Να ξεκινήσουν άμεσα με ξεκάθαρα βήματα την υλοποίηση του σχεδίου ReArm της Κομισιόν για την ενίσχυση της άμυνας, διαμηνύει προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ο επίτροπος Αμυνας Αντριους Κουμπίλιους, στη συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ» και σε ολιγάριθμα ευρωπαϊκά έντυπα στις Βρυξέλλες. Ο ευρωπαίος αξιωματούχος μιλάει επίσης για τους αναγκαίους εξοπλισμούς, τη συμμετοχή τρίτων χωρών, την αμυντική βιομηχανία.
Η Λευκή Βίβλος για την άμυνα εστιάζει στην απειλή από τη Ρωσία και δεν καλύπτει το ελληνικό πρόβλημα ασφάλειας, την Τουρκία. Ποια η άποψή σας;
Η προτεραιότητα και η ανάλυση απειλών επικεντρώνεται στις ρωσικές και τι πρέπει να κάνουμε για να τις αποτρέψουμε. Κατά τις περισσότερες υπηρεσίες πληροφοριών η Ρωσία μπορεί να είναι έτοιμη να «δοκιμάσει» το άρθρο 5 πριν από το 2030. Πρέπει να μπορούμε να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας. Υπάρχει αναφορά σε άλλες απειλές, αλλά δεν μπορώ να πω ότι όλες καλύπτονται. Η Λευκή Βίβλος είναι η αρχή.
Το Bruegel προτείνει τη δημιουργία ενός νέου μηχανισμού και ασκεί κριτική ότι δεν αρκούν τα κίνητρα που δίνουν τα προτεινόμενα από την Κομισιόν εργαλεία, τι νομίζετε;
Είναι θετικό ότι υπάρχουν διαφορετικές προτάσεις. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έστειλε, άλλωστε, σαφές μήνυμα ότι η Κομισιόν πρέπει να εξετάσει πρόσθετες προτάσεις. Υπάρχουν ήδη δυνατότητες χρηματοδότησης 800 δισ. ευρώ με τα δάνεια του SAFE και μέσω της εθνικής ρήτρας διαφυγής. Επίσης, υπάρχει η ευκαιρία χρήσης μη αξιοποιημένων κονδυλίων συνοχής, η χρηματοδότηση από την ΕΤΕπ. Θα πρόκειται για τεράστια ποσά. Επίσης, η χρήση ιδιωτικών κεφαλαίων μέσω της Ενωσης Αποταμίευσης και Επενδύσεων. Επιπλέον υπάρχει η πρόταση Bruegel. Ελπίζουμε ότι ο κανονισμός του SAFE θα εγκριθεί στις αρχές Μαΐου. Τα κράτη – μέλη θα έχουν δύο μήνες για να μας ενημερώσουν πόσα δάνεια θέλουν και τέσσερις μήνες για να ολοκληρώσουν τις διαδικασίες. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να συζητάμε νέες προτάσεις, χωρίς να ξεκινάμε την υλοποίηση των προτάσεων της Κομισιόν. Οι συζητήσεις για ιδέες είναι καλές, αλλά υπάρχουν πολλές, και ανησυχώ ότι δεν πρέπει να χάσουμε τη δυναμική υλοποίησης. Περιμένουμε ξεκάθαρα βήματα για την υλοποίηση αυτών που έχουμε στο τραπέζι.
Εχετε «χάρτη» του εξοπλισμού που χρειάζεται να αποκτήσουν γρήγορα τα κράτη – μέλη;
Εικόνα της συνολικής ζήτησης θα έχουμε όταν το ΝΑΤΟ ολοκληρώσει την αναθεώρηση των αμυντικών σχεδίων και των στόχων ικανοτήτων. Ελπίζουμε να ολοκληρωθεί πριν από τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει ανάγκη ενίσχυσης της παραγωγής πυρομαχικών, βλημάτων. Παράγουμε 2 εκατ. βλήματα πυροβολικού τον χρόνο, λιγότερα από ό,τι η Ρωσία. Υπάρχουν πληροφορίες για την ανάγκη επιπρόσθετων 49 ταξιαρχιών, 1.200 τανκς, 2.700 οχημάτων πεζικού, 900 τεμαχίων πυροβολικού. Αποτελούν πρόκληση για την Ευρώπη, οι στρατηγικοί enablers, όπου στηριζόμαστε στις ΗΠΑ. Είναι προτεραιότητες που πρέπει να αναπτύξουμε γρήγορα. Επιπλέον τα έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, που μπορούν να αναπτυχθούν μόνο με συμμετοχή των «27», όπως η ευρωπαϊκή ασπίδα αεράμυνας ή η ασπίδα των ανατολικών συνόρων.
Χρειάζεται η Ευρώπη νέο δανεισμό για επιχορηγήσεις;
Οταν θα έχουμε εικόνα της συνολικής ζήτησης θα γνωρίζουμε το κόστος. Τα 800 δισ. ευρώ του ReArm δημιουργούν δυνατότητα επιπλέον επενδύσεων 1,5% του ΑΕΠ, χωρίς να περιλαμβάνονται στο έλλειμμα. Υπάρχει η πιθανότητα το ΝΑΤΟ να αποφασίσει αύξηση των δαπανών στο 3,5% του ΑΕΠ, οπότε θα πρέπει να επενδύουμε 600 δισ. ετησίως για άμυνα. Οι ΗΠΑ δαπανούν 900 δισ. Σε τέσσερα χρόνια θα δαπανήσουμε 2,4 τρισ. ευρώ. Γύρω στο 30% των αμυντικών δαπανών των νατοϊκών μελών αφορούν εξοπλισμούς. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι για την αποπληρωμή του NGEU θα χρειαστεί, αν δεν υπάρχουν νέες ιδέες, 20% του επόμενου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου. Επιπλέον χρέος θα επιφέρει επιπλέον δυσκολία στον προϋπολογισμό. Δεν λέω ότι είναι εκτός επιλογών, αλλά θέτει ζητήματα.
