Χωρίς κοινή έκδοση χρέους είναι πολύ δύσκολο να φανταστούμε ότι θα έχουμε μια κοινή προσπάθεια στην άμυνα μόνο μέσω κάποιας ευελιξίας των δημοσιονομικών κανόνων, δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο πρώην επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Πάολο Τζεντιλόνι, επί της θητείας του οποίου έγινε η αναθεώρηση των κανόνων. Ο ιταλός πολιτικός, ο οποίος θα συμμετάσχει στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών (9-12 Απριλίου), τονίζει επίσης ότι είναι κρίσιμης σημασίας να είναι η ΕΕ ενωμένη έναντι του Τραμπ.
Πώς θα μπορούσε η Ευρώπη να χειριστεί τον Τραμπ. Ποια είναι η άποψή σας;
Είχα την εμπειρία της πρώτης θητείας Τραμπ όταν ήμουν πρωθυπουργός. Το 2017 η Ιταλία προήδρευε της G7 και φιλοξένησα την πρώτη G7 συνάντηση του Τραμπ στη Σικελία. Ο αμερικανός πρόεδρος υποστηρίζει σθεναρά την εξισορρόπηση του εμπορίου. Στην πρώτη του θητεία διαπραγματευόταν. Τότε ζητούσε έντονα από τη Γερμανία να εξισορροπήσει το εμπόριο, δεν ήταν μια εύκολη συζήτηση μεταξύ Τραμπ και Μέρκελ. Στην αρχή αγνοούσε την ΕΕ, την Επιτροπή, αλλά στη συνέχεια αποφύγαμε έναν εμπορικό πόλεμο. Μέσω μιας άμεσης συνομιλίας μεταξύ του Τραμπ και του Γιούνκερ καταλήξαμε σε συμφωνία. Η ένταση περιορίστηκε de facto στους δασμούς χάλυβα και αλουμινίου και στην παλιά διαμάχη μεταξύ Boeing και Airbus. Θα ήταν πολύ αισιόδοξο αν περιμένει κανείς να είναι ίδια η εξέλιξη τώρα. Σήμερα ο Τραμπ θεωρεί τον εαυτό του πιο ισχυρό. Το βασικό ζήτημα είναι, θα διατηρήσουν τα κράτη-μέλη της ΕΕ την ενότητά τους; Εάν συμβεί αυτό, η ΕΕ είναι μια εμπορική υπερδύναμη, μπορεί να υπάρξουν εμπορικές εντάσεις αλλά είναι δυνατόν να αποφευχθεί ένας εμπορικός πόλεμος. Ο πραγματικός κίνδυνος είναι ο διχασμός μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Εάν είμαστε ενωμένοι, θα επηρεαστούμε από ορισμένα μέτρα, θα επηρεαστούν και οι ΗΠΑ, αλλά εν τέλει μπορεί να αποφύγουμε έναν εμπορικό πόλεμο.
Η ΕΕ θέλει να κατευνάσει τον Τραμπ αγοράζοντας περισσότερη αμερικανική ενέργεια και άμυνα. Είναι σωστός τρόπος για να αποφευχθεί ένας εμπορικός πόλεμος;
Κανείς δεν ξέρει πραγματικά. Η ΕΕ πρέπει να είναι προετοιμασμένη για διαφορετικά σενάρια. Στην περίπτωση του Καναδά και του Μεξικού, η κίνηση του Τραμπ προφανώς οριστικοποιήθηκε όχι μόνο μέσω της εξισορρόπησης του εμπορίου αλλά και μέσω της επίτευξης ορισμένων αποτελεσμάτων στα σύνορα. Δεν έχουμε την ίδια δυναμική στη σχέση ΕΕ – ΗΠΑ. Εάν ο Τραμπ κάνει μια διαπραγματευτική κίνηση, για παράδειγμα, για να αποκτήσει ισχυρότερη ευρωπαϊκή δέσμευση στην άμυνα στο ΝΑΤΟ, στην περίπτωση αυτή δεν είναι τόσο δύσκολο να ικανοποιηθεί, διότι αυτό πρέπει να κάνουμε. Αν υπάρχει μια περίεργη ιδέα ότι το εμπόριο και ιδιαίτερα το εμπόριο αγαθών πρέπει να εξισορροπηθεί όχι ως μέσο για κάτι άλλο αλλά ως στόχος από μόνος του, τότε έχουμε πρόβλημα, γιατί η εξισορρόπηση είναι δύσκολο να επιτευχθεί με δασμούς. Οι δασμοί θα φέρουν πληθωρισμό στην αμερικανική αγορά, θα ενισχύσουν το δολάριο και έτσι θα αυξήσουν την ανισορροπία για το αμερικανικό εμπόριο. Η αντιμετώπιση του εμπορικού ισοζυγίου από μόνη της δεν είναι εφικτή βραχυπρόθεσμα και με δασμούς. Αυτό που είδαμε με τον Καναδά και το Μεξικό καθορίστηκε όχι μόνο από τα αποτελέσματα σε θέματα που έχουν σημασία για την αμερικανική κοινή γνώμη, αλλά και από την αντίδραση στα χρηματιστήρια.
