Ψηλαφώντας τις συνεντεύξεις που έδωσε ο Πάπας Φραγκίσκος από το 2013 που ανέβηκε στον παπικό θρόνο μέχρι τις τελευταίες ημέρες της ζωής του, διαπιστώνουμε πως πολλές από τις θέσεις και τις απόψεις του ταυτίζονται με αυτές του γάλλου φιλοσόφου Αλμπέρ Καμί. Σφυρηλατημένες από την εμπειρία και την αγάπη τους για το ποδόσφαιρο, δημιούργησαν τα συγκοινωνούντα δοχεία που επέτρεψαν την προσαρμογή από τη φενάκη στην πραγματικότητα. Στα νιάτα τους έπαιξαν και οι δύο ποδόσφαιρο ως τερματοφύλακες και αυτή η συμμετοχή τους στο παιχνίδι ήταν που τους σημάδεψε στα χρόνια που ακολούθησαν για να φτάσουν στην κορυφή. «Οσα γνωρίζω για την ηθική και τις υποχρεώσεις τα οφείλω στο ποδόσφαιρο», είναι η διάσημη φράση του Καμί που ουσιαστικά υιοθέτησε και ο Πάπας Φραγκίσκος. «Ηθική» και «υποχρέωση».
«Ως παιδί μου άρεσε το ποδόσφαιρο αλλά δεν ήμουν αρκετά καλός και σε αυτές τις περιπτώσεις στην Αργεντινή σε αποκαλούν «pata dura», σε ελεύθερη μετάφραση «άμπαλο». Γι’ αυτό με έβαζαν πάντα να παίζω στο τέρμα. Ομως το να είσαι τερματοφύλακας ήταν ένα σχολείο για μένα. Ο τερματοφύλακας πρέπει να είναι έτοιμος να ανταποκριθεί στους κινδύνους που μπορεί να έρθουν από παντού».
Ανάμεσα στα πολλά δώρα που έλαβε τα προηγούμενα χρόνια ο πρώτος αργεντινός Πάπας ήταν ένα λευκό t-shirt που έφερε το εξής μήνυμα: «Καλύτερα μια καθαρή ήττα παρά μια βρώμικη νίκη».
Τη θυμήθηκε το 2021, όταν ο κόσμος είχε κλειστεί στο καβούκι του λόγω κορωνοϊού και του ζητήθηκε από ιταλική εφημερίδα να ευχηθεί για το νέο έτος.
«Το εύχομαι σε όλο τον κόσμο και όχι μόνο στον κόσμο του αθλητισμού. Είναι ο πιο ωραίος τρόπος να παίζεις στη ζωή σου με ψηλά το κεφάλι».
Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε έναν μοναδικό τρόπο να αντλεί από τον αθλητισμό μηνύματα που αφορούσαν όλο το τόξο της κοινωνίας.
Πίστη, δέσμευση, θυσία, συμπερίληψη, ομαδικό πνεύμα, άσκηση και λύτρωση ήταν οι λέξεις που συνόψιζαν τις σκέψεις του για τη σημασία και την αξία του αθλητισμού.
Ο Καμί γεννήθηκε μέσα στην ένδεια. Ο πατέρας του σκοτώθηκε έναν χρόνο μετά στον Μεγάλο Πόλεμο και τον γνώρισε μέσα από μια φωτογραφία. Μεγαλώνοντας ανακάλυψε το ποδόσφαιρο το οποίο τον γαλούχησε σε έννοιες όπως «αφοσίωση» «αυτοθυσία», «ομαδικότητα», «προσπάθεια», «ασκητισμός».
Τις ίδιες έννοιες που υιοθέτησε και ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο όταν έπαιζε ποδόσφαιρο με μια μπάλα από κουρέλια, την pelota de trapo γιατί το δέρμα και το καουτσούκ ήταν ακριβά, και τον συνόδευσαν μέχρι την τελευταία του κατοικία.
