Περιθώριο έως το τέλος του 2026 δίνεται από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης προκειμένου με τη διαδικασία πρόδηλου σφάλματος να δηλωθούν τα ακίνητα «αγνώστου ιδιοκτήτη» με τίτλο, χρησικτησία ή αποδοχή κληρονομιάς.
Μπορεί η διαδικασία της κτηματογράφησης να ολοκληρώνεται μέσα στο 2025, ωστόσο είναι υπαρκτός ο κίνδυνος (μετά την αρχική καταληκτική προθεσμία της 30ής Νοεμβρίου 2024) να μπουν σε νέες περιπέτειες τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα χιλιάδων ιδιοκτητών τόσο από τις λανθασμένες εγγραφές στην κτηματογράφηση, όσο και από την καταχώριση των ακινήτων τους ως «αγνώστου ιδιοκτήτη».
«Το πρόβλημα της καταχώρισης στο Κτηματολόγιο των για οποιονδήποτε λόγο αδήλωτων δεκάδων χιλιάδων ακινήτων και της διόρθωσης των πάμπολλων λανθασμένων εγγραφών, μόνο με μια ψηφιοποιημένη διαδικασία διόρθωσης πρόδηλων σφαλμάτων μπορεί να αντιμετωπιστεί, και μάλιστα χωρίς ημερομηνία λήξης», επισημαίνει η δικηγόρος Βασιλική Παραδιά.
Την ίδια ώρα, εκκρεμεί η εξέταση χιλιάδων αντιρρήσεων στο Κτηματολόγιο. Σημειώνεται πως η κτηματογράφηση σε όλη τη χώρα σήμερα αγγίζει το 60%. Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, σηκώνοντας το… χαλί φάνηκαν χιλιάδες λάθη και αβλεψίες κατά την καταχώριση των στοιχείων ακινήτων και ιδιοκτητών. Ενα παράδειγμα: με την ενσωμάτωση των 392 υποθηκοφυλακείων στο Κτηματολόγιο, τα αμετάγραφα συμβόλαια (ακόμη και για 10-15 χρόνια) υπολογίζονται σε 300.000 (!).
Εξωδικαστική λύση
«Στόχος είναι να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα εξωδικαστικά και χωρίς την ταλαιπωρία των ιδιοκτητών στα δικαστήρια», λένε πηγές από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Ετσι, σε μια προσπάθεια να μη χαθούν περιουσίες, όπως επισημαίνουν οι ίδιες πηγές, εφόσον διαθέτουν συμβόλαια οι ιδιοκτήτες, δεν θα χρειαστεί να προσφύγουν στα δικαστήρια.
Για τον λόγο αυτό, σε λίγες εβδομάδες θα τεθεί σε λειτουργία ένα νέο ψηφιακό εργαλείο, που απλοποιεί τη διαδικασία των διορθώσεων που αφορούν τα όρια των οικοπέδων. Πρόκειται για την πλατφόρμα metavoles.ktimatologio.gr, η οποία θα παρέχει τη δυνατότητα σε όλους τους ιδιοκτήτες να έχουν άμεση πρόσβαση στη γεωχωρική αποτύπωση (στα όρια) του γεωτεμαχίου τους και σε όσες περιπτώσεις αυτά έχουν αποτυπωθεί με διαφορές στη σχέση με την πραγματικότητα, να μπορούν να προχωρούν ψηφιακά σε αιτήσεις διόρθωσης, υποβάλλοντας σε συνεργασία με τον μηχανικό τους ένα τοπογραφικό διάγραμμα με τα ορθά όρια.
Οι όμοροι ιδιοκτήτες
Κατά τις ίδιες πηγές, εφόσον έχει εξασφαλιστεί ψηφιακά η συναίνεση των όμορων ιδιοκτητών – με βάση τα νέα όρια που έχει χαράξει ο ιδιοκτήτης που επιθυμεί να πραγματοποιήσει τη μεταβολή –, η αλλαγή αυτή θα περνά αυτόματα στο σύστημα.
Τίθεται έτσι το ερώτημα: Κι αν δεν υπάρχει συναίνεση; Στην περίπτωση αυτή, θα χρειαστεί η συνδρομή ενός ιδιώτη μηχανικού και ενός τοπογράφου προκειμένου να επιλυθούν οι διαφορές.
Για όσους δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα, πλέον, όπως λένε από το Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το Κτηματολόγιο διά των εξειδικευμένων μηχανικών του θα μπορεί να προχωρά στην αποκατάσταση του λάθους, χωρίς να απαιτείται ο ιδιοκτήτης να προσφύγει στα δικαστήρια.
Οπως διευκρινίζουν από το Ψηφιακής Διακυβέρνησης, η χρήση του προαναφερόμενου ψηφιακού εργαλείου θα διευκολύνει τους ιδιοκτήτες ακινήτων σε όλη την Ελλάδα που για οποιονδήποτε λόγο δεν πρόλαβαν να δηλώσουν ή να διορθώσουν τα τετραγωνικά ενώ έχουν νόμιμο τίτλο.
Τι σημαίνει νόμιμος τίτλος; Να διαθέτουν είτε μετεγγεγραμμένο συμβόλαιο σε παλιό υποθηκοφυλακείο, είτε αποδοχή κληρονομιάς, είτε δικαστική απόφαση χρησικτησίας.