Με τις εκλογές στη Γερμανία και μια ασταθή κυβέρνηση στη Γαλλία γίνεται η κατάσταση πιο δύσκολη;
Είναι ίσως η πρώτη φορά έπειτα από πενήντα, εξήντα χρόνια που έχουμε ταυτόχρονα ασταθείς κυβερνήσεις στο Παρίσι και στο Βερολίνο. Αυτή είναι μια αδυναμία. Χωρίς μια σταθερή γαλλο-γερμανική σχέση τα θέματα αυτά είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν. Αλλά είμαι βέβαιος ότι μετά τις γερμανικές εκλογές μπορεί να δούμε μια πιο σταθερή σχέση μεταξύ των δύο χωρών. Η αδυναμία στην οποία αναφερόμαστε είναι επίσης μια ευκαιρία για τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, ειδικά για την Επιτροπή, η οποία δεν πρέπει να είναι σε στάση αναμονής. Υποστηρίζω σθεναρά τη φιλοδοξία, την αποφασιστικότητα της Φον ντερ Λάιεν να πάρει αποφάσεις από τη Mercosur μέχρι την ανταγωνιστική πυξίδα και ελπίζω, την άμυνα.
Θα μπορούσε να είναι η Μελόνι ένας από τους συνομιλητές του Τραμπ στην Ευρώπη;
Το γεγονός ότι η ιταλίδα πρωθυπουργός έχει καλές σχέσεις με τον Τραμπ, με τον Ιλον Μασκ, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τα καλά στις δύσκολες στιγμές που διανύουμε. Ταυτόχρονα η Ιταλία είναι το δεύτερο μεγαλύτερο πρόβλημα μετά τη Γερμανία για τον Τραμπ όσον αφορά την εμπορική εξισορρόπηση. Η Ιταλία έχει τεράστιο εμπορικό πλεόνασμα. Είναι καλό για τη διπλωματία εάν αυτές οι σχέσεις είναι χρήσιμες, αλλά πρέπει κανείς να προσέξει ότι εάν προκύψει μια εμπορική σύγκρουση κινδυνεύει να βρεθεί σε επικίνδυνη ζώνη (no man’s land). Αυτό είναι επικίνδυνο.
Η Φον ντερ Λάιεν είπε ότι η Επιτροπή θα εξετάσει τις ευελιξίες των δημοσιονομικών κανόνων για τις αμυντικές δαπάνες. Τι ευελιξίες υπάρχουν;
Οπως πάντα, η ερμηνεία των κανόνων από την Επιτροπή είναι μια κρίσιμη άσκηση. Είναι το πρώτο δυνητικό εργαλείο ευελιξίας. Δεύτερον, υπάρχει ήδη ένα μέτρο που λέει ότι εάν ένα κράτος-μέλος έχει έλλειμμα κοντά στο 3%, οι δαπάνες για αμυντικές επενδύσεις μπορούν να εξαιρεθούν από το έλλειμμα. Δεν υπάρχουν περισσότερα εργαλεία εκτός από την πιθανή υιοθέτηση της γενικής ή εθνικής ρήτρας διαφυγής. Γιατί; Θα πρέπει να ρωτήσετε τις χώρες που ήταν αντίθετες με το να δοθεί περισσότερος χώρος για αμυντικές επενδύσεις, για τον οποίο η Επιτροπή τασσόταν υπέρ. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε όλη τη δυνατή ευελιξία, και η Επιτροπή είναι επαγγελματίας σε αυτό, μπορείτε να αλλάξετε την ταξινόμηση των δαπανών σε σχέση με τις ευρωπαϊκές διαδικασίες ελέγχου των δημοσίων δαπανών, αλλά το γεγονός ότι αλλάζετε την ταξινόμηση των δαπανών δεν ακυρώνει τις δαπάνες. Επομένως, το πρόβλημα παραμένει και γι’ αυτό προσωπικά υποστηρίζω σθεναρά την ανάγκη να είμαστε τολμηροί και να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία για κοινές δαπάνες μέσω μιας νέας κοινής έκδοσης χρέους. Δεν είναι εύκολο, αλλά υπό μία έννοια, είναι «τώρα ή ποτέ». Εάν δεν είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε σοβαρά αυτό το ζήτημα και με κοινό χρήμα, είναι πολύ δύσκολο να φανταστούμε ότι θα έχουμε μια κοινή προσπάθεια στην άμυνα μόνο μέσω κάποιας ευελιξίας των κανόνων μας. Δεν μπορείτε να το αγνοήσετε γιατί είναι πολιτικά πολύ δύσκολο να συμφωνήσετε.