Η κλιματική αλλαγή μετατρέπει την Ελλάδα σε πυριτιδαποθήκη. Σε μια νέα φάση της ιστορίας της, όπου οι δασικές πυρκαγιές ίσως μας απασχολούν καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, όλες τις εποχές… Τα δεδομένα προκαλούν προβληματισμό: Ανησυχητικά υψηλός αριθμός πυρκαγιών σημειώνεται φέτος στη χώρα μας πολύ πριν από την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου.
Μόνο τις τελευταίες ημέρες πυρκαγιές εκδηλώθηκαν στην Κάρυστο, στα Καλάβρυτα, στην Ηλεία και στη Λευκάδα όπου μάλιστα εκκενώθηκε οικισμός, με εντολή του 112, γεγονός σπάνιο για την εποχή.
Κατά τη διάρκεια του Μαρτίου, στην Ελλάδα έφτασαν να ξεσπούν ακόμη και 70 πυρκαγιές ημερησίως και όλα αυτά ενώ υπολείπεται περισσότερο από ένας μήνας για την επίσημη έναρξη της αντιπυρικής περιόδου. Η κλιματική κρίση, με την άνοδο των θερμοκρασιών και τις περιορισμένες βροχοπτώσεις, επιμηκύνουν την περίοδο επιτήρησης σύμφωνα με τους ειδικούς ενώ η… πύρινη άνοιξη προκαλεί ανησυχία για το καλοκαίρι που θα ακολουθήσει.
Μη φυσιολογικά υψηλές θερμοκρασίες
«Είναι γεγονός ότι η κλιματική αλλαγή, οι παρατεταμένες συνθήκες ξηρασίας και υψηλών θερμοκρασιών, έχει οδηγήσει σε επέκταση της περιόδου εκδήλωσης πυρκαγιών στην Ελλάδα. Είναι ένα ανησυχητικό γεγονός», λέει στα «ΝΕΑ» ο Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και συντονιστής της επιχειρησιακής μονάδας ΜΕΤΕΟ. «Το ίδιο είδαμε να συμβαίνει και πέρυσι, με τις πυρκαγιές να ξεκινούν πολύ νωρίς, στα τέλη Μαρτίου 2024, και μάλιστα στα Πιέρια Ορη, σε υψόμετρο 1.900 μέτρων, εκεί δηλαδή όπου κανονικά την εποχή αυτή θα έπρεπε να υπάρχει χιονοκάλυψη είχαμε έρπουσες πυρκαγιές. Το είδαμε, επίσης πέρυσι, όταν είχαμε πυρκαγιές μέχρι και τα τέλη Σεπτεμβρίου – στις 29 Σεπτεμβρίου στην Κορινθία – μια εποχή που είναι μεν τυπικά εντός της αντιπυρικής περιόδου αλλά στο τέλος της», προσθέτει.
Αναλύοντας το φαινόμενο ο κ. Λαγουβάρδος επισημαίνει πως «ο φετινός Μάρτιος ήταν ένας μήνας με μη φυσιολογικά υψηλές θερμοκρασίες για την εποχή. Με εξαίρεση την προηγούμενη εβδομάδα, είχαμε επί πολλές ημέρες μεγάλες θερμοκρασίες στη χώρα, με σημαντικές αποκλίσεις από τις μέσες τιμές, και παράλληλα είχαμε λίγες βροχές. Οι συνθήκες αυτές γίνονται ακόμη χειρότερες τις ημέρες που επικρατούν ισχυροί άνεμοι, όπως την περασμένη Κυριακή που είχαμε τις πυρκαγιές στη Λευκάδα και στην Κάρυστο. Αυτό ενισχύει την εκδήλωση πυρκαγιών».
Ενδεικτικό του προβλήματος είναι ότι, λόγω του αυξημένου αριθμού συμβάντων, το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας αποφάσισε στα μέσα Μαρτίου να επιβάλει για μία εβδομάδα απαγόρευση της καύσης υπολειμμάτων καλλιεργειών σε όλες τις περιοχές της επικράτειας, μια ενέργεια που αποτελεί μια από τις βασικές αιτίες εκδήλωσης πυρκαγιάς.
Εποχή του «Πυρόκαινου»
Το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό. Απασχολεί την παγκόσμια κοινότητα τόσο, ώστε έμπειροι επιστήμονες, όπως ο Stepen Pyne, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, να υποστηρίζουν ότι έχουμε εισέλθει στην εποχή του «Πυρόκαινου», μια νέα γεωλογική εποχή που χαρακτηρίζεται από την επίδραση της πυρκαγιάς – που οφείλεται στις ανθρώπινες δραστηριότητες – στη διαμόρφωση της Γης.
Άφωνος ο πλανήτης παρακολουθούσε σε ζωντανή σύνδεση την τεράστια πυρκαγιά που έκαιγε επί μέρες τον περασμένο Ιανουάριο στην Καλιφόρνια, προκαλώντας ανυπολόγιστη καταστροφή. Τουλάχιστον 50.000 καμένα στρέμματα και 29 νεκροί ήταν αδιανόητος απολογισμός για μια περιοχή, όπου σπανίως καταγράφονται πύρινες εστίες τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. «Πράγματι η Καλιφόρνια αποτελεί ένα ενδεικτικό παράδειγμα», λέει ο Κώστας Λαγουβάρδος. «Η περιοχή έχει μεσογειακό κλίμα και η αντιπυρική της περίοδος συμπίπτει χρονικά με τη δική μας. Κι όμως συνέβη αυτό που όλοι είδαμε τον Ιανουάριο. Συνάδελφοι από το εξωτερικό υποστηρίζουν ότι σε λίγο δεν θα μιλάμε για αντιπυρική περίοδο αλλά για αντιπυρική χρονιά. Προφανώς αυτή τη στιγμή είμαστε μακριά από κάτι τέτοιο, όμως, ίσως, δείχνει το προς τα πού βαδίζουμε», λέει. Σύμφωνα με το Τμήμα Δασών και Πυροπροστασίας της Πολιτείας της Καλιφόρνια, η αντιπυρική περίοδος στην περιοχή έχει παραταθεί κατά 50 μέρες τα τελευταία 30 χρόνια και παρότι για την Ελλάδα δεν διατίθενται συγκριτικά στοιχεία, οι ειδικοί συνηγορούν ότι μια αντίστοιχη κατάσταση βιώνει και η χώρα μας.
Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσουν οι επιστήμονες και τις πολύνεκρες πυρκαγιές που σαρώνουν από το Σαββατοκύριακο τη Νότια Κορέα, στην οποία το τρίμηνο Ιανουάριος – Μάρτιος 2025, μια ξηρή περίοδο για τη χώρα, έχουν εκδηλωθεί 2,5 φορές περισσότερες πυρκαγιές από την αντίστοιχη περσινή.