Το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι αποτελεσμάτων. Ή τουλάχιστον έτσι θέλουμε να το πιστεύουμε. Το γκολ μετράει, η νίκη καθορίζει, το τρόπαιο είναι αυτό που μένει. Ολα τα υπόλοιπα – η ένταση, η παράνοια, η παράταση της αγωνίας, το συναίσθημα που κατακλύζει το σώμα όταν ένα παιχνίδι ξεφεύγει από τις κανονικές του διαστάσεις – θεωρούνται παραπληρωματικά στοιχεία. Και όμως, υπάρχουν στιγμές που το αποτέλεσμα είναι το λιγότερο σημαντικό πράγμα σε ένα ποδοσφαιρικό παιχνίδι.
Ο τελικός Κυπέλλου Ελλάδας του 2009 μεταξύ Ολυμπιακού και ΑΕΚ ήταν μια τέτοια στιγμή. Δεν ήταν απλώς ένα ματς που κρίθηκε στα πέναλτι. Δεν ήταν καν απλώς ένα ματς που τελείωσε με τον πιο παράλογο και εξωφρενικό τρόπο που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Ηταν κάτι που έμοιαζε με συλλογική υπαρξιακή εμπειρία, όπου 22 παίκτες και 50.000 θεατές οδηγήθηκαν σε ένα σημείο όπου το ποδόσφαιρο δεν είχε πια λογική. Ηταν ένας αγώνας που δεν υπάκουε σε καμία από τις νόρμες του αθλήματος: ένα ματς που έμοιαζε να ξεπερνά τη φύση του και να γίνεται κάτι εντελώς διαφορετικό.
Τα πρώτα 45 λεπτά του αγώνα έμοιαζαν με έναν «κανονικό» τελικό. Η ΑΕΚ ξεκίνησε καλύτερα. Ο Ολυμπιακός φαινόταν νωθρός, αποσυντονισμένος, σαν μια ομάδα που δεν είχε ακριβώς καταλάβει ότι παίζει έναν τελικό. Η ΑΕΚ, από την άλλη, είχε την ενέργεια, το momentum, τη σωστή στάση. Ο Ισμαελ Μπλάνκο, ένας παίκτης που έμοιαζε να ζει ειδικά για βραδιές σαν κι αυτή, σκόραρε δύο φορές στα πρώτα οκτώ λεπτά, δίνοντας στην ΑΕΚ το είδος του προβαδίσματος που οι προπονητές λατρεύουν να υπερασπίζονται.
Ενα προβάδισμα 2-0 σε τελικό σημαίνει ηρεμία, έλεγχος του ρυθμού, διαχείριση του παιχνιδιού. Εκτός αν η αντίπαλη ομάδα είναι ο Ολυμπιακός.
Ο Ολυμπιακός αντέδρασε με τον τρόπο που αντιδρούν οι ομάδες που έχουν εμποτισμένο το αίσθημα της επιβίωσης: δεν πανικοβλήθηκε. Δεν άλλαξε αμέσως τη στρατηγική του. Δεν έκανε απεγνωσμένες κινήσεις. Περίμενε. Ενα γκολ και όλα θα άλλαζαν.
Οταν ο τελικός Κυπέλλου Ελλάδας του 2009 μετατράπηκε σε μια συναισθηματική οδύσσεια χωρίς λογική, όπου το ποδόσφαιρο έγινε καθρέφτης της ανθρώπινης υπέρβασης
Και μετά, το χάος
Το ποδόσφαιρο είναι περίεργο άθλημα. Για 45 λεπτά η ΑΕΚ έμοιαζε κυρίαρχη. Για τα επόμενα 45’, η πραγματικότητα αντιστράφηκε. Ο Ολυμπιακός, αργά αλλά σταθερά, άρχισε να καταλαμβάνει όλο και περισσότερο χώρο. Ο Ματ Ντάρμπισαϊρ, ένας άγγλος φορ που δεν είχε καμία ιδιαίτερη σχέση με το ελληνικό ποδόσφαιρο πριν από εκείνη τη βραδιά, έγινε το είδος του παίκτη που αποκτάει μυθικές διαστάσεις όταν ένας αγώνας ξεφεύγει από τα όριά του.
