13 δράσεις ΤΑΥ για υδατικό – «Το υδρολογικό έτος 2023 – 2024 ήταν από τα πιο ξηρά της τελευταίας 50ετίας» – Απαντά σε δημοσιεύματα
Διανύουμε το τρίτο σε σειρά έτος ανομβρίας. Το υδρολογικό έτος 2023 – 2024 ήταν από τα πιο ξηρά της τελευταίας 50ετίας με εισροές στα κυριότερα φράγματα μόλις 24,7 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (ΕΚΜ) νερού (μόλις 8,5% της συνολικής χωρητικότητά τους, και συνολικά η 6 η χειρότερη εισροή από το 1987).
Το υδρολογικό έτος 2024 – 2025 είναι μέχρι στιγμής ακόμη πιο ξηρό, με συνολική εισροή μέχρι σήμερα 13,4 ΕΚΜ νερού που αποτελεί μία από τις χειρότερες ιστορικά επιδόσεις και συνολική πληρότητα στα φράγματα 25.4%, σε σχέση με 47,6% που είχαμε την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
Λόγω, λοιπόν, της σοβαρότητας του θέματος, με οδηγίες της Υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, το ΤΑΥ προχώρησε στα πιο κάτω:
1. Τον Απρίλιο του 2024 το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε το Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο Υδατικών Έργων που για πρώτη φορά εκπονήθηκε και αποτελεί τον βασικό πυλώνα αναπτυξιακής πολιτικής στον τομέα διαχείρισης υδάτων. Περιλαμβάνει 93 έργα ύδρευσης, άρδευσης, αποχέτευσης και ανακτημένου νερού σε όλες τις επαρχίες, είναι ήδη σε εξέλιξη και έχει ορίζοντα υλοποίησης το 2030 και συνολικό κόστος €1,17 δις. Τα εν λόγω έργα πρόκειται να ωφελήσουν το σύνολο του πληθυσμού της ελεύθερης Κύπρου, εξασφαλίζοντας πόσιμο νερό και νερό για άρδευση.
2. Το 2024 προχωρήσαμε σε περικοπές νερού κατά μέσο όσο 30% για τους γεωργούς μας ώστε να αυξηθεί η διαθεσιμότητα νερού για σκοπούς ύδρευσης.
3. Τον Ιούλιο του 2024 λήφθηκαν έκτακτα μέτρα που επέτρεψαν να παραχωρηθεί επιπρόσθετη ποσότητα νερού στους αγρότες και αγρότισσες.
4. Τον Νοέμβριο του 2024, εκπονήθηκε το Πρόγραμμα Δράσης για Αντιμετώπιση της Ανομβρίας και της Λειψυδρίας, το οποίο περιλαμβάνει 28 δράσεις, 7 άμεσες, 8 μεσοπρόθεσμες και 13 μακροπρόθεσμες. Με την ολοκλήρωσή του, το Πρόγραμμα Δράσης αποσκοπεί να αποσυνδέσει το υδατικό από τις κλιματολογικές συνθήκες, κάτι που για πρώτη φορά γίνεται και μάλιστα με χρονοδιαγράμματα.
Όλες οι δράσεις βρίσκονται σε εξέλιξη και αποτελούν τη μόνιμη λύση ενός από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κυπριακή Δημοκρατία.
5. Πυρήνα των συνολικά 28 δράσεων του Προγράμματος αποτελούν οι επιπλέον δύο μόνιμες αφαλατώσεις που εντάσσονται στις μακροπρόθεσμές δράσεις και οι τέσσερις κινητές μονάδες αφαλάτωσης συνολικής δυναμικότητας 40,000 m3/d. Η μονάδα στην Κισσόνεργα έχει ήδη προκηρυχθεί και αναμένονται οι υποβολές προτάσεων. Ο εκτιμώμενος χρόνος λειτουργίας της μονάδας είναι το τέλος του 2025. Η διαδικασία προκήρυξης για τις άλλες μονάδες είναι ήδη προχωρημένη ενώ ο εκτιμώμενος χρόνος παράδοσης είναι το τέλος του 2025 και η αρχή του 2026 αντίστοιχα.