Θεωρούσε πως το ταλέντο είναι ένα τίποτα αν δεν εργαστείς σκληρά. «Η Ιστορία, όχι μόνο στον αθλητισμό, αναφέρεται σε πολλούς ταλαντούχους ανθρώπους που χάθηκαν στον δρόμο».
Επικαλείτο την παραβολή των ταλάντων για να τονίσει την ανάγκη να δουλέψεις για το ταλέντο, να το διαμορφώσεις, να το προπονήσεις για να δείξεις τον καλύτερό σου εαυτό.
«Η πείνα είναι το πιο τρομερό κίνητρο»
Οι δυσκολίες και ο ασκητισμός, η βίωση του πόνου, είναι ο λόγος για τον οποίον ο αθλητισμός είναι γεμάτος από ανθρώπους που με τον ιδρώτα του μετώπου τους έχουν νικήσει αυτούς που γεννήθηκαν με ταλέντο. Ο Πάπας Φραγκίσκος επισήμανε τη δίψα των φτωχών για λύτρωση. «Προσφέρετέ τους ένα βιβλίο, ένα ζευγάρι παπούτσια, μια μπάλα και θα αποδειχτούν ικανοί για αδιανόητα κατορθώματα. Η πείνα, η αληθινή πείνα, είναι το πιο τρομερό κίνητρο για την καρδιά. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που δεν θέλουν να τους διηγηθούν τη ζωή τους αλλά να τη δουν με τα μάτια τους. Είναι πεινασμένοι, τόσο πεινασμένοι για λύτρωση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ορισμένες νίκες φέρνουν δάκρυα στα μάτια τους».
Αν και έχει ταυτιστεί με το ποδόσφαιρο, ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο έπαιζε και μπάσκετ, όπως και ο πατέρας του ο οποίος ήταν από τους καλύτερους παίκτες της αγαπημένης του Σαν Λορέντσο.
Ο «ιεραπόστολος» ποδηλάτης
Ο Πάπας Φραγκίσκος ήταν άνθρωπος του αθλητισμού με την ευρεία έννοια. Η αγαπημένη του ιστορία δεν αφορά κάποιον ποδοσφαιριστή, τον Μαραντόνα, τον Μέσι ή τον Πελέ τους οποίους γνώρισε προσωπικά, αλλά έναν ιταλό ποδηλάτη, τον Τζίνο Μπαρτάλι.
«Δεν έχω τόσο μεγάλη γνώση του αντικειμένου, αλλά μπορώ να σας πω ότι παρακολουθώ με ενδιαφέρον όλες αυτές τις ιστορίες αθλημάτων που δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά προσπαθούν να αφήσουν τον κόσμο λίγο καλύτερο από ό,τι τον βρήκαν. Οταν, κατά τη διάρκεια ενός αποστολικού ταξιδιού, ήμουν στο Yad Vashem (μουσείο αναμνηστικός χώρος για το Ολοκαύτωμα) στην Ιερουσαλήμ, θυμάμαι ότι μου είπαν για τον Τζίνο Μπαρτάλι, τον θρυλικό ποδηλάτη ο οποίος στρατολογήθηκε από τον καρδινάλιο Ελία Ντάλα Κόστα με τη δικαιολογία της προπόνησης με το ποδήλατό του. Εφυγε από τη Φλωρεντία για την Ασίζη και επέστρεψε με δεκάδες πλαστά έγγραφα κρυμμένα στο πλαίσιο του ποδηλάτου του, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για να βοηθήσουν Εβραίους να ταξιδέψουν και επομένως να τους σώσουν. Εκανε πετάλι για εκατοντάδες χιλιόμετρα κάθε μέρα γνωρίζοντας ότι, αν τον σταματούσαν, θα ήταν το τέλος του. Με αυτόν τον τρόπο, πρόσφερε μια νέα ζωή σε ολόκληρες οικογένειες που διώκονταν από τους Ναζί, κρύβοντας ακόμη και μερικές από αυτές στο σπίτι του. Λέγεται ότι βοήθησε περίπου οκτακόσιους Εβραίους, με τις οικογένειές τους, να σωθούν κατά τη διάρκεια της βαρβαρότητας στην οποία υποβλήθηκαν. Συνήθιζε να λέει ότι το καλό γίνεται και δεν λέγεται, αλλιώς τι καλό είναι; Το Yad Vashem τον θεωρεί «Δίκαιο μεταξύ των Εθνών», αναγνωρίζοντας τη δέσμευσή του. Εδώ είναι η ιστορία ενός αθλητή που άφησε τον κόσμο λίγο καλύτερο από ό,τι τον βρήκε».
