Μπορεί η πρόταση των ΗΠΑ για κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία να τερματίσει τον πόλεμο με βιώσιμο τρόπο και να δώσει εγγυήσεις ασφάλειας στον κόσμο;
Έπειτα από περισσότερα από τρία χρόνια πολέμου, η Ουκρανία συμφώνησε σε άμεση κατάπαυση του πυρός διάρκειας 30 ημερών η οποία θα τεθεί σε ισχύ εάν η Ρωσία υπογράψει τους ίδιους όρους. Αμερικανική αντιπροσωπεία έχει μεταβεί ήδη στη Ρωσία με μια «πρόταση κατάπαυσης του πυρός», μιας πρότασης που σαφώς εξυπηρετεί αρχικά τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έκανε την εκστρατεία για τον τερματισμό του πολέμου.
Αποτελεί όμως μια αποτελεσματική πρόταση για την κατάπαυση του πυρός; Και αν ναι, μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο με δίκαιο και βιώσιμο τρόπο και με όρους που θα διατηρήσουν την περιοχή και τον κόσμο ασφαλή;
Δήλωση: Η Ουκρανία εξέφρασε την ετοιμότητά της να αποδεχθεί την πρόταση των ΗΠΑ να θεσπίσει μια άμεση και δίκαια εκεχειρία 30 ημερών, η οποία μπορεί να παραταθεί με κοινή συμφωνία των δύο μερών και η οποία υπόκειται σε αποδοχή και ταυτόχρονη εφαρμογή από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ενημερώσουν τη Ρωσία ότι η ρωσική αμοιβαιότητα είναι το κλειδί για την επίτευξη ειρήνης.
Ανάλυση: Η λέξη κλειδί εδώ δείχνει κάτι «άμεσο» και «σίγουρο», που δεν αφήνει καμία αμφιβολία: Ο Τραμπ θέλει τα όπλα να «σιωπήσουν» τώρα. Η αίσθηση του επείγοντος, ωστόσο, έχει συχνά προκαλέσει ανησυχίες στην Ευρώπη.
Εκφράζονται φόβοι ότι η επίσπευση των εξελίξεων προκειμένου να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα χωρίς να έχει προηγηθεί επαρκής επεξεργασία των όρων, απομακρύνει τη στρατιωτική πίεση από τη Μόσχα ως δύναμη εισβολής και μπορεί να οδηγήσει στην εκμετάλλευση της εκεχειρίας και κατ’ επέκταση στο να παραδοθεί η Ουκρανία.
Στη θεωρία η Ρωσία -η μεγαλύτερη, πολυπληθέστερη και στρατιωτικά πιο αυτάρκης δύναμη- θα δεχόταν μια εκεχειρία χωρίς προηγουμένως να έχει κάνει παραχωρήσεις για να εδραιώσει τις δυνάμεις της. Θα μπορούσε να ξεκινήσει μια διαδικασία διαπραγμάτευσης και να περιμένει να δει τι θα συμβεί πολιτικά με τον Τραμπ κατά τη διάρκεια της θητείας του. Άλλωστε θα μπορούσε να κατακτήσει περισσότερα εδάφη στην Ουκρανία, βασιζόμενος στην τρέχουσα κατοχή του και ακόμη να καταφέρει ένα μεγάλο «πλήγμα» στη δυτική συμμαχία για να απειλήσει περισσότερο την Ευρώπη.
Η διαδικασία της διαπραγμάτευσης και η προσεκτική επεξεργασία των όρων της, πριν από την κατάπαυση του πυρός, είναι σημαντική για να διασφαλιστεί ότι οι πλευρές θα μετατρέψουν τις τρέχουσες στρατιωτικές απειλές σε ουσιαστικά στρατηγικά οφέλη.
Ο Ζελένσκι προσπάθησε στο παρελθόν να πείσει τους Αμερικανούς ότι ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δεν είναι αξιόπιστος, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι παραβίασε τις υποστηριζόμενες από την Ευρώπη συμφωνίες του Μινσκ μετά την κατάληψη του ουκρανικού εδάφους το 2014.
Ο Τραμπ απορρίπτοντας αυτές τις ανησυχίες, είπε ότι θα υπάρξει ασφάλεια για την Ουκρανία, χωρίς όμως να εξηγήσει πώς θα διασφαλιστεί αυτό. Είπε ότι ο Πούτιν θα αποτραπεί και ότι βρίσκεται σε δύσκολη θέση χωρίς να έχει «άλλη επιλογή» και θα κάνει τη συμφωνία για λόγους που «μόνο εγώ ξέρω».
Ο Ρούμπιο είπε την Τρίτη ότι η αμερικανική αντιπροσωπεία είχε ουσιαστικές συζητήσεις με τους Ουκρανούς για τον οριστικό τερματισμό του πολέμου, συμπεριλαμβανομένου του «τι είδους εγγυήσεις θα έχει η Ουκρανία για τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια και ευημερία της», αλλά και πάλι δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες.
Δήλωση: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα άρουν αμέσως την παύση της ανταλλαγής πληροφοριών και θα συνεχίσουν να βοηθούν την Ουκρανία».
Ανάλυση: Αυτή είναι μια μεγάλη νίκη για τον Ζελένσκι, που βλέπει να αποκαθίσταται η παροχή στρατιωτικού εξοπλισμού από τις ΗΠΑ, αξίας περίπου 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων (1,5 δισεκατομμύρια λίρες) τον μήνα.