Στο 47’, ο Ντάρμπισαϊρ σκόραρε με κεφαλιά.
Στο 70’, ο Ντουντού με δυνατό σουτ έστειλε την μπάλα στα δίχτυα, αλλά κανείς δεν είχε χρόνο να πανηγυρίσει. Ολοι ήξεραν ότι το ματς δεν είχε ακόμη φτάσει στην κορύφωσή του.
Η ΑΕΚ βρέθηκε μπροστά και πάλι. Το γήπεδο παραληρούσε. Οι φίλαθλοι κρατούσαν την αναπνοή τους. Ο Ολυμπιακός όμως δεν είχε πει την τελευταία του λέξη.
Στο τελευταίο λεπτό των καθυστερήσεων, όταν όλα φαίνονταν τελειωμένα, ένα τελευταίο χτύπημα του Ντάρμπισαϊρ άλλαξε την ιστορία.
Η παράταση
Οταν ο διαιτητής σφύριξε τη λήξη της κανονικής διάρκειας, κανείς δεν πανηγύρισε. Ούτε οι παίκτες της ΑΕΚ που είχαν αγγίξει τη νίκη, ούτε του Ολυμπιακού που είχαν επιστρέψει από το χείλος της ήττας. Ηταν όλοι εξαντλημένοι, ψυχικά και σωματικά. Η ένταση είχε περάσει το όριο του ανεκτού. Οι φίλαθλοι, πολλοί από τους οποίους είχαν ήδη ζήσει μια συναισθηματική διαδρομή πέρα από κάθε λογική, προσπαθούσαν να συνειδητοποιήσουν τι συνέβαινε.
Τα πρώτα λεπτά της παράτασης θύμιζαν αγώνα επιβίωσης. Οι παίκτες δεν έτρεχαν απλά, αλλά παραπατούσαν, σπρώχνοντας τον εαυτό τους λίγο παραπέρα, αναζητώντας μια τελευταία ανάσα δύναμης. Και τότε, μέσα στο γενικό παραλήρημα, ήρθε το γκολ του Ολυμπιακού. Ο Γκαλέτι, με ένα ψύχραιμο τελείωμα, έβαλε μπροστά την ομάδα του. Ηταν η πρώτη φορά που ο Ολυμπιακός προηγούνταν στον αγώνα.
Και ύστερα, ένα νέο είδος χάους: αποβολές, τάκλιν στα όρια του φάουλ, χαμένες ευκαιρίες και ένα κοινό που ζούσε κάθε στιγμή σαν να ήταν η τελευταία. Κανείς δεν ήθελε να πάει στα πέναλτι.
Αλλά αυτή η ιστορία δεν μπορούσε να τελειώσει αλλιώς.
Η ΑΕΚ όμως δεν λύγισε. Ο Σκόκο, με το μυαλό ακόμα καθαρό παρά την εξάντληση, βρήκε ξανά δίχτυα, φέρνοντας το ματς σε νέα ισορροπία.
Τα πέναλτι
Η διαδικασία των πέναλτι ξεκίνησε με τον αέρα μιας τυπικής ρουτίνας. Οι πρώτοι εκτελεστές στάθηκαν απέναντι από τους τερματοφύλακες, πήραν βαθιές ανάσες και έστειλαν την μπάλα στα δίχτυα. Τα γκολ διαδέχονταν το ένα το άλλο, αλλά κανείς δεν ένιωθε ασφάλεια. Οι παίκτες δεν πανηγύριζαν, απλώς γύριζαν προς τη μεριά των συμπαικτών τους, ανταλλάσσοντας βλέμματα γεμάτα τρόμο και εξάντληση.
