Επιστρέφοντας από τις περσινές της διακοπές στην Ιθάκη, η Βίκυ Καπουρελάκου έδειξε στη μητέρα της ένα χαρτί «που της έφερε δάκρυα στα μάτια».
Ήταν το πιστοποιητικό του αδελφού της μαμάς της που είχε πεθάνει νεογέννητος.
«Βασικά ένιωσα άσχημα, γιατί έφερε στην επιφάνεια κάποιες τραγικές στιγμές», λέει η Καπουρελάκου στον «Νέο Κόσμο».
Ωστόσο, η ανακάλυψη ήταν ένα κομμάτι που έλειπε από το οικογενειακό παζλ.
«Η μαμά μου έχει μιλήσει πολλές φορές για το μεγάλωμά της σε μια οικογένεια γεμάτη αγάπη, παρά τις δυσκολίες.
«Αλλά η τραγωδία σε εκείνους τους καιρούς ήταν πανταχού παρούσα, και είχε συχνά να κάνει με γεννήσεις και αρρώστιες».
Οι γονείς της Καπουρελάκου είχαν μεταναστεύσει στην Αυστραλία τη δεκαετία του ᾽60, ο πατέρας της, που έχει φύγει από τη ζωή από Κεφαλλονιά, και η μητέρα της από την Ιθάκη.
Θέλοντας να μάθει περισσότερα για το οικογενειακό παρελθόν, ήρθε σε επαφή με τον Φιλανθρωπικό Σύλλογο Ιθακησίων.
Σε μια συνάντηση του Συλλόγου το 2016, ο ξάδερφός της που δεν είχε γνωρίσει ποτέ είχε φέρει τη φωτογραφία ενός από τους προγόνους τους.
«Και έτσι ανακαλύψαμε ότι είμαστε συγγενείς. Ο κοινός μας συγγενής Γεράσιμος Μαυρομάτης είχε έρθει στην Αυστραλία το 1896».
Το τελευταίο έναυσμα για την έρευνα της οικογενειακής της ιστορίας ήταν μια επίσκεψη στο παράρτημα Ιθάκης του ελληνικού Γενικού Αρχείου του Κράτους, που είχε κανονίσει μέσω του Συλλόγου.
«Δεν είχα ιδέα για το πόσα πράγματα δεν ήξερα μέχρι που βρήκα τα αντίστοιχα έγγραφα.
«Για μένα, όταν γνωρίζουμε από πού ερχόμαστε, καταλαβαίνουμε καλύτερα τους εαυτούς μας, την κληρονομιά μας, τους γονείς μας».
Ένα αρχείο «παγωμένο στον χρόνο»
Η έρευνα στο οικογενειακό παρελθόν είναι μέρος της δουλειάς του Ιστορικού Συλλόγου Ιθακησίων.
«Και ο κόσμος γνωρίζει πλέον ότι το Αρχείο [Γενικό Αρχείο Κράτους στην Ιθάκη] έχει τις απαντήσεις στα ερωτήματά τους», λέει στον «Νέο Κόσμο» ο Κυριάκος Νίκιας, αντιπρόεδρος του Συλλόγου από το 2022.
Όταν το γραφείο του Αρχείου στην Ιθάκη επαναλειτούργησε στα τέλη του 2021 μετά από χρόνια που ήταν κλειστό, οι άνθρωποι του Συλλόγου ήξεραν «ότι θα υπάρχει μεγάλη ζήτηση για έρευνες από το κοινό».
«Είχε έναν αέρα μυστηρίου το μέρος για όλους εμάς που μας ενδιαφέρει η ιστορία του νησιού», λέει ο Νίκιας, ιστορικός με ειδίκευση σε νομικά ζητήματα και διδακτορικός ερευνητής στο πανεπιστήμιο Βιέννης.
Στο Αρχείο Ιθάκης φυλάσσεται επίσης μία εκτενής συλλογή ιστορικών και δημοσίων εγγράφων που χρονολογούνται μέχρι και στο 1600.
«Από τα πιο ενδιαφέροντα που βρίσκεις εκεί είναι κάποιες επιστολές που έστελναν στον κυβερνήτη της Ιθάκης οι Οθωμάνοι που διοικούσαν την ηπειρωτική Ελλάδα».
Σύμφωνα με τον Νίκια, πρόκειται για έγγραφα ιδιαίτερης ιστορικής αξίας, καθώς γενικά δεν υπάρχουν πολλά αντίστοιχα αρχεία Οθωμανών που σώζονται ούτε έχουν μελετηθεί αναλυτικά όσα υπάρχουν.
«Δείχνουν δεσμούς μεταξύ Βενετοκρατούμενων και Οθωμανοκρατούμενων περιοχών όπου μιλούσαν Έλληνες τον 17ο αιώνα».
