Στην τελευταία του παρέμβαση στο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών, ο Ευάγγελος Βενιζέλος σχολίασε πως για έναν πολιτικό που έχει ζήσει μια τόσο κρίσιμη συγκυρία όπως η εποχή των Μνημονίων, που έχει ασκήσει πολιτική μπροστά σε διλήμματα ζωής και θανάτου, είναι καλύτερο να επιλέγει να συνομιλεί με την Ιστορία. Η συμβουλή όμως δεν είναι μόνο χρήσιμη για εκείνους που κάποτε κατείχαν τέτοιες θέσεις ευθύνης και σήμερα βρίσκονται σε αυτή τη μετέωρη φάση μεταξύ της ενεργούς δράσης και της ενεργούς αποστρατείας, αλλά και τους άλλους – αυτούς που είναι τώρα οι βασικοί μοχλοί στα κέντρα αποφάσεων ή ακόμα είναι άκαυτοι, φερέλπιδες ή έστω φιλόδοξοι. Η συζήτηση με την Ιστορία τους βοηθάει να κερδίζουν προοπτική, ειδικά γιατί τους επιτρέπει να συνειδητοποιούν πως η εξουσία δεν κρατά για πάντα.
Ας πούμε, για παράδειγμα, για έναν πρωθυπουργό που έχει κερδίσει δύο εκλογικές αναμετρήσεις και μέχρι πριν από έναν μήνα φαινόταν να συνεχίζει απτόητος στην πορεία μιας τρίτης σερί ολόκληρης θητείας – σπάζοντας ένα ρεκόρ που κανείς προκάτοχός του όχι απλώς δεν κατάφερε να φτάσει, αλλά δεν τόλμησε ούτε να σκεφτεί. Η Ιστορία είναι αυτή που σήμερα μοιάζει να τον κυνηγάει: η στιγμή της σύγκρουσης εκείνη της 28ης Φεβρουαρίου, δύο χρόνια πριν, που ξαναζωντάνεψε ως «σημείο μηδέν» στις γεμάτες πλατείες του 2025. Η Ιστορία δεν συμπαθεί εκείνους που πετούν πολύ κοντά στον ήλιο. Και, άμα διακρίνει ενδεχόμενη ύβριν, τους αφήνει να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους.
Ας πούμε για έναν αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης που είδε πριν από μια δεκαετία το κόμμα του να καταρρέει, γιατί πήρε όλες τις δύσκολες αποφάσεις μόνο του – κανείς δεν του απέδωσε, τότε, τα εύσημα που «έσωσε μόνο του τη χώρα». Και ξαφνικά, είδε την Ιστορία να του δίνει ευκαιρίες, τη μια μετά την άλλη, λες και κάτι του χρωστούσε. Την τελευταία από αυτές την έδωσε αποκαθιστώντας την τάξη των μεταπολιτευτικών πραγμάτων και έναν δικομματισμό που κάποια στιγμή έμοιαζε να έχει χαθεί οριστικά, δημιουργώντας το απόλυτο πολιτικό comeback, με ανοιχτούς ορίζοντες και καθαρό καιρό. Η Ιστορία, όμως, δεν είναι ούτε μοίρα ούτε τύχη, δεν μπορεί μόνη της να κάνει τη δουλειά – οι χάρες της δεν είναι απεριόριστες, οι ευκαιρίες της δεν είναι άπειρες.
Ας πούμε για έναν πρώην πρωθυπουργό που αποφάσισε να κλείσει τον κύκλο του με τους δικούς του όρους, γνωρίζοντας πως είχε κι άλλες επιλογές στα χέρια του. Αποφάσισε, έπειτα από συνεχείς ήττες, να διαγράψει όσα είχαν ήδη γραφτεί για εκείνον ή τουλάχιστον να τους δώσει μια ακόμα οπτική. Το rebranding δεν είναι εύκολο, θέλει κόπο και χρόνο – όμως η κίνησή του αυτή ήταν μια καινούργια αρχή, που ήρθε με τη συνειδητοποίηση πως, αν το θέλει πραγματικά, μπορεί να έχει και δεύτερη πολιτική ζωή. Υπάρχει όμως μέλλον χωρίς παρελθόν; Τα όσα συνέβησαν από την αποχώρησή του και μετά στο κόμμα του βαραίνουν και τον ίδιο. Τα όσα δεν είπε, για τότε και τώρα, μετρούν διπλά όταν θα επιλέξει να μιλήσει ξανά. Τριπλά, αν δράσει κιόλας.
Να ήταν μόνο ο Σαμαράς αυτός που χρειάζεται τέτοιες συμβουλές; Είναι κι άλλοι που «πρέπει να αντιμετωπίζουν τα πράγματα σε συνάρτηση με την Ιστορία». Προτού να είναι αργά – όχι μόνο για εκείνους.