Οι δασμοί που έχει ανακοινώσει η αμερικανική κυβέρνηση έχουν τρεις βασικούς στόχους: τη μείωση του εξωτερικού ελλείμματος των ΗΠΑ, την αύξηση των δημόσιων εσόδων και την αύξηση της αμερικανικής βιομηχανικής παραγωγής. Η αντίδραση των αγορών ήταν αρνητική: το αμερικανικό χρηματιστήριο έπεσε, οι αποδόσεις των μακροχρόνιων αμερικανικών ομολόγων ανέβηκαν και το δολάριο υποτιμήθηκε σημαντικά έναντι του ευρώ. Οι αγορές προεξοφλούν σημαντική επιβράδυνση της αμερικανικής οικονομίας, ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις και συνθήκες μεγάλης αβεβαιότητας. Αντίστοιχες εξελίξεις, αν και περισσότερο εστιασμένες στις αγορές μετοχών, παρατηρήθηκαν στην Ευρώπη και στις μεγάλες αγορές της Ασίας.
Συνολικά, η αντίδραση των αγορών επιβεβαιώνει ότι οι εμπορικοί πόλεμοι δεν έχουν νικητές. Το ελεύθερο εμπόριο, με κανόνες και συνθήκες δίκαιου ανταγωνισμού, είναι απαραίτητο για μακροχρόνια και διατηρήσιμη ανάπτυξη. Υστερα από τέσσερις δεκαετίες παγκοσμιοποίησης οι εθνικές εφοδιαστικές αλυσίδες είναι τόσο άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους ώστε κάθε ενέργεια απότομης διαταραχής του διεθνούς εμπορίου να είναι πολύ πιο επιζήμια σε σχέση με το παρελθόν.
Είναι θετικό ότι η ετυμηγορία των αγορών συνδιαμορφώνει τις εξελίξεις, καθώς έχει συνεισφέρει σε αναστολή μέρους των δασμών. Αυτό δημιουργεί αισιοδοξία ότι υπάρχει περιθώριο εξεύρεσης μιας συμφωνίας μέσω διαπραγματεύσεων, η οποία θα αποτρέψει την εφαρμογή των εκτεταμένων δασμών που έχουν ανακοινωθεί. Η προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης να έρθει σε μια συμφωνία «win-win» με τις ΗΠΑ είναι πολύ σωστή. Αυτή είναι και η θέση της Ελλάδας, όπως έχει εκφραστεί από τον Πρωθυπουργό.
Κοιτώντας σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, φαίνεται ότι περνάμε σε μια νέα εποχή, όπου ναι μεν η παγκοσμιοποίηση δεν καταργείται, αναδεικνύεται όμως μια ισχυρή τάση ενίσχυσης της οικονομικής δραστηριότητας εντός των μεγάλων εθνικών αγορών. Στα πλαίσια αυτά, η Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία αποτελεί το φυσικό οικοσύστημα μέσα στο οποίο λειτουργεί η ελληνική οικονομία, πρέπει να αναζητήσει νέες αγορές για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της και να εμβαθύνει την ενιαία ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά. Ομως, για να λειτουργήσει αυτή ως επιταχυντής ανάπτυξης και αποτελεσματικό δίχτυ προστασίας έναντι διεθνών εμπορικών κρίσεων, παράλληλα με την ανταγωνιστικότητα, η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να δημιουργήσει μια αποτελεσματική πολιτική συνοχής. Αυτή είναι απαραίτητη για να εξασφαλίσει οικονομικά διατηρήσιμη, σταθερή ζήτηση για την ευρωπαϊκή παραγωγή από 450 εκατομμύρια ευρωπαίους καταναλωτές υψηλού εισοδήματος.
Σε ό,τι αφορά την ελληνική οικονομία, παρά τις νέες διεθνείς αναταράξεις, έχει τη δυνατότητα να διατηρήσει ρυθμούς ανάπτυξης σημαντικά υψηλότερους του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Οι αρνητικές επιδράσεις μιας διεθνούς οικονομικής επιβράδυνσης μπορεί να εξουδετερωθούν από το σημαντικό αναπτυξιακό δυναμικό που έχουμε αναπτύξει. Προκειμένου να το εκμεταλλευτούμε το δυναμικό αυτό στον μέγιστο δυνατό βαθμό, πρέπει να διατηρηθεί η δημοσιονομική και μακροοικονομική σταθερότητα που κατακτήσαμε τα τελευταία έξι χρόνια και να συνεχιστούν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, με έμφαση στη βελτίωση της μικροοικονομικής πτυχής της οικονομίας μας. Για όλα τα παραπάνω, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η διατήρηση της πολιτικής σταθερότητας και της διεθνούς αξιοπιστίας της χώρας, που αποτελούν κατάκτηση της χώρας και των πολιτών της, με την έλλειψη των οποίων, όπως έδειξε η εμπειρία της περασμένης δεκαετίας, να ενέχει μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος.
Ο Μιχάλης Αργυρού είναι επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του Πρωθυπουργού