Ένα από τα πρώτα βιβλία που αγόρασα ως πρωτοετής φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Μελβούρνης, ήταν ένα πολύ μικρό σε σχήμα και σε σελίδες βιβλίο με τον τίτλο «Κριτική Σκέψη» και στα αγγλικά «Critical Thinking». Δεν θυμάμαι τον συγγραφέα του, αλλά θυμάμαι όμως ότι διαβαζόταν με εύκολη γρηγοράδα και ήταν μεθοδικό ώστε να μην το αφήσεις από τα χέρια σου, μέχρι να διαβάσεις και την επόμενη σελίδα.
Έλεγε αυτό το βιβλίο ότι κριτική σκέψη -ή critical thinking- είναι η ικανότητα να ερμηνεύουμε, να αξιολογούμε και να αναλύουμε γεγονότα και πληροφορίες που είναι διαθέσιμες, να σχηματίζουμε μια κρίση ή να αποφασίζουμε αν κάτι είναι Σωστό ή Λάθος.
Η κριτική σκέψη είναι μια δεξιότητα που μπορεί να μας βοηθήσει να προωθήσουμε τη σκέψη μας για να βελτιώσουμε την ικανότητά μας να κρίνουμε σωστά. Αυτό το «σωστά» αναφέρεται στη βελτίωση της σκέψης μας.
Οι κριτικοί στοχαστές κάνουν συνδέσεις μεταξύ λογικών ιδεών για να δουν τη μεγαλύτερη εικόνα. Η οικοδόμηση των δεξιοτήτων κριτικής σκέψης μας σημαίνει να είμαστε σε θέση να υποστηρίξουμε τις ιδέες και τις απόψεις μας, να τις παρουσιάζουμε με λογικό τρόπο και να παίρνουμε λογικές αποφάσεις. Πολλές φορές χρησιμοποιούμε δεξιότητες κριτικής σκέψης χωρίς να το συνειδητοποιούμε, αλλά -χωρίς άλλο- βασίζονται στην κοινή ανθρώπινη λογική.
Σε αυτά περίπου τα σημεία αναφερόταν το παραπάνω βιβλίο, αλλά έδινε την ελευθερία να ψάχνεις για την αλήθεια και αυτή η έρευνα είναι η βάση να σκέφτεσαι λογικά, αφού κάνεις συγκρίσεις και φτάνεις στα δικά σου λογικά συμπεράσματα.
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ;
Πρώτα από όλα, μας επιτρέπει να κάνουμε καλά αιτιολογημένες κρίσεις, να αποφεύγουμε πλάνες και προκαταλήψεις και σε πολύπλοκα ζητήματα να έχουμε μια ισορροπημένη και στοχαστική προσέγγιση. Χωρία άλλο η ανάπτυξη δεξιοτήτων κριτικής σκέψης μπορεί να μας οδηγήσει σε καλύτερη επίλυση των προβλημάτων μας.
Εάν θέλουμε πραγματικά να λύσουμε ένα πρόβλημα, πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να ακούσουμε τις απόψεις και τις ιδέες των άλλων. Πώς θέλουμε να ακούσουν τις δικές μας μόνο; Θα πρέπει να υπάρχει μία αλληλοκατανόηση και εδώ έρχεται να παίξει ένα σημαντικό ρόλο η κριτική σκέψη. Πρέπει να αναγνωρίσουμε πρώτα ότι υπάρχει ένα πρόβλημα που χρειάζεται επίλυση. Προσδιορίζοντας το πρόβλημα, μπορούμε στη συνέχεια να το αναλύσουμε και να βρούμε τις πιθανές λύσεις. Η επίλυση προβλημάτων είναι ίσως η πιο σημαντική δεξιότητα που μπορεί να έχει ένας κριτικός στοχαστής, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα πως εάν υπάρχει μία φιλονικία, η αλήθεια δεν μπορεί να είναι μόνο με την μία πλευρά, αλλά κάπου ενδιάμεσα και η αναγνώριση αυτή είναι μία κριτική σκέψη.
ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει να προσθέσουμε και την ελληνική παράδοση. Ο Σωκράτης πίστευε πως ο καλύτερος τρόπος για να μας αποκαλυφτεί αλήθεια είναι κάνουμε ερωτήσεις και έτσι ο άνθρωπος φτάνει στη γνώση με την κριτική σκέψη. Αυτή είναι η «Σωκρατική Μέθοδος». Ένιωθε ότι η αληθινή σοφία δεν προήλθε από το να έχει κανείς όλες τις απαντήσεις, αλλά από το να αναγνωρίζει τη δική του άγνοια και να προσπαθεί συνεχώς να μαθαίνει. Ο Σωκράτης πίστευε πως με τις πολλές ερωτήσεις έφτανε στη λεγόμενη σήμερα κριτική σκέψη.
Ο Σωκράτης δήλωνε περίφημα πως «η ανεξέταστη ζωή δεν αξίζει να τη ζει κανείς», όπως καταγράφεται στην Απολογία του Πλάτωνα. Αυτό το συμπέρασμα αντανακλούσε τη βαθιά του δέσμευση στη φιλοσοφία και την πίστη του στην αξία της κριτικής σκέψης. Χωρίς αυτή την κριτική αυτοεξέταση, υποστήριξε, οι άνθρωποι κινδυνεύουν να ζήσουν μία ρηχή και ανεκπλήρωτη ζωή.
Ουσιαστικά, ο Σωκράτης είδε τη διαδικασία της αμφισβήτησης και της αναζήτησης της γνώσης ως απαραίτητη για την προσωπική ανάπτυξη και κατανόηση. Αυτή η αρχή έγινε ακρογωνιαίος λίθος της φιλοσοφικής του προσέγγισης και συνεχίζει να εμπνέει κριτικούς στοχαστές και εκπαιδευτικούς σήμερα. Με αυτό το πνεύμα – της κριτικής σκέψης – ο Σωκράτης έφτασε στο παραπάνω του απόφθεγμα.
Το θέμα της κριτικής σκέψης είναι κάτι που το θεωρούμε σήμερα πολύ σημαντικό, αλλά πρέπει να σημειώσουμε πως κριτική σκέψη μπορεί να υπάρχει μόνο όπου υπάρχει ελευθερία. Όλα τα δόγματα που υπάρχουν σήμερα γύρω μας είναι εχθροί της Critical Thinking και Κριτικής Σκέψης. Αυτό ακριβώς συνόψισε και ο Μεγάλος μας Ρήγας Βελεστινλής ο οποίος είπε το περίφημο απόφθεγμά του: «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά».
The post Κριτική Σκέψη (Critical Thinking) appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.