Οι δημοσκοπήσεις πιστοποιούν ένα είδος μαζικού πολιτικού θανάτου. Τα περισσότερα κόμματα βρίσκονται σε μια δυναμική αποδυνάμωσης, χωρίς διέξοδο και κάποια λύση πίστης. Η πιθανότερη εξέλιξη αυτής της πολιτικής δυσμορφίας είναι η κατάθλιψη. Και η μετάφρασή της. Η απροσδιόριστη, απρόβλεπτη μετάφρασή της. Συνήθως, για να προσδιοριστεί το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα, παίρνουμε τη «βοήθεια του κοινού»: τι συμβαίνει στην Ευρώπη; Ανεβαίνουν τα ακροδεξιά ή υπερδεξιά σχήματα. Η εξάλειψη του πολιτικού έρωτα, του πολιτικά θελκτικού σχήματος, καταλήγει λοιπόν στην
Ακροδεξιά; Αρα αυτό θα συμβεί και εδώ; Εάν ναι, τότε (συμπεραίνουν οι χρησιμοθήρες) θα συρρεύσουν όλοι στον Μητσοτάκη, γιατί δεξιότερα υπάρχουν οι μπαμπούλες.
Ορισμένα βέβαια παράδρομα φαινόμενα δεν τα αξιολογούμε. Για παράδειγμα, το πρόσφατο και πιο εντυπωσιακό: το δικαστήριο απαγορεύει στην υπερδεξιά Λεπέν να διεκδικήσει την επόμενη προεδρία. Και μάλιστα η Αριστερά υπερθεματίζει! Δεν περνάει από το μυαλό (της) ότι τέτοιοι χειρισμοί δείχνουν πολιτική αδυναμία και δεν μπορούν να εμποδίσουν το κοινό της Λεπέν να συσπειρωθεί και να πολλαπλασιαστεί. Η τεχνική εμποδίων ενισχύει, δεν απογυμνώνει. Στη Ρουμανία πέταξαν ακροδεξιό υποψήφιο έξω από την εκλογική διαδικασία, ως ρωσόφιλο. Ορισμένα στοιχεία μιας ιδιότυπης δημοκρατικής ελαστικότητας ουσιαστικά τροφοδοτούν όλη την αντικοινοβουλευτική κουλτούρα. Γιατί το κυρίαρχο και κρίσιμο δεν είναι η συμπωματική κατοίκηση σε ένα ιδεολογικά αποκρουστικό κόμμα, αλλά η βαθιά, ευρεία και λαϊκή απέχθεια στον κοινοβουλευτισμό που ο μη κοινοβουλευτικός παρεμβατισμός ενισχύει. Ολα εκεί οδηγούν.
Το σύστημα (ιδίως στην ασάφεια ή τον απλοϊκό βιωματικό προσδιορισμό) παράγει κρίσεις, αναδιανέμει το λαϊκό εισόδημα μέσω της έμμεσης φορολογίας και του πληθωρισμού (η ακρίβεια είναι μορφή θεσμικής καταστολής και πολιτικής φιλοσοφίας), απαγορεύει «όποιον δεν γουστάρει και μου ζητάει την ψήφο». «Ε, δεν τη δίνω». «Θα τη δώσω όπου θέλω». Στον μίστερ Τσανς. (Στην ταινία του 1979 του Χαλ Ασμπι «Να είσαι εκεί, κύριε Τσανς», τον ρόλο έπαιζε ο Πίτερ Σέλερς.) Ο κ. Τσανς ήταν ο κηπουρός που ο καλλιεργητικός, κηπουρικός, κυριολεκτικός λόγος του μεταφράστηκε από τους ισχυρούς ακροατές του ως υψηλή πολιτική, νοηματική μεταφορά. Ενας θρίαμβος της παρανόησης και παρανάγνωσης, με βάση τη συλλογική ανασφάλεια ή τη νεφελώδη αμηχανία. Ο κόσμος θα σκηνοθετήσει τη διέξοδο, και μάλιστα με μια απολύτως οπορτουνιστική, ανασυντακτική οργάνωση. Το πλήθος έχει απελευθερωθεί από ηθικές αναστολές, έχει διαρρήξει κάθε σχέση με πίστη, με ιδεολογική εμμένεια, με λογική συνεπαγωγή, και έχει βυθιστεί στις ορμές. «Μου αρέσει ο /η τάδε. Τους τα ρίχνει». Σε αυτό το ρηχό και τρομακτικό έδαφος στήνεται ο πολιτικός κηπουρός που θα αναλάβει τις τύχες της χώρας.
Ο Δημήτρης Σεβαστάκης είναι καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