Τίποτα δεν θα είναι ποτέ αρκετό για εκείνον που το αρκετό είναι πάντα πολύ λίγο.
(Washington Irving, Αμερικανός συγγραφέας, 1783-1859)
Η ΠΡΩΤΗ “αρετή” ενός πραγματικού, “σκληρού ρεαλιστή” καπιταλιστή, είναι να είναι κυνικός στις συναλλαγές του και άπληστος στις απαιτήσεις του!
Στην Αμερική του νέου “σερίφη” του πλανήτη, του “Mr CHAOS” όπως ονομάζουν τον Τραμπ οι αντίπαλοί του, ή “American Greed” (= αμερικανική απληστία) έχει γίνει (αυτο)σκοπός… Με τη χρήση απαξιωτικών χαρακτηρισμών προς όλους τους άλλοτε “ιερούς” συμμάχους της (Βρετανούς, Γάλλους, Γερμανούς, Καναδούς κ.λπ.), η ομάδα Τραμπ, στοχεύει μεν στην υπεράσπιση και διεύρυνση των οικονομικών και αμυντικών συμφερόντων των ΗΠΑ, αλλά και στην προώθηση των ακραίων ιδεολογικών θέσεών της για μια νέα παγκόσμια ανακατανομή των οικονομικών πόρων (ενέργεια, ΑΙ, ορυκτά, φυσικό αέριο) και των πόλων εξουσίας.
Έτσι οι ΗΠΑ του Τραμπ κάνουν πράξη αυτό που έκαναν πάντα ως υπερδύναμη μετά την κατάρρευση των Σοβιέτ (1989). Δηλαδή την επίτευξη των στόχων τους με στρατιωτικά ή οικονομικά μέσα. Οι Ευρωπαίοι, όντας εκ παραδόσεως (μεταπολεμικά) υποτελείς στα κελεύσματα των ΗΠΑ, ταυτίζονται με αυτές σε κάθε εκστρατεία τους στον πλανήτη. Βαυκαλίζονται ότι ο υπερατλαντικός σύμμαχός τους ενδιαφέρεται εξίσου και για την “παγκόσμια” επικράτηση των λεγόμενων “δυτικών” αξιών! Αλλά, παιδιόθεν άκουγα να λένε οι μεγάλοι πως στις φλέβες των Αμερικανών δεν κυκλοφορεί αίμα, αλλά δολλάρια!
Από τη μία, ο αμερικανικός σκληρός πραγματισμός, από την άλλη η ευρωπαϊκή ονειροπόληση για έναν κόσμο “αγγελικά πλασμένο”, πορευόμαστε σαν τον Δον Κιχώτη με τον Σάντσο Πάντσα ! Όχι ότι και οι Ευρωπαίοι δεν χρησιμοποίησαν τον κυνισμό και την ωμότητά τους, ακόμη και σε πρόσφατες περιπτώσεις όπως ο διαμελισμός της Κύπρου, της Γιουγκοσλαβίας, της Μέσης Ανατολής κ.ά… Η πολιτική της “γηραιάς ηπείρου” δεν απέβλεπε κι αυτή, άραγε, πάντα στο “οικονομικό κέρδος”, εις βάρος μικρότερων ή φτωχότερων (Αφρική) χωρών; Γνωστή δεν είναι η ρήση παλαιότερων Βρετανών πολιτικών; “Δεν έχουμε φίλους, δεν έχουμε εχθρούς, έχουμε μόνο σ υ μ φ έ ρ ο ν τ α”; Βρισκόμαστε, θέλουμε δεν θέλουμε, στο επίκεντρο μιας παγκόσμιας “συναλλακτικής διπλωματίας” και πολιτικής: “Σου δούδω, μου δούδεις!”, που λένε και οι Κρητικοί.