Η ιστορία του Ken
Ο Ken Brownrigg είναι απόγονος του Γεώργιου Μορφέση, Ιθακήσιου που έφτασε στη Μελβούρνη στις αρχές της δεκαετίας του 1850.
«Πολύ αργά στη ζωή της μητέρας μου μάθαμε για πρώτη φορά ότι η οικογένειά της συνδεόταν άμεσα με έναν από τους πρώτους Έλληνες που εγκαταστάθηκαν στην Αυστραλία», λέει ο Brownrigg στον «Νέο Κόσμο».
Έκτοτε ανά τα χρόνια, η οικογένεια ανακάλυπτε όλο και περισσότερα στοιχεία για τον Μορφέση.
Η έρευνα τους οδήγησε και στην κατάρριψη ενός «μύθου», όπως υποστηρίζουν.
Όπως πολλοί που ενδιαφέρονται για την Ελληνοαυστραλιανή ιστορία, ο Brownrigg έχει διαβάσει την τριλογία του καταξιωμένου ιστορικού Hugh Gilchrist «Οι Αυστραλοί και οι Έλληνες»*.
Και όταν συνάντησε το όνομα του προγόνου του σε ένα από τα τρία βιβλία, ξεκίνησε ενδελεχή έρευνα.
«Σύμφωνα με τον Gilchrist, ο Γεώργιος Μορφέσης ενδέχεται να ήταν ο πρώτος Έλληνας μαγαζάτορας στη Βικτώρια, κάτι το οποίο δεν ισχύει».
«Αυτή η λίστα είναι μια σύνοψη όσων γνωρίζουμε», λέει ο Brownrigg δείχνοντας ένα δισέλιδο που ετοίμασε.
«Έχω μαζέψει από όλες τις διαθέσιμες πηγές τα επαγγέλματα του Γεώργιου σε μία λίστα. Κοίτα εδώ – εργάτης ορυχείου, τρένων, υπάλληλος κτλ.
«Η μοναδική αναφορά που μοιάζει με του καταστηματάρχη είναι όταν τον κατέγραψαν ως μανάβη στα τέλη της δεκαετίας 1890 και τότε πια είχε πατήσει τα 70».
Ο Brownrigg έγινε μέλος του Ιστορικού Συλλόγου Ιθακησίων το 2022 για να μάθει περισσότερα για τις ρίζες του Μορφέση μέσω του Αρχείου Ιθάκης.
Λίγους μήνες μετά, τον Φεβρουάριο του 2023, ο επικεφαλής του Αρχείου έδωσε πόρισμα με ανάμεικτα νέα.
«Βάσει των αρχείων που συμβουλεύθηκαν για την έρευνα, τα περισσότερα σε έντυπη μορφή που δεν έχουν ακόμη ψηφιοποιηθεί, το πιστοποιητικό γέννησης δεν βρέθηκε».
Αλλά η οικογένεια έμαθε ένα νέο στοιχείο: το όνομα της μοναδικής εκκλησίας εκείνο τον καιρό που είχε καταγεγραμμένο το επίθετο Μορφέση.
«Και έτσι υπάρχει πλέον ένα μέρος όπου μπορούμε να αποτίσουμε φόρο τιμής ως Αυστραλοί απόγονοι του Γεώργιου Μορφέση όταν κάνουμε το ταξίδι στο Βαθύ της Ιθάκης – και για μένα είναι στα άμεσα σχέδιά μου!», εξηγεί ο Brownrigg.
Πάντως πριν την ψηφιοποίηση των αρχείων, λέει ο Νίκιας «υπάρχει πολλή δουλειά που χρειάζεται να προηγηθεί στο κομμάτι της ταξινόμησης».
«Και αυτό πρέπει να γίνει από επαγγελματίες ιστορικούς που έχουν γνώση της περιόδου».
Το κίνητρο για τον ίδιο, λέει, είναι να αποκαλυφθεί η ιστορία της Ιθάκης σε όλη της την έκταση.
«Με ενδιαφέρει εδώ και τόσο καιρό […] και η βιβλιογραφία είναι περιορισμένη, οπότε έχουμε μια πολύ γενική ιδέα για την ιστορία του νησιού.
«Και κατάλαβα ότι αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει, εκτός αν ξεκινήσουμε την προσπάθεια».
* Gilchrist Hugh. Australians and Greeks. Halstead Press, NSW, Sydney, 1997
Για περισσότερα σχετικά με το Αρχείο και το έργο του Φιλανθρωπικού Συλλόγου Ιθακησίων, επισκεφθείτε https://ithacanhistorical.org/archive-of-ithaca
The post Σύλλογος της Μελβούρνης βοηθάει στην «ανακάλυψη» της ιστορίας ελληνικού νησιού appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.