Είναι έτοιμες οι ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες να αυξήσουν γρήγορα την παραγωγή;
Περιμένουν πραγματικά συμβόλαια. Τα στοιχεία για τη συνολική ζήτηση θα τους δώσουν ορατότητα για τις προμήθειες που θα κάνουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Το EDIP είναι σημαντικό, διότι κάνει λόγο για δυνατότητες αποθεματικών. Στο πλαίσιο στρατηγικού διαλόγου με τις αμυντικές βιομηχανίες θα συζητήσουμε στα μέσα Μαΐου για την αλυσίδα και την ασφάλεια προμηθειών. Πρέπει να έχουμε καθαρή εικόνα της ζήτησης από τη μια πλευρά και της παραγωγής και της αλυσίδας προμηθειών από την άλλη.
Ποιος ο ρόλος της ΕΕ για να γίνει η Ουκρανία «ατσάλινος σκαντζόχοιρος»;
Βλέπω σαν πρώτο βήμα στο στρατηγικό πλάνο για την ευρωπαϊκή άμυνα να ενταχθεί η ουκρανική άμυνα ως ένα είδος εθνικού μέρους. Από τη συνολική βοήθεια 140 δισ. ευρώ της ΕΕ προς την Ουκρανία τα τρία χρόνια η στρατιωτική είναι 50 δισ. ή κάτω από 0,1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Μπορούμε να κάνουμε περισσότερα. Ορισμένα κράτη αυξάνουν τη βοήθειά τους. Ανοίγουμε νέες δυνατότητες, διότι για το SAFE η Ουκρανία είναι στο ίδιο επίπεδο όπως η Νορβηγία. Εξετάζουμε πώς τα κράτη – μέλη θα χρησιμοποιήσουν δάνεια για κοινή προμήθεια με την Ουκρανία, από την ουκρανική βιομηχανία, για την Ουκρανία. Η ενσωμάτωση της ουκρανικής στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία δεν θα βοηθήσει μόνο την Ουκρανία αλλά και εμάς. Εξετάζουμε επίσης τη δημιουργία μιας κοινής task force με την Ουκρανία, όπως ανακοίνωσε η πρόεδρος της Κομισιόν.
Πώς βλέπετε τη συμμετοχή της βρετανικής βιομηχανίας;
Το SAFE δίνει ευκαιρίες συμμετοχής σε χώρες όπως η Βρετανία και ο Καναδάς. Χρειάζονται συμφωνίες εταιρικής σχέσης άμυνας και ασφάλειας με την ΕΕ. Υπάρχουν συζητήσεις και μπορεί να οριστικοποιηθούν πολύ σύντομα. Ετοιμάζουμε επίσης με την Ινδία.
Τι βλέπετε για την Τουρκία; Μπορεί έμμεσα μέσω συνεργασιών ή εξαγορών ευρωπαϊκών εταιρειών να συμμετάσχει στο SAFE χωρίς συμφωνία με την ΕΕ;
Στη Λευκή Βίβλο λέμε ότι οι σχέσεις μας θα βασιστούν στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του 2024. Αναγνωρίζουμε τις ευαισθησίες ορισμένων κρατών – μελών και χρησιμοποιούμε κοινή γλώσσα. Το SAFE είναι μόνο μέρος των αμυντικών επενδύσεων. Το μεγαλύτερο μέρος είναι εθνικές δαπάνες. Εγκειται στα κράτη – μέλη σε ποιον θα επενδύσουν. Βέβαια η κατεύθυνσή μας είναι να επενδυθούν περισσότερα χρήματα στην ευρωπαϊκή βιομηχανία. Είναι ένας από τους στρατηγικούς πόρους που πρέπει να αναπτύξουμε για να έχουμε ετοιμότητα για οτιδήποτε. Ο μηχανισμός SAFE λέει ξεκάθαρα ποιος και πώς μπορεί να συμμετάσχει. Οι επιλογές είναι ξεκάθαρες. Αυξάνουμε τους θεσμικούς πόρους για να έχουμε διαφανή εφαρμογή των μηχανισμών SAFE.
Γίνεται λόγος για μετατροπή εργοστασίων αυτοκινήτων σε εργοστάσια παραγωγής όπλων. Είναι ρεαλιστική επιλογή;
Ακούμε πληροφορίες, αλλά δεν συμμετέχουμε σε βιομηχανικές αποφάσεις για τον μετασχηματισμό αυτοκινητοβιομηχανιών σε παραγωγή αρμάτων. Βλέπουμε ισχυρά νέα βήματα από τη γερμανική κυβέρνηση, ένα πραγματικό Bing Bang στην εθνική τους δαπάνη, την ανάπτυξη αμυντικών ικανοτήτων. Επισημαίνω στις χώρες με ισχυρές αμυντικές βιομηχανίες να μην εξετάζουν μόνο πώς θα αναπτύξουν τη δική τους βιομηχανία, αλλά όλη την ευρωπαϊκή. Να συζητήσουν μεταξύ τους για εξειδίκευση, για δυνατότητες συγκέντρωσης, να παράγουν βάσει των νατοϊκών στόχων ικανοτήτων, με τρόπο ώστε να μειωθεί ο κατακερματισμός, να αυξηθεί η διαλειτουργικότητα.