Eνας άλλος κόσμος διαμορφώνεται και αποκαλύπτεται εν κινήσει και είναι ο κόσμος του TikTok. Πράγματα που περνούν κάτω από τα ραντάρ των παραδοσιακών ΜΜΕ ή των παραδοσιακών τρόπων με τους οποίους και τα πολιτικά κόμματα σκανάρουν τις κοινωνικές τάσεις είναι εδώ αδιαμεσολάβητα. Η πολιτική διαδικασία φαίνεται πως επίσης διυλίζεται και μεταμορφώνεται μέσω των λογαριασμών που οι νέοι διατηρούν. Η ταχύτητα, η αποφυγή μεγάλων κειμένων και αναλύσεων, τα γρήγορα σλόγκαν, τα συνθήματα, οι στιγμιαίες βιντεοεκφωνήσεις και βέβαια ένα ορατό ρεύμα κοινωνικής Ακροδεξιάς, ακόμα και λαϊκίστικων ρήσεων είναι ορατά στη ζούγκλα του TikTok.
H διαδικασία δεν είναι απλώς παρακολούθημα των κυρίαρχων τάσεων της πολιτικής. Διαμορφώνει και επηρεάζει (μερικώς ακόμη) την ίδια την πολιτική. Η προσπάθεια πολλών πολιτικών να ενταχθούν, να προσαρμοστούν και να ράψουν τη νέα στρατηγική τους μέσω του TikTok πολλές φορές δεν είναι επιτυχής. Αλλοι πάλι λαϊκοί ηγέτες, επειδή έχουν πολύ εύκολο το απλό μήνυμα και τις γρήγορες απαντήσεις σε περίπλοκα θέματα, κάνουν ολόκληρες καμπάνιες μέσω της πλατφόρμας.
Η ΕΡΕΥΝΑ. Οι νέοι σήμερα είναι στο TikTok και πουθενά αλλού. Στο Instagram είναι η φιλτραρισμένη εικόνα τους. Εμπορικοποιούν τις περσόνες τους. Το Facebook είναι για τους μπούμερ. Συχνά οι νεότεροι κοροϊδεύουν τον μεσήλικο λυγμό και τα μακροσκελή κείμενα των 45άρηδων – 50άρηδων στο Facebook. Tο Χ έχει φυγόκεντρες τάσεις λόγω του Ιλον Μασκ. Aφορά κυρίως statesments. Το TikTok είναι όμως εδώ και καλπάζει παγκόσμια. Το Eteron έκανε μια μεγάλη έρευνα με τίτλο «TikTok & νέοι», η οποία πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την About People στο διάστημα 15-20 Νοεμβρίου 2024. Επιστημονική υπεύθυνη ήταν η Λουκία Κοτρωνάκη, διδάσκουσα στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης, ενώ συντονίστρια του πρότζεκτ η Μαρία Λούκα. Συμμετείχαν 440 άτομα 16-25 ετών από όλη την Ελλάδα, όλοι και όλες χρήστες του TikTok. Το 44,8% των συμμετεχόντων δηλώνει ότι χρησιμοποιεί το TikTok καθημερινά για περισσότερες από 3 ώρες. Και εδώ αντλούνται χρήσιμα συμπεράσματα και για την πολιτικοποίηση των νέων και για τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τα σημερινά κόμματα ή τα μεγάλα κοινωνικά θέματα. Για παράδειγμα, ενδιαφέρονται για τα Τέμπη, και μάλιστα είναι το πρώτο θέμα μαζί με τις γυναικοκτονίες. Για τα Τέμπη ο αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ Παναγής Παναγιωτόπουλος σχολιάζει πως και εδώ «επιβεβαιώνεται η αίσθηση ότι ειδικά για αυτή την ηλικιακή κατηγορία, από την οποία προέρχεται η πλειονότητα των θυμάτων, η συγκεκριμένη τεχνολογική καταστροφή έχει τραυματικό χαρακτήρα και βαθιά γενεακά – ταυτοτικά χαρακτηριστικά». Ναι, το TikTok μπορεί να κοινωνικοποιήσει πολιτικά και παρότι η πολιτική με την παραδοσιακή της μορφή είναι σε υποχώρηση, η επιρροή της πλατφόρμας αυτής δεν είναι αμελητέα καθώς έχει στοιχεία διάδοσης πολιτικών αφηγήσεων.