Κάθε νέα εκτέλεση έμοιαζε σαν ένα άλυτο δίλημμα: η μπάλα θα πήγαινε στα δίχτυα ή θα έμενε χαμένη στο κενό της ήττας; Οι τερματοφύλακες είχαν μετατραπεί σε άγρυπνους φρουρούς μιας μονομαχίας δίχως τέλος. Κάθε φορά που ένας παίκτης πλησίαζε την άσπρη βούλα, ο χρόνος φαινόταν να σταματά.
Οταν η διαδικασία ξεπέρασε τα δέκα, τα δεκαπέντε, τα είκοσι χτυπήματα, όσοι ήταν μέσα στο γήπεδο μετείχαν σε μια συλλογική ψυχολογική δοκιμασία. Το βάρος της ευθύνης φαινόταν να αυξάνεται εκθετικά, καθώς ο καθένας ήξερε πως ένα μόνο λάθος θα μπορούσε να τον στιγματίσει για πάντα. Οι εκτελεστές στέκονταν μόνοι τους απέναντι στον τερματοφύλακα, προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσουν τις κινήσεις του, να αναιρέσουν την πίεση, να κάνουν το αδύνατο να φαίνεται απλό.
Ο ρυθμός της αναπνοής τους, οι σφιγμένες γροθιές, οι μικρές καθυστερήσεις πριν από το χτύπημα – όλα αποκτούσαν μια τελετουργική διάσταση, μια ψευδαίσθηση ελέγχου απέναντι στο χάος. Ο ήχος της μπάλας που έσκαγε στο δοκάρι ή τα δίχτυα έμοιαζε με χτύπο καρδιάς, άλλοτε σωτήριο, άλλοτε καταδικαστικό. Στη σειρά των πέναλτι, ο χρόνος διαστελλόταν, οι νόμοι της λογικής ανατρέπονταν και το ποδόσφαιρο γινόταν μια αρχέγονη μάχη νεύρων και θελήσεων.
Τα γόνατα των παικτών έτρεμαν. Ο Νικοπολίδης έκανε τη βουτιά που έμελλε να γράψει ιστορία, σταματώντας τον Πελετιέρι. Και μετά, με παγωμένη αποφασιστικότητα, πήρε την μπάλα, εκτέλεσε και έγραψε τον επίλογο του πιο τρελού τελικού που είχε δει ποτέ η Ελλάδα.
Ο Ματ Ντάρμπισαϊρ ξεσπά σε πανηγυρισμούς μετά το δεύτερο προσωπικό του γκολ – στο φινάλε της κανονικής διάρκειας – που κράτησε ζωντανό τον Ολυμπιακό στο πιο απίστευτο ματς της δεκαετίας. Ενας Αγγλος που έγινε κομμάτι της ερυθρόλευκης ιστορίας
Τι έμεινε από εκείνη τη νύχτα
Ο τελικός αυτός αποτέλεσε μια σύνοψη όλων των συγκινήσεων που μπορεί να χαρίσει το ποδόσφαιρο. Η πίεση, η ανατροπή, η αβεβαιότητα, η εξάντληση και η θριαμβευτική κατάληξη διαμόρφωσαν έναν αγώνα που θα μνημονεύεται για δεκαετίες. Παίκτες όπως ο Ντάρμπισαϊρ, ο Νικοπολίδης, ο Σκόκο, ο Μπλάνκο, ο Γκαλέτι έγιναν ήρωες μιας βραδιάς που όρισε την ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου. Για τον Ολυμπιακό, αυτή η νίκη δεν ήταν απλώς ένας τίτλος. Ηταν μια στιγμή αθανασίας.
Ηταν ένα παιχνίδι που δεν θα μπορούσε να συμβεί ξανά. Αλλά αν συμβεί, κανείς δεν θα το πιστέψει μέχρι να το δει με τα μάτια του.