ζωής μετά το 65ο έτος. Μέχρι σήμερα δεν χρειάστηκε να γίνει καμία αλλαγή αφενός γιατί τα όρια ηλικίας πήγαν στα 62 και 67 (από 60 και 65) και αφετέρου διότι με την πανδημία το προσδόκιμο ζωής δεν αυξήθηκε, οπότε και πάλι δεν έγινε καμία περαιτέρω προσαρμογή των ορίων ηλικίας.
Η τελευταία μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής όμως δείχνει ότι μεταξύ 2027 και 2030 το όριο ηλικίας με 40ετία από το 62ο έτος σήμερα θα πάει στα 63 έτη και 5 μήνες, και από το 67ο στα 68,5 έτη.
Οι επιπτώσεις
Σημειώνεται ότι μία από τις δραματικές επιπτώσεις στο ασφαλιστικό σύστημα που επιφέρει το δημογραφικό πρόβλημα είναι η αναλογία συνταξιούχων – ασφαλισμένων, η οποία σήμερα είναι στο 1 προς 1,66. Σε 15 χρόνια θα υποχωρήσει στο 1,25. Αυτό σημαίνει ότι αν σήμερα για κάθε 100 συνταξιούχους υπάρχουν 166 ασφαλισμένοι να τους συντηρούν με τις εισφορές τους, το 2040 σε κάθε 100 συνταξιούχους θα αναλογούν μόνο 125 ασφαλισμένοι για να πληρώνουν τις συντάξεις τους.
Μελέτες διεθνών οργανισμών όπως της Eurostat, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ θέτουν σε κατάσταση κόκκινου συναγερμού την κυβέρνηση λόγω της βόμβας του Δημογραφικού. Οι μελέτες οδηγούνται στο συμπέρασμα ότι τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξηθούν καθώς από το 2027 θα συνδεθούν με το προσδόκιμο ζωής και θα αυξάνονται ανά τρία χρόνια εφόσον ανεβαίνει και το προσδόκιμο ζωής μετά το 65ο έτος. Το προσδόκιμο ζωής στα 65 για τους άνδρες πηγαίνει από 18,7 έτη το 2022 σε 23,9 έτη το 2070, ενώ για τις γυναίκες πηγαίνει από 21,7 έτη σε 26,7 έτη αντίστοιχα.
Πάντως, διευκρινίσεις για το πότε, πώς και αν έρθουν αλλαγές στα όρια ηλικίας έχει δώσει ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνος Τσακλόγλου, επισημαίνοντας ότι τα όρια αυτά θα εξεταστούν στα τέλη του 2026, σύμφωνα με τις εξελίξεις στο προσδόκιμο ζωής. «Τα όρια συνταξιοδότησης μέχρι το 2027 θα παραμείνουν αμετάβλητα και θα εξεταστούν εκ νέου στα τέλη του 2026 με κριτήριο την πορεία του Δημογραφικού, όπως ορίζει η νομοθεσία που συνδέει τα όρια συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο επιβίωσης στην ηλικία των 65 ετών», σημείωσε ο υφυπουργός.