Το δυστύχημα των Τεμπών αφορά την «αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών» στις κρατικές δομές, λέει στα «ΝΕΑ» ο Σάντρο Γκότσι. Ο Γκότσι, ιταλικής καταγωγής ευρωβουλευτής, εκλεγμένος στη Γαλλία, πρώην υπουργός Εσωτερικών Υποθέσεων και γενικός γραμματέας του Ευρωπαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος, που βρέθηκε τις προηγούμενες μέρες στην Ελλάδα σε εκδήλωση του επικεφαλής του Κινήματος Δημοκρατίας, Στέφανου Κασσελάκη, για τα Τέμπη, μιλάει για την ανάγκη να «διασφαλίσουμε πως μια τέτοια τραγωδία δεν θα ξανασυμβεί», για την ανάγκη ενίσχυσης του κράτους δικαίου, και τις σχέσεις της ΕΕ με ΗΠΑ και Τουρκία.
Τι ρόλο πρέπει να διαδραματίσει η ΕΕ για την αποτροπή δυστυχημάτων, όπως αυτό στα Τέμπη;
Αυτή η καταστροφή δεν ήταν απλώς ένα δυστύχημα, ήταν ένα προβλέψιμο αποτέλεσμα χρόνιας αδράνειας, κακής διαχείρισης και αποτυχίας εφαρμογής συστημάτων ασφαλείας που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Ενα από τα κύρια τεχνικά σφάλματα ήταν η έλλειψη σύγχρονων συστημάτων σηματοδότησης. Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας (ERTMS), ένα κοινοτικό πρωτόκολλο ελέγχου και σηματοδότησης αμαξοστοιχιών χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ, έχει αργήσει να επεκταθεί σε όλα τα κράτη-μέλη. Η ΕΕ πρέπει να πρωτοστατήσει. Η εφαρμογή του ERTMS θα πρέπει να καταστεί υποχρεωτική με αυστηρό, εφαρμόσιμο χρονοδιάγραμμα. Η ασφάλεια δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Επιπλέον, η ΕΕ θα πρέπει να αυξήσει σημαντικά τη χρηματοδοτική στήριξη – ιδιαίτερα μέσα από Connecting Europe Facility, για να βοηθήσει τις χώρες να αναβαθμίσουν τις διασυνοριακές και στρατηγικές υποδομές. Αλλά αυτό υπερβαίνει τις τεχνικές επιδιορθώσεις. Αφορά την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών, που πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς χρησιμοποιώντας το τρένο. Η ΕΕ έχει τα εργαλεία και την ευθύνη να διασφαλίσει αυτό το επίπεδο ασφάλειας σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Πώς μπορεί να διασφαλιστεί ότι τα κράτη-μέλη θα αναλάβουν τις ευθύνες τους;
Δεν προέχει να δείχνουμε με το δάχτυλο, αλλά να διασφαλίσουμε ότι μια τραγωδία σαν τα Τέμπη δεν θα ξανασυμβεί. Αυτό σημαίνει διαφάνεια και υπευθυνότητα. Οι πολίτες πρέπει να ξέρουν πού πηγαίνουν τα δημόσια χρήματα και αν χρησιμοποιούνται για την προστασία της ασφάλειάς τους. Ο νέος κανονισμός ΔΕΔ-Μ, που εγκρίθηκε το 2024, θέτει ένα σαφές πλαίσιο για τις υποδομές μεταφορών. Τώρα είναι η ώρα της εφαρμογής από τα κράτη-μέλη. Εάν δεν το κάνουν, η Επιτροπή πρέπει να κινήσει σχετικές διαδικασίες. Διακυβεύονται ζωές – η συμμόρφωση δεν μπορεί να είναι προαιρετική. Η χρηματοδότηση της ΕΕ οφείλει να εξαρτάται από πραγματική, μετρήσιμη πρόοδο. Θα πρέπει να σκεφτούμε και τη δημιουργία ενός συστήματος αξιολόγησης κινδύνου σε επίπεδο ΕΕ για τις υποδομές, παρόμοιο με αυτό που έχουμε για τους κινδύνους για την υγεία. Το ίδιο επίπεδο ελέγχου θα πρέπει να εφαρμόζεται και στις μεταφορές.
