Η ελληνική παροικία της Βικτώριας και γενικότερα της Αυστραλίας είναι κυρίως προϊόν της μεταπολεμικής μεταναστευτικής έκρηξης που γνώρισε η χώρα. Παραπάνω από 100.000 Έλληνες έφτασαν στη Μελβούρνη κυρίως τη δεκαετία του 1950 και του 1960 αναζητώντας να βελτιώσουν τη ζωή τους. Ήταν μια στωική και αποφασιστική γενιά που άφησε το στίγμα της με την πάροδο των χρόνων. Από τη μια πλευρά, αυτοί οι μετανάστες της πρώτης γενιάς ήταν αρκετά ομοιογενείς ως αφορά την κοινωνική καταγωγή τους. Οι περισσότεροι ήταν άνθρωποι της υπαίθρου, και εκπαιδευτικά, ελάχιστοι είχαν κάτι παραπάνω από μερικά χρόνια στο δημοτικό σχολείο. Ωστόσο, ήταν αρκετά ετερογενείς ως προς τον τόπο καταγωγής τους. Βασικά, προέρχονταν από όλες τις περιοχές και επαρχίες της Ελλάδας, με ορισμένους να είναι πιο διαδεδομένοι από άλλους. Ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ήταν από πολλά από τα νησιά της Ελλάδας. Ενώ κάποιοι είχαν γεννηθεί σε περιοχές εκτός αυτών που ορίζουν σήμερα τα όρια της σύγχρονης Ελλάδας.
Ως λάτρης της ιστορίας και της γεωγραφίας, πάντα με ενδιέφερε το ερώτημα από πού ακριβώς, από την Ελλάδα ή από άλλες περιοχές που κατοικούνται από Έλληνες, προέρχονταν αυτοί οι μετανάστες. Μπορεί όλοι να έχουμε τις απόψεις μας και να έχουμε περίπου μια ιδέα για τη μεγάλη εικόνα, αλλά ποτέ δεν είχα συναντήσει στη βιβλιογραφία στοιχεία που να απαντούν ικανοποιητικά σε αυτό το ερώτημα ή τουλάχιστον σε επίπεδο ακρίβειας που να καταλαγιάζει την περιέργειά μου. Αυτό το ερώτημα άρχισε να με προβληματίζει περισσότερο όταν οι αντιλήψεις μου αμφισβητήθηκαν. Το πού ζεις έχει σημασία, καθώς αυτές οι εμπειρίες διαμορφώνουν τις απόψεις σου στη μετέπειτα ζωή σου. Μεγαλώνοντας στα νοτιοανατολικά προάστια, συγκεκριμένα στην περιοχή Prahran-Windsor τη δεκαετία του 1970, μεγάλωσα με την ιδέα ότι κάθε δεύτερος Έλληνας ήταν από την Καλαμάτα (Μεσσηνία). Αυτή η αντίληψη που είχα αμφισβητήθηκε πριν από μερικά χρόνια, όταν κάποιος πρότεινε ότι η μεγαλύτερη ομάδα Ελλήνων της Μελβούρνης ήταν από τη Φλώρινα, αρκεί να πάτε στα βόρεια προάστια και να το διαπιστώσετε μόνοι σας.
Τότε μου ήρθε η ιδέα να συνδυάσω τα στοιχεία των αναγγελίων θανάτου (ηλικία, τόπος καταγωγής ακόμη και σε επίπεδο χωριού) στον Νέο Κόσμο και να χρησιμοποιήσω τη δύναμη της στατιστικής ανάλυσης. Υπάρχουν πολύ λίγα νοικοκυριά πρώτης γενιάς που δεν είναι εξοικειωμένα με τον Νέο Κόσμο. Για πληθυσμιακά μεγέθη άνω των εκατό χιλιάδων ατόμων, ένα μέγεθος δείγματος λίγο πάνω από 1000 άτομα μπορεί να είναι αρκετά ακριβές μέχρι συν ή πλην 3% και όριο εμπιστοσύνης 95% στις τάσεις που προκύπτουν. Πραγματοποίησα λοιπόν μια τέτοια έρευνα από τα μέσα Αυγούστου 2023 έως τα μέσα Αυγούστου 2024, περιείχε στοιχεία από περίπου 1200 αναγγελίες θανάτου.
Η συγκεκριμένη χρονική περίοδος ενός έτους επιλέχθηκε έτσι ώστε να μπορώ να βγάλω επίσης ένα αποτέλεσμα για το πιο πρόσφατο προσδόκιμο ζωής. Τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στον Νέο Κόσμο στις 20 Αυγούστου 2024. Έδειξε ότι περίπου ένας στους οκτώ (12,6%) ήταν από τη Μεσσηνία, ενώ η Φλώρινα ήταν μακράν δεύτερη με 5,5%, ήταν πολύ μεγάλο το χάσμα. Συνολικά τα στοιχεία έδειξαν ότι το 56% των μεταπολεμικών μεταναστών προέρχονταν από τις περιοχές: Πελοπόννησο (31%) και τη Μακεδονία (25%). Η υπόθεση έκλεισε θα έλεγε κανείς.
Κάτι εξακολουθούσε να με προβληματίζει, γιατί αυτό το άτομο ήταν τόσο ανένδοτο για τους μετανάστες από τη Φλώρινα. Τότε έπεσα πάνω στο βιβλίο του καθηγητή Αναστάσιο Τάμη ‘Η μετανάστευση και η εγκατάσταση των Μακεδόνων Ελλήνων στην Αυστραλία (Εκδόσεις Πανεπιστήμιο Λατρόμπ, 1994). Συγκεκριμένα αναφέρει «η εφαρμογή του προγράμματος βοήθειας μέχρι το τέλος του 1960 έφερε 14.045 Έλληνες μετανάστες στην Αυστραλία. Από αυτούς οι 11.218 προέρχονταν από την ίδια την Ελλάδα… το 30% προερχόταν από την ελληνική Μακεδονία και το 70% αυτού του τμήματος προερχόταν από τη Δυτική Μακεδονία. Η Δυτική Μακεδονία περιλαμβάνει τις νομούς Φλώρινας, Καστοριάς, Κοζάνης και Γρεβενών.
