Ο Οικονομικός Διάδρομος Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEC) αποτελεί ένα φιλόδοξο έργο που θα μετασχηματίσει τις διεθνείς εμπορικές σχέσεις, θα επηρεάσει τις περιφερειακές εντάσεις και θα θέσει νέα πολιτικά δεδομένα. Η Ελλάδα, με τη στρατηγική της θέση και τις ανεπτυγμένες υποδομές της, μπορεί και πρέπει να αποτελέσει βασικό κόμβο αυτού του νέου εμπορικού άξονα.
Ο IMEC σχεδιάζεται ως μια εναλλακτική οδός που θα συνδέει την Ινδία με την Ευρώπη μέσω της Μέσης Ανατολής, επιταχύνοντας τις εμπορικές συναλλαγές και μειώνοντας το κόστος μεταφοράς αγαθών. Η σημασία του υπερβαίνει την οικονομική του διάσταση, καθώς η δημιουργία ενός σταθερού και λειτουργικού διαδρόμου θα επιφέρει γεωπολιτικές μεταβολές.
Ενας από τους κρίσιμους παράγοντες για την επιτυχία του IMEC είναι η λιμενική υποδομή η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, και η Ινδία επενδύει σημαντικά στη βελτίωση των δικών της λιμανιών για να εξασφαλίσει την ομαλή ροή των εξαγωγών της.
Σε αυτό το πλαίσιο, το λιμάνι του Πειραιά, το μεγαλύτερο στην Ανατολική Ευρώπη, μπορεί να αποτελέσει τον κεντρικό ευρωπαϊκό κόμβο του IMEC. Η Ελλάδα έχει το πλεονέκτημα της γεωγραφικής εγγύτητας, αλλά και των υφιστάμενων υποδομών, οι οποίες μπορούν να αναβαθμιστούν περαιτέρω για να ανταποκριθούν στις αυξημένες απαιτήσεις του διαδρόμου.
Αρχικά είχε ανακοινωθεί από τον πρόεδρο Μπάιντεν (Σεπτέμβριος 2024), ωστόσο η αναφορά του προέδρου Τραμπ ότι ο IMEC ενδέχεται να διέλθει μέσω της Ιταλίας υπογραμμίζει την ανάγκη η Ελλάδα να κινηθεί αποφασιστικά.
Η διασφάλιση ότι ο διάδρομος θα περνά τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Ιταλία θα ενισχύσει τη συνδεσιμότητα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και θα προσφέρει οφέλη σε ολόκληρη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των Δυτικών Βαλκανίων.
Για να διασφαλίσει τη συμμετοχή της και να αξιοποιήσει στο έπακρο τα πλεονεκτήματά της, η Ελλάδα οφείλει να κινηθεί στρατηγικά σε τρεις βασικούς άξονες: (α) ενίσχυση των λιμενικών, σιδηροδρομικών και οδικών υποδομών – ειδικά η αναβάθμιση των σιδηροδρομικών συνδέσεων προς την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη, (β) επένδυση στην εκπαίδευση εξειδικευμένου προσωπικού στη διαχείριση logistics, στις μεταφορές και στη διεθνή εμπορική στρατηγική και (γ) ενίσχυση της εμπιστοσύνης των διεθνών αγορών στην Ελλάδα.
Ο IMEC δεν είναι απλώς ένα έργο υποδομών· είναι μια πολιτική και στρατηγική επένδυση που θα συμβάλει στη διαμόρφωση μιας συμφέρουσας για την Ελλάδα πραγματικότητας σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την αυξανόμενη αλληλεπίδραση οικονομίας/τεχνολογίας, όπως και γεωπολιτικών ανατάξεων. Η χώρα μας μπορεί να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση του IMEC ως βιώσιμου και ασφαλούς εμπορικού διαδρόμου και με δυναμική διπλωματία και ενεργή συμμετοχή στους διεθνείς οργανισμούς θα μπορέσει να αναπτύξει μια άλλη προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική, απαγκιστρωμένη από δυστοπικές αντιλήψεις και με έμφαση στη διάσταση των ενεργειών που θα αναδεικνύουν τη χώρα ως βασικό παράγοντα για την ειρήνη, τη σταθερότητα και τη συνεργασία.
Αυτό προϋποθέτει την ανάπτυξη μιας ευέλικτης εξωτερικής πολιτικής που θα αξιοποιεί τις γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις ως ευκαιρίες και θα ενισχύει τη διεθνή θέση της Ελλάδας μέσα από πολυμερείς συμμαχίες και στρατηγικές συνεργασίες. Ο συνδυασμός οικονομικής διπλωματίας, ενεργειακής ασφάλειας και πολιτικής συνοχής με χώρες-κλειδιά μπορεί να καταστήσει την Ελλάδα γέφυρα διασύνδεσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, αποτρέποντας τον γεωπολιτικό μαρασμό και διασφαλίζοντας την ενεργή συμμετοχή της χώρας μας στις μεγάλες διεθνείς πρωτοβουλίες του 21ου αιώνα.
Ο Νίκος Παναγιώτου είναι καθηγητής στο ΑΠΘ
Ο Χρήστος Φραγκονικολόπουλος είναι κοσμήτορας της ΣΚΟΕ του ΑΠΘ