Στις 21 Φεβρουαρίου 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαντώντας σε ερώτησή μου, απάντησε ότι η Ελλάδα έχει υποχρέωση να προχωρήσει στην κατάρτιση θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων, ανεξάρτητα από τις απειλές και προκλήσεις που θέτει η Τουρκία. Απάντησε ακόμη ότι η συμμόρφωση με τη σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία, η ενσωμάτωση της οποίας εκκρεμεί απ’ το 2021, είναι απαραίτητη και ότι ήδη έχει κινηθεί διαδικασία επί παραβάσει κατά της χώρας μας. Tο πιο σημαντικό: H Κομισιόν δήλωσε ότι «η ΕΕ δεσμεύεται να στηρίξει την Ελλάδα απέναντι στις προκλήσεις». Σιγή ιχθύος απ’ την Αθήνα.
Eνα μήνα μετά, η χώρα μας καταδικάζεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή εξακολουθεί να μη συμμορφώνεται με την ευρωπαϊκή οδηγία χάραξης θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού στο Αιγαίο, το Ιόνιο και τα πελάγη νοτίως της Κρήτης.
Λόγω γεωγραφικής φυσιογνωμίας, η Ελλάδα αποτελεί στρατηγικό κόμβο για την προστασία των ευρωπαϊκών θαλασσών, με μια εκτεταμένη ακτογραμμή άνω των 20.000 χλμ. και πλέον των 29.000 νησιών, νησίδων και βράχων.
Το δικαστήριο απέρριψε το σύνολο των επιχειρημάτων της ελληνικής πλευράς που βασίζονταν σε τεχνικές και προσχηματικές αιτιάσεις. Η αλήθεια είναι ότι η Αθήνα αρνείται να ρυθμίσει τις θαλάσσιες δραστηριότητες επειδή ανησυχεί σχετικά με πιθανές αντιδράσεις από την Τουρκία. Η εμπειρία των τουρκικών αντιδράσεων αναφορικά με τα εθνικά θαλάσσια πάρκα σε Αιγαίο και Ιόνιο, αλλά και τα περιστατικά στην Κάσο και στην Κρήτη, συνιστούν μια οδυνηρή εξέλιξη: Eχουν καταστήσει τη χώρα μας «όμηρο» της επιθετικότητας της Τουρκίας αλλά και της γεωπολιτικής ισορροπίας που επιθυμεί να εγκαταστήσει στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
Ωστόσο, η Ελλάδα έχει συγκεκριμένα δικαιώματα και υποχρεώσεις που εκπορεύονται από το ευρωπαϊκό δίκαιο, ανεξαρτήτως της ελληνοτουρκικής προσέγγισης (βλ. Διακήρυξη των Αθηνών) ή των τουρκικών απειλών. Ακριβώς αυτό είναι το σκεπτικό της απάντησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και κατόπιν της καταδίκης της χώρας μας απ’ το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Η ουσία ωστόσο δεν είναι τόσο η καταδίκη της χώρας καθεαυτή (που δεν αποτελεί βεβαίως τίτλο τιμής), αλλά η οδυνηρή υπόμνηση ότι αφήνουμε αναξιοποίητο ένα σημαντικό εργαλείο για την προστασία των ελληνικών θέσεων, που δεν είναι άλλο απ’ τις υποχρεώσεις της χώρας έναντι των ευρωπαϊκών θεσμών. Υποχρεώσεις, που συνεπάγονται αντίστοιχη ευθύνη των ευρωπαϊκών θεσμών να προστατεύσουν τη χώρα μας κατά τη συμμόρφωσή της με αυτές.
Κοντολογίς, επιβάλλεται πλέον η κατάρτιση εθνικής χωρικής στρατηγικής για τον θαλάσσιο χώρο και η κατάθεση τεσσάρων χωροταξικών σχεδίων για τις θάλασσές μας – Βόρειο και Νότιο Αιγαίο, Ιόνιο και θάλασσες νοτίως της Κρήτης.
Η Ελλάδα, με τη συνδρομή της ΕΕ και των εταίρων της, οφείλει να βγει επιτέλους μπροστά, να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα στη θάλασσα και να προχωρήσει αποφασιστικά στον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό συμμορφούμενη με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Ωρα ευθύνης για την Αθήνα.
Ο Νικόλας Φαραντούρης είναι ευρωβουλευτής (the Left), μέλος των Επιτροπών Ασφάλειας και Αμυνας, Συνταγματικών Υποθέσεων (συντονιστής), Προϋπολογισμού και Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Επίσης είναι καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου (Εδρα Jean Monnet).