Πέντε αποκριάτικα έθιμα νησιών του Βορείου Αιγαίου χαρακτηρίζονται με πρόταση της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά.
Οι προτάσεις υποβλήθηκαν πριν δυο χρόνια από την αρμόδια τότε αντιπεριφερειάρχη Πολιτισμού Αναστασία Αντωνέλλη και είχαν σκοπό την εγγραφή τους στο «Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς – Άυλων Πολιτιστικών Στοιχείων» της UNESCO.
«Η πρωτοβουλία αυτή», λέει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κυρία Αντωνέλλη, «έγινε εφικτή μετά από συνέργεια της Αντιπεριφέρειας με τους τοπικούς πολιτιστικούς φορείς των νησιών μας που δραστηριοποιούνται στα καρναβαλικά δρώμενα».
Συγκεκριμένα υποβλήθηκαν στην Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την εφαρμογή της Σύμβασης της UNESCO για την προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς για εγγραφή τα κάτωθι πολιτιστικά στοιχεία:
«Αγιασώτικο καρναβάλι και συνοδευτικά έθιμα της Αποκριάς» σε συνεργασία με το Κέντρο Αναγνωστηρίου Αγιάσου «Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ» και τον Πολιτιστικό Καρναβαλικό Σύλλογο Αγιάσου «Ο Σάτυρος».
«Παραδοσιακό Καρναβάλι Μεσοτόπου» σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Σύλλογο Μεσοτόπου «Ο Μεσότοπος».
«Μόστρα Θυμιανών» σε συνεργασία με το «Μορφωτικό και Εκπολιτιστικό Σύλλογο Θυμιανών Χίου».
«Ο Καδής στους Σπαθαραίους» σε συνεργασία με τον «Αθλητικό, Σκακιστικό, Πολιτιστικό, Εξωραϊστικό και Μορφωτικό Σύλλογο Σπαθαραίων Σάμου».
«Φρατζόλια» σε συνεργασία με το Πολιτιστικό και Εξωραϊστικό Σύλλογο «Φίλων Μαραθοκάμπου».
Σύμφωνα με την κυρία Αντωνέλλη:
«Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου έχοντας πυξίδα κατεύθυνσης την ανάδειξη και προστασία της διαχρονικής πολιτιστικής κληρονομιάς- ταυτότητας των νησιών του Βορείου Αιγαίου, παραμένοντας πιστή στην πεποίθηση της ενεργής συμμετοχής των πολιτών και της συνεργασίας των τοπικών κοινωνιών, ξεκίνησε μια πρώτη προσπάθεια καταγραφής τους, με την υποβολή πέντε προτάσεων των Καρναβαλικών Δρώμενων των νησιών μας, προκειμένου να ενταχθούν στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Ως γνωστόν τα Καρναβαλικά δρώμενα έχοντας τις ρίζες τους στις Διονυσιακές γιορτές φτάνουν διαχρονικά στο σήμερα αποδεικνύοντας τη συνέχεια του Ελληνισμού στους αιώνες και την εξέλιξη στο πέρασμα του χρόνου των λαϊκών δρώμενων, ηθών και εθίμων, στοιχείων του πολυδιάστατου Ελληνικού Πολιτισμού.
Οφείλουμε ένα Μεγάλο Ευχαριστώ στους τοπικούς Συλλόγους που συμμετείχαν σε αυτήν μας την πρωτοβουλία και από κοινού δουλέψαμε προκειμένου να καταφέρουμε τα Καρναβαλικά Δρώμενα των Νησιών της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, να εγγραφούν στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO».
ΑΓΙΑΣΟΣ
Αντιλαλούσαν την Κυριακή το απόγευμα οι μαχαλάδες και τα γραφικά καλντερίμια της ορεινής Αγιάσου της Λέσβου από τα παραδοσιακά «τριψίματα» – τραγούδια της Αποκριάς στην Αγιασώτικη ντοπιολαλιά που τραγουδούσαν οι μασκαρεμένοι ακόλουθοι του Μεγαλέξαντρου και τους ήχους της παραδοσιακής κομπανίας που συνόδευε τη λαϊκή πομπή.
Νέοι και νέες, αναβίωσαν πανάρχαια έθιμα και δρώμενα υμνώντας τη σεξουαλική πράξη και τα γεννητικά όργανα των δύο φύλων.
Ταυτόχρονα ανέστησαν το έθιμο «της περικεφαλαίας», που στα ύστερα χρόνια της οθωμανικής περιόδου της Λέσβου τόνωνε το εθνικό φρόνημα των χριστιανών κατοίκων της Αγιάσου.