Πριν 23 χρόνια, ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ, Alan Greenspan, σε Ομιλία του στην Επιτροπή Τραπεζικών Υποθέσεων US Senate 2002, προείπε και τα εξής για την απληστία στη χώρα του: «Η απληστία μεταδίδεται σαν αρρώστια στην επιχειρηματική μας κοινότητα… Η απάτη και η νόθευση των εταιρικών λογαριασμών είναι καταστροφική για την ελεύθερη αγορά και γενικότερα για την ίδια την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας μας… Η ομαλή λειτουργία της αγοράς εξαρτάται σε κρίσιμο βαθμό από το επίπεδο εμπιστοσύνης – εμπιστοσύνη στους συναδέλφους μας κι εμπιστοσύνη σ’ αυτούς με τους οποίους συναλλασσόμαστε… κ.λπ.” Τα βλέπουμε όλα να παγκοσμιοποιούνται με τους πολέμους σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή.
… Για την ανθρώπινη απληστία σημειώνουμε το παρακάτω χαρακτηριστικό απόσπασμα εκτενέστερου άρθρου που δημοσιεύτηκε πριν 14 χρόνια στην ελληνόφωνη εφημερίδα “Νέος Κόσμος” της Μελβούρνης, γραμμένο από τον καθηγητή Ελληνικής και Αγγλικής Φιλολογίας, συμπαιδοπολίτη και παντοτινό φίλο, Θωμά Γ. Ηλιόπουλο:
“… Τι ακριβώς σημαίνει αυτό που ονομάζουμε απληστία; Και πώς προέκυψε η λέξη; Ανάγεται στο αρχαίο ελληνικό ρήμα π ί μ π λ η μ ι που σημαίνει είμαι πλήρης, γεμάτος. Από εδώ γεννήθηκαν και οι λέξεις: πλήθος, πλήρης, πλησμονή, το ρήμα πληρόω (και σήμερα πληρώνω), πολύς, πλείστος, πλούτος, παμπληθείς, πλημμύρα κ.λπ. Βάζοντας μπροστά από το θέμα πλη- το στερητικό α (άλφα), κατασκευάσαμε το ουσιαστικό ά-πληστος (=αχόρταγος) και γεννήθηκε η λέξη μας Α-πληστία (= άκρατη επιθυμία να έχει κανείς πράγματα παραπανήσια, να είναι πλεονέκτης και να υποφέρει, όταν δεν τα έχει!) Με ένα λόγο την (κρητική) αχορτασιά.
Πολλοί λένε ότι η απληστία είναι μία απαραίτητη κινητήρια δύναμη που οδηγεί τον άνθρωπο να ερευνά, να επινοεί νέες εφευρέσεις! Έτσι φτάνουμε, λένε, στην… πρόοδο! Εξυπακούεται ότι μία λογική και υγιής φιλοδοξία κέρδους είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια πετυχημένη ζωή. Η δίκαιη ανταμοιβή είναι απόλυτα αποδεκτή. Αντίθετα, βλέπουμε ότι η απληστία αποτελεί τη βασική πηγή του κακού (πόλεμοι, εγκλήματα, ενδοοικογενειακή βία, υπερ-κέρδη, οικονομικοί στραγγαλισμοί). Κι αυτό, όταν κυρίαρχο στοιχείο ενός άπληστου είναι ο υπέρμετρος εγωισμός, η αχαλίνωτη φιλοδοξία, η ανικανοποίητη επιθυμία για απόκτηση αγαθών. Αυτή, η απληστία, είναι υπεύθυνη για κάθε διαφθορά που υπάρχει στις ανθρώπινες κοινωνίες, κατ΄επέκταση στις εκάστοτε κυβερνήσεις (…)”
Όλη η επί γης περιπέτεια του ανθρώπου περιβάλλεται από την απληστία της εξουσίας, του ελέγχου των ενεργειακών πόρων, της δημιουργίας υποτελών λαών και άβουλων υπηκόων… Έτσι, το περισσότερο είναι εχθρός του πολύ, για τον πλεονέκτη που πιστεύει πως όπου προπορεύεται το χρήμα ανοίγουν όλες οι πόρτες! Ο χαρακτήρας του άπληστου στιγματίσθηκε στην Παλαιά και Καινή Διαθήκη και διακωμωδήθηκε από μεγάλους συγγραφείς (Ντίκενς, Μολιέρος, Σαίξπηρ, Μπρεχτ κ.ά.)· ωστόσο οι κοινωνίες μας παραμένουν αδιόρθωτες, επειδή η ανθρώπινη φύση δύσκολα βελτιώνεται.