Πολύ σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον θα μοιραστεί και πάλι τις πληροφορίες και τις δορυφορικές της φωτογραφίες με το Κίεβο, στοιχεία χρήσιμα για την αξιολόγηση των ρωσικών θέσεων. Ο Λευκός Οίκος είπε ότι είχε αναστείλει την κοινοποίηση των στοιχείων αυτών στην Ουκρανία, επειδή έκρινε ότι ο Ζελένσκι δεν ήταν θετικός στο ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ, όπως φάνηκε κατά τη συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο στο Οβάλ γραφείο.
Δήλωση: «Και οι δύο αντιπροσωπείες συμφώνησαν να επιλέξουν τις διαπραγματευτικές τους ομάδες και να ξεκινήσουν αμέσως διαπραγματεύσεις για διαρκή ειρήνη και μακροπρόθεσμη ασφάλεια στην Ουκρανία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεσμεύτηκαν να συζητήσουν αυτές τις προτάσεις με εκπροσώπους από τη Ρωσία. Η ουκρανική αντιπροσωπεία επανέλαβε ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι θα συμμετάσχουν στην ειρηνευτική διαδικασία».
Ανάλυση: Σύγχυση προκαλεί η δήλωση αυτή, καθώς δεν είναι σαφές εάν αναφέρεται σε διαπραγματεύσεις μεταξύ Ουκρανίας και ΗΠΑ για τη θέσπιση οποιωνδήποτε εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία ή αν αναφέρεται σε διαπραγματεύσεις μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας για οριστικό τερματισμό του πολέμου μόλις ξεκινήσει η κατάπαυση του πυρός.
Αν τελικά υπάρξουν διαπραγματεύσεις μεταξύ Ουκρανίας και ΗΠΑ, η Ουάσιγκτον και το Κίεβο θα αποφασίσουν για το πώς θα εξασφαλιστεί η ασφάλεια της Ουκρανίας και για το πώς θα αποτραπεί ενδεχόμενη παραβίαση της εκεχειρίας από τη Ρωσία. Στη συνέχεια, οι ΗΠΑ θα συζητήσουν για τις αποφάσεις αυτές με τη Μόσχα.
Αλλά όλα αυτά απέχουν πολύ από το να παρέχουν στον Ζελένσκι το είδος της εγγύησης ασφάλειας που θα ήθελε, όπως για παράδειγμα την ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ. Ο Τραμπ είχε αποκλείσει αυτό το ενδεχόμενο, κάνοντας μια σημαντική μακροπρόθεσμη παραχώρηση στις απαιτήσεις της Μόσχας.
Στη δήλωση γίνεται μια αόριστη και «χλιαρή» αναφορά στις ευρωπαϊκές ειρηνευτικές δυνάμεις, όταν στην ουσία αναφέρεται μόνο η ουκρανική αντιπροσωπεία.
Δήλωση: «Οι πρόεδροι και των δύο χωρών συμφώνησαν να συνάψουν το συντομότερο δυνατό μια συνολική συμφωνία για τους ορυκτούς πόρους της Ουκρανίας, για την επέκταση της οικονομίας της Ουκρανίας και την εγγύηση της μακροπρόθεσμης ευημερίας και ασφάλειας της Ουκρανίας».
Ανάλυση: Αυτό ήταν μέρος μιας συμφωνίας που δεν υπογράφηκε ποτέ, αφού ο Ζελένσκι «εκδιώχθηκε» από τον Λευκό Οίκο τον περασμένο μήνα.
Η συμφωνία θα έδινε στις ΗΠΑ, μερίδιο σε ορισμένα από τα κρατικά κοιτάσματα ορυκτών της Ουκρανίας, καθώς και σε έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Ο Τραμπ υποστήριξε ότι η παραχώρηση μεριδίου από τους ορυκτούς πόρους της Ουκρανίας, θα αποτελούσε σημαντικό παράγοντα για την παροχή μιας αποτελεσματικής εγγύησης ασφάλειας στην Ουκρανία, και θα απέτρεπε κάθε ρωσική επανεισβολή, προκειμένου να προστατευτούν οι αμερικανικές εταιρείες που θα εγκαθίστανται στο μέλλον, στο έδαφος της Ουκρανίας.
Η Ουκρανική πλευρά επισήμαινε ότι η οικονομική παρουσία των ΗΠΑ στο έδαφος της Ουκρανίας, δεν πτόησε τον Πούτιν το 2014 ή το 2022.
Δήλωση: «Η ουκρανική αντιπροσωπεία επανέλαβε την έντονη ευγνωμοσύνη του ουκρανικού λαού στον Πρόεδρο Τραμπ»
Ανάλυση: Πρόκειται για μια βασική διπλωματική αναδίπλωση εκ μέρους του Ουκρανού προέδρου που μπορεί να εξηγήσει την αποκατάστασή του στα μάτια της Αμερικανικής κυβέρνησης.
Ο Βανς τον είχε κατηγορήσει στο Οβάλ Γραφείο επειδή, όπως είπε, δεν έδειξε να εκτιμά την Αμερικανική βοήθεια και δεν ευχαρίστησε τον πρόεδρο Τραμπ, παρόλο που, στην πραγματικότητα, ο Ουκρανός ηγέτης έχει ευχαριστήσει δεκάδες φορές τις ΗΠΑ για τη στρατιωτική τους υποστήριξη.
Τώρα ο Τραμπ έχει ένα επίσημο ουκρανικό «ευχαριστώ», σε ένα κομμάτι χαρτί, για μια συμφωνία που θα φέρει ειρήνη.