Έτσι, οι μετανάστες από τη Δυτική Μακεδονία, στην οποία ανήκει η Φλώρινα, έφτασαν κυρίως τη δεκαετία του 1950 και λιγότεροι τη δεκαετία του 1960, αυτό σημαίνει ότι κατά πάσα πιθανότητα θα είχαν επίσης πεθάνει νωρίτερα. Μήπως τότε υποεκπροσωπούνται στην έρευνά μου του 2024; Αποφάσισα να ελέγξω αυτή την υπόθεση πηγαίνοντας μια δεκαετία πίσω και εξετάζοντας τα στοιχεία ολόκληρου του έτους για το 2015. Έδειξε ότι υπήρχαν ελαφρώς περισσότεροι μετανάστες από τη Μακεδονία (27,5%) από ό,τι από την Πελοπόννησο (25%). Η διαφορά μεταξύ της Μεσσηνίας (9,9%) και της Φλώρινας (7,7%) είχε επίσης μειωθεί σημαντικά. Προκειμένου να κλείσει οριστικά το θέμα, αποφάσισα να επεκτείνω την έρευνα αυτή στα τελευταία 15 χρόνια (2010 έως 2024), η οποία έδωσε στοιχεία για περισσότερες από 15.000 αναγγελίες θανάτου. Σε πληθυσμιακά μεγέθη άνω των 100.000 ατόμων, η ακρίβεια γίνεται τότε συν ή πλην 1% με όριο εμπιστοσύνης 99%.
Η εκτεταμένη έρευνα έδειξε ότι το 28,0% των μεταναστών ήταν από την Πελοπόννησο, ενώ το 27,2% προερχόταν από τη Μακεδονία. Όσο πηγαίνουμε πίσω στο χρόνο, τα χρόνια πριν από το 2015, οι αριθμοί ευνοούν τους μετανάστες από τη Μακεδονία, ενώ όσο προχωράμε μπροστά στο χρόνο (μετά το 2015) επικρατούν οι μετανάστες από την Πελοπόννησο. Η μόνη άλλη περιοχή που πλησιάζει τα διψήφια νούμερα είναι τα νησιά του Αιγαίου (11,7%), όπου κυριαρχούν οι αφίξεις από τα νησιά της Λέσβου, της Λήμνου και της Σάμου.
Πίνακας – Καταγωγή μεταπολεμικών Ελλήνων μεταναστών στην Βικτώρια από αναγγελίες θανάτου.
Σε επίπεδο νομού, η δεκαπεντάχρονη χρονική περίοδος εξακολουθεί να ευνοεί τους Μεσσήνιους (11,1%) έναντι τους Φλωρινιώτες (6,6%), αλλά η διαφορά έχει μειωθεί. Ωστόσο, αν συνυπολογίσει κανείς ότι στην παροικία υπάρχουν άνθρωποι από τη Φλώρινα, σλαβόφωνοι και δίγλωσσοι που δεν αυτοπροσδιορίζονται ως Έλληνες, τότε η διαφορά αυτή γίνεται ακόμη μικρότερη. Έτσι, είναι αρκετά εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί κάποιος που έχει μεγαλώσει στα βόρεια προάστια της Μελβούρνης μπορεί να έχει αναπτύξει την εντύπωση ότι η περιοχή της Φλώρινας είναι ένας από τους κορυφαίους τόπους καταγωγής όσων έφυγαν από τις ελληνικές ακτές. Μερικά από τα πιο δημοφιλή χωριά στη Μεσσηνία ήταν οι Γαργαλιάνοι, η Κορώνη, η Μεσσήνη, το Αετό, ο Μελιγαλάς και η Χρυσοκελλαριά, ενώ για τη Φλώρινα έχουμε τα χωριά Άνω Κλεινές, Κάτω Κλεινές, Αμμοχώρι, Αρμενοχώρι, Κρατερό, Νίκη, Πρώτη και Τροπαίουχος.
Εν κατακλείδι, η στατιστική ανάλυση είναι ένα πολύ ισχυρό εργαλείο για τη λήψη ποσοτικών αποφάσεων. Τα ακατέργαστα δεδομένα μπορούν να σας δείξουν πολλές τάσεις που μπορούν να σας βοηθήσουν να προσδιορίσετε πράγματα και να υπερασπιστείτε τα επιχειρήματά σας, αλλά κατά την ερμηνεία των δεδομένων θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη παράγοντες πέραν των δεδομένων για να έχετε μια ολοκληρωμένη εικόνα. Και γιατί να μελετήσει κάποιος αυτή τη γενιά. Λοιπόν, πολύ απλά επειδή είναι μια καταπληκτική γενιά. Αυτή η γενιά θα φύγει σε δύο δεκαετίες, εκτιμήστε την όσο είναι ακόμα ζωντανή. Ασχοληθείτε μαζί τους, καταγράψτε τις ιστορίες τους.
**Ο Δρ Νίκος Ντάλλας είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (Θεσσαλονίκης) και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Κοινότητας Μελβούρνης.
The post Μεταπολεμική μετανάστευση Ελλήνων στην Αυστραλία: Το 55% είναι από την Πελοπόννησο και τη Μακεδονία appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.