Πρώτο θέμα τα Τέμπη. Πρώτο ενδιαφέρον θέμα φαίνεται πως είναι τα Τέμπη με 44,8%. Προσοχή! Η έρευνα διεξήχθη τον Νοέμβριο και τα Τέμπη ήταν «ενεργά». Αυτό κάτι λέει για μια τάση στο πιο νέο δημογραφικό τμήμα της κοινωνίας, πώς ιεραρχεί τα ζητήματα και πόσο αυτό ακριβώς το άκουγαν όλο το προηγούμενο διάστημα οι κυρίαρχοι φορείς. Οι τελευταίοι ξαναθυμήθηκαν τα Τέμπη μόνο με τις μεγάλες συγκεντρώσεις, αλλά η τάση προφανώς προϋπήρχε και ήταν ενεργή. Από τα κοινωνικά ζητήματα στην πρώτη θέση βρίσκονται οι γυναικοκτονίες με 37%. Το ζήτημα έχει να κάνει και με μια όλο και πιο δυναμική είσοδο των γυναικών στα πεδία διαλόγου και επιρροής αλλά και έναν νέο τρόπο που καταγράφονται οι έμφυλες διακρίσεις. Η ίδια η πλατφόρμα του TikTok πολιτικοποιεί και αποπολιτικοποιεί το κοινό. Γονιμοποιεί την πολιτική σε σχέση με τη Γενιά Ζ; «Το TikTok δεν είναι εχθρός, αποτελεί έναν μικρόκοσμο της κοινωνικής μας αποσύνθεσης και συστημικής απονεύρωσης. Αν τελικά είναι εργαλείο αφύπνισης ή χειραγώγησης και εμπορευματοποίησης, εξαρτάται από τους χρήστες», σχολιάζει η digital creator Τέιλορ. Το 35,5% των χρηστών παρακολουθεί πολιτικά ζητήματα, ιδιαίτερα σε περιόδους εκλογών, ενώ ένα 22,3% δηλώνει ότι η πλατφόρμα έχει ενισχύσει τη συμμετοχή του σε online κοινωνικές συζητήσεις, λέει το Eteron. Ενδεικτικά για τους πολιτικούς μας: ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο πιο δημοφιλής πολιτικός στο TikTok (50,4%), ακολουθούμενος από τον Στέφανο Κασσελάκη (32,7%) και τη Ζωή Κωνσταντοπούλου (30,1%). Σημειώνεται ότι την περίοδο της έρευνας ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε εκλέξει νέο πρόεδρο.
Τέμπη, ακρίβεια, αμερικανικές εκλογές ήταν τα τρία θέματα που αναδείχθηκαν κυρίαρχα στα πολιτικά πεδία. «Παρά τον (σχετικά) υψηλό βαθμό ενδιαφέροντος των χρηστών της Gen Z πάνω στην πολιτική, παρατηρείται μια τάση “αυτολογοκρισίας” ως προς την έκθεση των πολιτικών απόψεων (το 72,4% δεν αναρτά πολιτικό περιεχόμενο), θεωρώντας σε ποσοστό 45,9%, ότι η δημοσιοποίηση μιας πολιτικής άποψης είναι συνώνυμη με την πυροδότηση μιας δυναμικής λεκτικής βίας. Επιβεβαιώνεται έτσι η θέση περί ύπαρξης και επέκτασης των θαλάμων αντήχησης στα ψηφιακά οικοσυστήματα, όχι όμως μόνο γιατί τα άτομα ρέπουν προς την επιλεκτική έκθεση σε περιβάλλοντα απόψεων όμοιων με τις δικές τους, αλλά και γιατί τα ίδια αποφεύγουν να εκθέτουν τις απόψεις τους», σημειώνει η Λουκία Κοτρωνάκη. Είναι πιθανό μεγάλο μέρος της πολιτικής διαδικασίας να μετακινηθεί στο TikTok και οι εκλογές του 2027 (;) να είναι κυρίως εκλογές σύντομων βίντεο.