Η παραδοσιακή πατινάδα συνδιοργανώνεται κάθε χρόνο από τον Πολιτιστικό Καρναβαλικό Σύλλογο Αγιάσου «Ο Σάτυρος» και το Αναγνωστήριο Αγιάσου «Η Ανάπτυξη».
Το αντάμωμα έγινε στο Αναγνωστήριο και στη συνέχεια ένα ανθρώπινο ποτάμι πέρασε από τους μαχαλάδες του όμορφου χωριού, την Καρυά, τον Κάτω Κάμπο, τα Σκαλούδια, το Ροδάνι, την Αγριά, το Καμπούδι, την Αγιά Τριάδα, τον Μαυριώτη, το Σταυρί, την Μπουτζαλιά και κατέληξε στην πλατεία της αγοράς, με χορούς και φαλλικά άσματα.
Μεγαλέξαντρος φέτος ήταν ο Στρατής Β. Τοπαλής και κορυφαίες στα «τριψίματα» η Μυρσίνη και η Κατερίνα Κουτσκουδή-Βουρλή. Φέτος εγκαινιάστηκε και η νέα φορεσιά του Μεγαλέξαντρου.
Στη συνέχεια παρουσιάστηκε το μαθητικό καρναβαλικό συγκρότημα «Ο πιο καλός ο μαθητής» και το πρόγραμμα της ημέρας έκλεισε με την απονομή των επαίνων από τον «Σάτυρο» στους μαθητές και εκπαιδευτικούς του Γυμνασίου και Λυκείου Αγιάσου που συμμετείχαν στο φετινό μαθητικό καρναβάλι.
Στον κόσμο μοιράστηκε παραδοσιακό ρυζόγαλο.
Οι εκδηλώσεις κορυφώθηκαν την Καθαρή Δευτέρα, 3 Μαρτίου, με την εμφάνιση των καθιερωμένων καρναβαλικών συγκροτημάτων στις 3,30 το μεσημέρι στην Πλατεία Δημαρχείου.
ΜΕΣΤΑ
Την Καθαρή Δευτέρα, στο μεσαιωνικό καστροχώρι της Χίου, στα Μεστά «καθαρίζει» ο Αγάς!
Ο λόγος για το αποκριάτικο έθιμο των μαστιχοχωριών της νότιας Χίου που στα Μεστά μετατρέπεται σε ένα πολιτικό δρώμενο στο οποίο οι πάντες μπορεί να δικαστούν από τον Αγά, τον ανώτατο άρχοντα του χωριού και να καταδικαστούν.
Το έθιμο ανάγεται στα χρόνια της Τουρκοκρατίας όπου ο Αγάς ήταν πραγματικά ο ανώτατος Οθωμανός άρχοντας των πλούσιων λόγω μαστίχας μαστιχωχωριών και τιμωρούσε τους πάντες με σκοπό να έχει έσοδα από τα πρόστιμα που επέβαλε.
Αυτόν τον Αγά σατίριζαν οι Μεστούσοι βάζοντας τον τις Αποκριές να δικάζει τους πάντες στο χωριό επιβάλλοντας πρόστιμα που δεν ήταν παρά προϊόντα της γης που στο τέλος της ημέρας καταναλώνονταν σε ένα μεγάλο κοινό γλέντι όλων των συγχωριανών.
Στο έθιμο, όπως και στα περισσότερα αποκριάτικα έθιμα της Χίου, έχουν προστεθεί ιδιαίτερα μετά την απελευθέρωση της Χίου από τους Οθωμανούς το 1912, και Διονυσιακά στοιχεία. Μασκαρέματα και σατυρικά τραγούδια. Ενώ ο Αγάς έχει μεταλλαχθεί σε μια ολόκληρη γιορτή, με πολύ ενδιαφέρουσες αναπαραστάσεις.
Κατά το έθιμο, την Καθαρή Δευτέρα ο Αγάς που όλο το χρόνο μαζεύει υποθέσεις προκειμένου να τις δικάσει, συνοδευόμενος από τους ανθρώπους του, αγωνίζεται να μπει στο χωριό από την παλιά κεντρική σιδερένια πύλη του χωριού. Οι φρουροί αντιστέκονται αλλά τελικά καταφέρνει να μπει και κατευθύνεται προς την κεντρική πλατεία. Εκεί με τη «Χανούμα», ξεκινά τις δίκες.
Στον ρόλο του Αγά ντόπιος πολίτης των μεστών με γνώση της επικαιρότητας, που σατιρίζει καταδικάζει συγκεντρώνοντας και χρήματα παλιότερα για το σχολείο και πλέον για τον πολιτιστικό σύλλογο του χωριού που οργανώνει την εκδήλωση.
*ΑΠΕ-ΜΠΕ
The post Άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO πέντε αποκριάτικα δρώμενα νησιών του Βορείου Αιγαίου appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.