6. Τον Ιανουάριο προκηρύχθηκε εκδήλωση ενδιαφέροντος για ενοικίαση πλωτών μονάδων αφαλάτωσης και/ή η χρήση πρόσθετων χερσαίων μονάδων κατά την οποία υποβλήθηκαν περισσότερες από 50 προτάσεις με συμμετοχή από μεγάλο αριθμό εταιρειών από πολλές χώρες. Οι προτάσεις εξετάζονται από το ΤΑΥ για να διαφανεί εάν μπορούν να προσφέρουν βιώσιμες λύσεις εντός του 2025 ή του 2026.
7. Έχουν προχωρήσει απλοποιημένες διαδικασίες αδειοδότησης για κατασκευή μικρών ιδιωτικών αφαλατώσεων για ξενοδοχεία και γεωργούς για σκοπούς ύδρευσης και άρδευσης. Το ΤΑΥ σε συνεργασία και με το Υφυπουργείο Τουρισμού εργάζονται από κοινού για προώθηση της αξιοποίησης των αφαλατώσεων από τα ξενοδοχεία.
8. Για να βοηθήσουμε τις τοπικές αρχές να μειώσουν τις απώλειες που έχουν εδώ και χρόνια τα δίκτυα μεταφοράς νερού που είναι υπό την ευθύνη τους, προχωρούμε σχέδιο για μείωση των απωλειών νερού.
9. Επιπρόσθετα προχωρούν οι ενέργειες για αύξηση της παροχής νερού από τις υφιστάμενες μονάδες αφαλάτωσης ενώ προχωρά και η αξιοποίηση παλιών γεωτρήσεων καθώς και η ανόρυξη νέων με σκοπό την ενίσχυση της ύδρευσης.
10. Έχει ήδη ζητηθεί από τους ΕΟΑ να μειώσουν αισθητά την άρδευση χώρων πρασίνου ώστε να υπάρχει περισσότερη διαθεσιμότητα για τους αγρότες και τις αγρότισσές μας.
11. Το 30% του προϋπολογισμού του ΥΓΑΑΠ αφορά το υδατικό ζήτημα ενώ ο προϋπολογισμός του Σχεδίου Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας για αρδευτικά τμήματα έχει διπλασιαστεί (από €200,000 σε €400,000 ανά έτος), με στόχο την επισκευή και βελτίωση των υποδομών, και την αντιμετώπιση προβλημάτων που επιφέρουν σημαντικές απώλειες νερού.
12. Παράλληλα με τις ενέργειες του ΤΑΥ, κατανοώντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο αγροτικός τομέας έχουν εξασφαλιστεί 15.5 εκ. ευρώ για την αποζημίωση της απώλειας εισοδήματος ενώ προγραμματίζονται και άλλα μέτρα από το Τμήμα Γεωργίας. Πέραν αυτών, τα δύο επενδυτικά προγράμματα (το «μικρό» που ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο 2024 και το «μεγάλο» που επίκειται) έχουν προτεραιότητα την επιδότηση έως και 80% μόνιμων υποδομών που προστατεύουν τις καλλιέργειες από ακραία καιρικά φαινόμενα και συμβάλλουν στην ορθολογική χρήση νερού.
13. Το ΤΑΥ ετοιμάζει σε συνεργασία με το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών νέα εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού με στόχο τον περιορισμό της σπατάλης του νερού και της χρήσης του με βάση τις πραγματικές ανάγκες.
Το υδατικό είναι μία μάχη που αφορά όλες και όλους. Το ΤΑΥ εργάζεται με αφοσίωση για να την αντιμετωπίσει και για να επιτύχει η προσπάθεια χρειάζεται τη συνεργασία και συνεισφορά όλων: πολιτών αλλά και τοπικών αρχών.