Η επικαιρότητα των τελευταίων ημερών έχει φέρει για μία ακόμη φορά στην επικαιρότητα ένα θέμα που θεωρώ ότι δεν θα έπρεπε να μας απασχολεί περιστασιακά και «δοθείσης αφορμής» που λένε, αλλά να υπάρχει μόνιμα στην ατζέντα μας ούτως ώστε κάποιοι – που είναι πολλοί – άνθρωποι εκεί έξω να μην παλεύουν μόνοι τους με τους δαίμονές τους, να μη διστάζουν να μιλήσουν γι’ αυτούς τους δαίμονες με τους δικούς τους ανθρώπους, να μην υιοθετούν τη συμπεριφορά της στρουθοκαμήλου. Οι έντονες ψυχικές μεταπτώσεις, η επιτακτική ανάγκη, κάποιες φορές, για απομόνωση, η δυσφορία που μπορεί να νιώθεις όταν βρίσκεσαι ανάμεσα σε πολύ κόσμο δεν είναι πάντα κόνξες του θυμικού. Μπορεί να είναι και συμπτώματα που δείχνουν ότι στην ψυχή του ατόμου, σε αυτόν τον αχαρτογράφητο «οργανισμό», κάτι έχει σκαλώσει, κάτι έχει απορρυθμιστεί, κάτι χρειάζεται προσοχή. Θα το αφήσουμε λοιπόν στην τύχη του; Να σέρνεται μέχρι να ξεχαρβαλωθεί εντελώς;
Ενα τεράστιο ταμπού σέρνεται, τον 21ο αιώνα, στην Ελλάδα, σαν κακοφορμισμένο φάντασμα από την εποχή των μαγισσών. Το στίγμα της ψυχικής ασθένειας. Το πώς έχει αποδοθεί με τους αδόκιμους όρους «τρέλα» και «τρελός» και πώς, κυρίως από τη μαζική κουλτούρα, έχει συνδεθεί με παραβατικές και εγκληματικές συμπεριφορές. Μου έλεγε φίλος φαρμακοποιός ότι πελάτης του που ξέρει ότι δυσκολεύεται οικονομικά, προτιμά να πληρώνει το σύνολο της τιμής για αντικαταθλιπτικά που δεν χρειάζονται συνταγογράφηση, παρά να του τα γράφει ο γιατρός και να φαίνονται στον ΑΜΚΑ του. Γιατί είναι, λέει, δημόσιος υπάλληλος. Και λοιπόν; Πρέπει κάποτε να καταλάβουμε σε αυτή τη χώρα ότι οι ψυχικές ασθένειες είναι αντίστοιχες με τις σωματικές. Η μεγάλη διαφορά είναι ότι κυκλοφορούν τυλιγμένες σε πέπλα προκατάληψης και άγνοιας. Θα αισθανθεί κάποιος στιγματισμένος αν ο κοινωνικός του κύκλος γνωρίζει ότι παίρνει φάρμακα για τη χοληστερίνη ή την πίεση; Ακριβώς το ίδιο θα έπρεπε να ισχύει και για τα φάρμακα που θεραπεύουν τους πόνους της ψυχής. Η επιστήμη γενικά και η φαρμακολογία ειδικά έχουν κάνει άλματα τις τελευταίες δεκαετίες. Ας αποσυνδέσουμε λοιπόν επιτέλους την έννοια της ψυχοθεραπευτικής αγωγής από τις βάναυσες μεθόδους ενός μακρινού παρελθόντος.
Ο άνθρωπος που υποφέρει από μια ψυχική διαταραχή δεν είναι ένοχος για κάτι. Ούτε ο ίδιος ούτε το περιβάλλον του. Ενοχοι μπορεί να γίνουν όταν κλείνουν τα μάτια στην ψυχική νόσο, όταν δεν πηγαίνουν στον γιατρό, όταν δεν παίρνουν ψυχοθεραπευτική αγωγή. Οταν αφήνουν τη διαταραχή να γιγαντώνεται και να προκαλεί στην ψυχή κάτι αντίστοιχο με αυτό που προκαλεί στον οργανισμό το σηψαιμικό σοκ. Και σκέφτομαι πόσες από τις υποθέσεις που μας έχουν απασχολήσει τελευταία θα είχαν αποφευχθεί αν οι άνθρωποι εμπιστεύονταν περισσότερο τις ψυχικές αγωγές και θεραπείες. Πόσες ακραίες συμπεριφορές θα είχαν, έστω και μερικώς, κανονικοποιηθεί αν είχε επέμβει ένας ειδικός.
Χάπι days
Να το πω; Θα το πω. Παίρνω κι εγώ συνταγογραφημένα ψυχοφάρμακα. Διότι έχω περάσει κατάθλιψη και, πάνω που είχα αρχίσει να παίρνω τα πάνω μου, ήρθε η καραντίνα και με πήγε πίσω. Επίσης ψυχοφάρμακα παίρνουν πολλοί φίλοι μου. Και είμαστε απολύτως λειτουργικοί – κάποιοι μάλιστα σε θέσεις ευθύνης. Και το συζητάμε μεταξύ μας. Αυτοί που δεν είναι λειτουργικοί είναι όσοι, ενώ είναι προφανές ότι έχουν ανάγκη αγωγής, δεν την ξεκινούν. Και υποφέρουν. Και οι ίδιοι και, πολύ συχνά, το περιβάλλον τους.
Οι ανάγκες που επιβάλλει η εποχή μας, οι υποχρεώσεις, οι συνθήκες της μεγαλούπολης, οι προβληματικές σχέσεις ή και τίποτα από όλα αυτά, απλώς οι ευαισθησίες μας που μερικές φορές είναι «σαρκοβόρες», μας μπλοκάρουν. Και αυτό μπορεί να συμβεί σε όλους. Ανεξαρτήτως οικονομικού και μορφωτικού επιπέδου, επιτυχιών ή αποτυχιών που καλούμαστε να διαχειριστούμε. Αν δεν αντιμετωπίσουμε όμως το μπλοκάρισμα αυτό, μπορεί να επηρεάσει και τη σωματική υγεία. Γι’ αυτό ακούμε όλο και πιο συχνά για «ψυχοσωματικά». Γι’ αυτό όλο και πιο συχνά οι γιατροί συνταγογραφούν και ψυχοφάρμακα για την αντιμετώπιση ενός παθολογικού προβλήματος.