Η γνωριμία με τον Ντιέγκο
Για κάθε Μπαρτάλι υπάρχει όμως και ένας Ντιέγκο Μαραντόνα.
«Γνώρισα τον Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα κατά τη διάρκεια ενός αγώνα για την Ειρήνη το 2014: θυμάμαι με αγάπη όλα όσα έκανε ο Ντιέγκο για το Scholas Occurrentes, το Ιδρυμα που φροντίζει τους άπορους σε όλο τον κόσμο. Στο γήπεδο ήταν ένας ποιητής, ένας μεγάλος πρωταθλητής που έφερε χαρά σε εκατομμύρια ανθρώπους, στην Αργεντινή όπως και στη Νάπολι. Ηταν επίσης ένας πολύ εύθραυστος άνθρωπος. Εχω μια προσωπική μνήμη που συνδέεται με το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1986, αυτό που κέρδισε η Αργεντινή χάρη στον Μαραντόνα. Ημουν στη Φρανκφούρτη, ήταν μια δύσκολη περίοδος για μένα, μελετούσα τη γλώσσα και συγκέντρωνα υλικό για τη διατριβή μου. Δεν είχα καταφέρει να δω τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου και έμαθα για την επιτυχία της Αργεντινής επί της Γερμανίας την επόμενη μέρα, όταν μια Γιαπωνέζα έγραψε «Viva Argentina» στον μαυροπίνακα κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος Γερμανικών. Το θυμάμαι, προσωπικά, ως τη νίκη της μοναξιάς γιατί δεν είχα κανέναν να μοιραστώ τη χαρά αυτής της αθλητικής νίκης: η μοναξιά σε κάνει να νιώθεις μόνος, ενώ αυτό που κάνει τη χαρά όμορφη είναι να μπορείς να τη μοιραστείς. Οταν ενημερώθηκα για τον θάνατο του Μαραντόνα, προσευχήθηκα γι’ αυτόν και έστειλα ένα κομποσκοίνι στην οικογένεια με μερικά προσωπικά λόγια παρηγοριάς».
Σ’ εκείνη τη συνάντηση των δύο σπουδαίων Αργεντινών ο Μαραντόνα είπε στον Πάπα πως τον ενέπνευσε να επιστρέψει στη θρησκεία ύστερα από πολλά χρόνια. «Με έκανε να νιώθω καλός Αργεντινός και αυτό μου δίνει μεγάλη χαρά που ένας Αργεντινός κάνει τόσο καλή δουλειά. Αγγίζει την καρδιά μου όταν μιλάει για την πείνα στον κόσμο».
…και τον Μέσι
Η σχέση του Πάπα Φραγκίσκου με τον Μέσι ήταν πιο ιδιαίτερη. Ελεγε για τον «Ψύλλο» πως δεν επέτρεψε στην περηφάνια του να κυριαρχήσει στο μυαλό του και τον θεωρούσε καλό παιδί, θέλοντας να τονίσει την αντίφαση που υπάρχει με τη ζωή που έζησε ο Μαραντόνα. Οταν ο Μέσι πήγε στην Παρί του έστειλε τη νέα φανέλα του υπογεγραμμένη, με τον Πάπα Φραγκίσκο να του στέλνει το εξής μήνυμα: «Λιονέλ Μέσι, αγαπητέ αδερφέ, σ’ ευχαριστώ για τη φανέλα που μου έστειλες και την αφοσίωσή σου. Πάντα με την απλότητά σου. Να σ’ έχει ο Θεός καλά και ό,τι χρειάζεσαι μπορείς να στηρίζεσαι πάνω μου».