… Πέρα από την οικονομική (υλική) απληστία, υπάρχουν και ανάγκες/ επιθυμίες που εκπορεύονται από την ψυχή. ΄Η, μάλλον, από αυτό που οι Αρχαίοι ονόμαζαν “θυμό”. Όπως είναι η επιθυμία για αναγνώριση, δόξα, κύρος, διάκριση, αξιώματα, τιμές… Εμπεριέχουν κι αυτές ένα είδος αδιάφανης μεν αλλά ακόρεστης απληστίας. Αυτές οι τάσεις είναι απότοκες των μεταπολεμικών μεταλλάξεων της ελληνικής κοινωνίας: άτακτη αστικοποίηση, “νεοπλουτισμός”, ¨γέννηση” εισοδηματιών, έννοια αντιπαροχής γης, απαιτήσεις μεγαλοδικηγόρων, μεγαλοεργολάβων, μεγαλογιατρών, κατασκευαστικών εταιριών… (2).
Για τον Αλβέρτο Αϊνστάιν, τρεις είναι οι δυνάμεις που κινούν πάντα τα ανθρώπινα: η Ανοησία, o Φόβος και η Απληστία. Νομίζουμε πως βιώνουμε, στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, έναν κόσμο ακραία δυστοπικό στον οποίο κυριαρχούν όλα τα παραπάνω, με προεξάρχουσα την Απλη σ τ ί α. Επόμενο διότι, όσο πιο άδειος είναι συναισθηματικά και πνευματικά ο κόσμος μας, τόσο περισσότερο κυβερνιέται από κενόδοξους οπαδούς της Απληστίας.
Σημειώσεις:
-(1) απληστία (greed, avaritia, avarice): συναποτελεί με τα άλλα 6 (αλαζονεία, οργή, οκνηρία, λαιμαργία, λαγνεία, φθόνος) τα 7 “θανάσιμα” αμαρτήματα της Εκκλησίας μας. Μας «βαραίνουν», εδώ και αιώνες, ως αποφευκταία και έχουν εντυπωθεί, μέσω της τέχνης, στην κουλτούρα του δυτικού χριστιανικού κόσμου. “Εικονογραφούνται” στις αλληγορικές μορφές των έργων των αναγεννησιακών ζωγράφων, στη «Θεία Κωμωδία» και τους «Θρύλους του Καντέρμπουρι», στα έργα του Σαίξπηρ, του Μπρεχτ και του Κουρτ Βάιλ ή και σε κινηματογραφικές ταινίες τύπου «Seven».
-(2) Λέξεις που χαρακτηρίζουν αυτές τις “φυλές αμαρτωλών” είναι: εγωισμός, υπεροψία, αλαζονεία, έπαρση, οίηση, καταφρόνηση, εγωκεντρισμός, ναρκισσισμός, κομπασμός, *ματαιοδοξία, περιφρόνηση, κομπορρημοσύνη, ύβρις…
*Πηγή: Επίκαιρο και κριτικό άρθρο από τα «Χανιώτικα Νέα» και Ιστότοπο «Εφήμερος Λόγος» του καθηγητή Σταύρου Καλαϊτζόγλου, Χανιά Κρήτης, 10 Μαρτίου 2025. Δοκιμές, Κείμενα.
The post Αμερικανική, και όχι μόνo, Απληστία appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.