«Εφόσον κάποιος διαθέτει ένα από αυτά, δεν χρειάζεται να πάει στο δικαστήριο να αποδείξει την κυριότητά του. Μπορεί να διορθώσει την εγγραφή “αγνώστου” στο όνομά του, ψηφιακά, στο Κτηματολόγιο», επισημαίνουν χαρακτηριστικά.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί πως αν σήμερα δεν γίνει διόρθωση των ανακριβών πρώτων εγγραφών, τότε οι ιδιοκτήτες, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, χάνουν οριστικά κάθε αδήλωτο ιδιοκτησιακό δικαίωμα και μετά μπορούν μεν να προσφύγουν στα δικαστήρια, αλλά μόνο για να διεκδικήσουν χρηματική αποζημίωση, και όχι για να ανακτήσουν το ακίνητο, εκτός κι αν το δικαστήριο προκρίνει αντί της αποζημίωσης τη λύση της επανάκτησης. Στο μεταξύ, στο Δημόσιο ήδη «περιήλθαν» 14.484 ακίνητα τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ως «αγνώστου ιδιοκτήτη». Τα ακίνητα αυτά βρίσκονται σε 36 περιοχές σε όλη τη χώρα, στις οποίες οι κτηματολογικές εγγραφές οριστικοποιήθηκαν το 2018.
Διευκρινίζεται πως σε αυτές τις 36 περιοχές δόθηκε λύση με διάταξη του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, η οποία επιτρέπει την εξωδικαστική διόρθωση των «αγνώστου ιδιοκτήτη» υπέρ του πραγματικού ιδιοκτήτη.
Ο αριθμός, οι περιοχές
Η εκτίμηση είναι πως τα «αγνώστου ιδιοκτήτη» ακίνητα, που αξιολογούνται ως υπολογίσιμης αξίας και χρήσης, ανέρχονται – μέχρι στιγμής – σε 170.000, με την πλειονότητα αυτών να αφορά γεωτεμάχια.
Σε πραγματικούς αριθμούς, με την έως τώρα εικόνα που έχουν οι αρμόδιες υπηρεσίες, οι περιοχές με τα περισσότερα «αγνώστου ιδιοκτήτη» ακίνητα είναι το Κορωπί Αττικής (σχεδόν 10.300), ο Δήμος Θεσσαλονίκης (σχεδόν 8.200), οι Αχαρνές (6.100), η Μάνδρα Αττικής (5.800) και η Πάτρα (5.300).
Σε ποσοστά, οι περιοχές με τα περισσότερα «αγνώστου ιδιοκτήτη» ακίνητα είναι η Αργολίδα (Ελληνικό) με ποσοστό 27,2%, το Ρέθυμνο (Πρασιές) με 15,6%, η Μεσσηνία (Ελαιοχώρι) με 15,4% και η Ευρυτανία (Μουζίλο) με 14%.
Αντίθετα, η Φλώρινα, η Καστοριά, η Δράμα και η Κοζάνη έχουν ελάχιστα ακίνητα «αγνώστου ιδιοκτήτη», κάτω από τρία τοις χιλίοις με μονοψήφιους πραγματικούς αριθμούς.
Υπενθυμίζεται πως ένα ακίνητο χαρακτηρίζεται ως «αγνώστου ιδιοκτήτη» για τις περιοχές των παλαιών προγραμμάτων αν δεν έχει δηλωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023 και για τα νέα (από το 2008 και μετά) αν δεν δηλωθεί σε οκτώ χρόνια από την έναρξη της λειτουργίας του Κτηματολογικού Γραφείου.
Σημείωση: οι ιδιοκτήτες μπορούν να ενημερωθούν εάν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της κτηματογράφησης για την περιοχή τους μέσω του ψηφιακού χάρτη του Κτηματολογίου (maps.ktimatologio.gr).
ΠΟΜΙΔΑ
«Διαρκής κτηματογράφηση»
Προκειμένου να διευκολυνθούν οι ιδιοκτήτες και να μειωθεί ο κίνδυνος να χαθούν περιουσίες, από την ΠΟΜΙΔΑ ζητούν την κατάργηση του «αμάχητου τεκμηρίου κυριότητας» του Δημοσίου επί κάθε αδήλωτου ακινήτου «αγνώστου ιδιοκτήτη» με την παράλληλη καθιέρωση, και μετά τη λήξη όλων των προθεσμιών, της δυνατότητας δήλωσης στο αρμόδιο Κτηματολογικό Γραφείο κάθε ακίνητου περιουσιακού στοιχείου από τον ιδιοκτήτη του. Κι αυτό βάσει νόμιμου τίτλου ιδιοκτησίας, της επιδίκασης της κυριότητάς του σε αυτόν, εφόσον δεν έχει μεσολαβήσει άλλη ασυμβίβαστη με αυτό εγγραφή στο κτηματολογικό φύλλο, διαφορετικά, όπως λένε, θα χαθεί τεράστιος αριθμός περιουσιακών στοιχείων υπέρ του Δημοσίου, που δεν έχει καμία δυνατότητα να τα διαχειριστεί.