Μπορεί η ΕΕ να δράσει αποφασιστικά σε θέματα κράτους δικαίου;
Αυτό που είναι διαφορετικό τώρα είναι ότι η δημόσια απαίτηση για λογοδοσία δεν ήταν ποτέ ισχυρότερη. Το Ευρωπαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα και το Renew Europe έχουν θέσει την υπεράσπιση του κράτους δικαίου ως κορυφαία προτεραιότητα – όχι μόνο όταν είναι πολιτικά βολικό, αλλά διαρκώς. Η Ελλάδα έχει γίνει ένα ανησυχητικό παράδειγμα. Υπό τη σημερινή κυβέρνηση, η Ελλάδα έχει δει μια επικίνδυνη διάβρωση των δημοκρατικών εγγυήσεων, από τη συγκάλυψη των Τεμπών μέχρι τα σκάνδαλα υποκλοπών και τις επιθέσεις στο δικαστικό σώμα. Η ΕΕ πρέπει να απαντήσει με πολιτική πίεση και με συγκεκριμένη δράση. Η Επιτροπή πρέπει να είναι πιο τολμηρή, να κινεί διαδικασίες και να συνδέει τα κονδύλια της ΕΕ με δημοκρατικά πρότυπα – ανεξάρτητα από το ποια κόμματα βρίσκονται στην εξουσία σε εθνικό επίπεδο. Ημασταν αργοί με την Ουγγαρία. Δεν μπορούμε να κάνουμε το ίδιο λάθος με την Ελλάδα. Το κράτος δικαίου πρέπει να είναι μια κόκκινη γραμμή, όχι μια αόριστη αρχή.
Πώς βλέπετε την επόμενη ημέρα στις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας μετά τη φυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου;
Η φυλάκιση του δημάρχου Κωνσταντινούπολης είναι απαράδεκτη. Δεν πρόκειται απλώς για εσωτερικό ζήτημα της Τουρκίας – είναι μια άμεση πρόκληση απέναντι στις ευρωπαϊκές αξίες. Οταν εκλεγμένοι ηγέτες φιμώνονται μέσω πολιτικά υποκινούμενων δικών, γίνεται φανερό πόσο μακριά έχει απομακρυνθεί η Τουρκία από τις θεμελιώδεις ευρωπαϊκές αρχές. Η υποψηφιότητα της Τουρκίας για ένταξη στην ΕΕ έχει καταντήσει μια καθαρά τυπική διαδικασία. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς απέναντι στην Αγκυρα και στους πολίτες της Τουρκίας. Στεκόμαστε αλληλέγγυοι σε όσους υπερασπίζονται τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Δεν μπορούμε να αγνοούμε και την Κύπρο. Η παρουσία τουρκικών στρατευμάτων σε έδαφος της ΕΕ δεν είναι ένα «διμερές ζήτημα». Είναι κατοχή. Η ΕΕ πρέπει να μιλήσει πιο ξεκάθαρα και να είναι συνεπής στην υπεράσπιση των αρχών της – όχι μόνο απέναντι σε μια υποψήφια προς ένταξη χώρα όπως η Τουρκία, αλλά και εντός των συνόρων.
Πώς πρέπει να απαντήσει η Ευρώπη στις πρόσφατες απειλές των ΗΠΑ για δασμούς;
Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές. Το όραμα Τραμπ – Βανς για την Αμερική βλέπει την ΕΕ όχι ως εταίρο, αλλά ως αντίπαλο. Οι δασμοί που αποφάσισε ο Τραμπ, ακόμη κι αν έχουν επισήμως ανασταλεί, αποτελούν προσβολή για όλους εμάς που ήμασταν και θέλουμε ακόμα να είμαστε σύμμαχες χώρες των Ηνωμένων Πολιτειών. Η Ευρώπη πρέπει να ανταποκριθεί με το να γίνει ισχυρότερη – πολιτικά και οικονομικά. Αυτό σημαίνει βαθύτερη ολοκλήρωση και μεταρρύθμιση των συνθηκών, συμπεριλαμβανομένης της άρσης των εθνικών βέτο. Μόνο τότε μπορούμε να υπερασπιστούμε τα συμφέροντά μας και να δράσουμε αποφασιστικά στην παγκόσμια σκηνή. Η διατλαντική συμμαχία παραμένει σημαντική. Ο διάλογός μας με το Δημοκρατικό Κόμμα είναι βασικός πυλώνας της. Πρέπει να συνεργαστούμε για να διαμορφώσουμε μια δίκαιη παγκόσμια οικονομία, με κανόνες. Αλλά δεν θα πιεστούμε. Η Ευρώπη δεν θα κάνει πίσω μπροστά στον οικονομικό καταναγκασμό. Θα προστατεύσουμε την κυριαρχία μας, θα προωθήσουμε το δίκαιο εμπόριο και θα επιμείνουμε στον αμοιβαίο σεβασμό.