Κανείς δεν γνωρίζει ποιο θα είναι το ακριβές τίμημα τόσο για την αμερικανική και παγκόσμια οικονομία – Η πιθανότητα μιας παγκόσμιας ύφεσης μεγάλης κλίμακας μόλις έχει αυξηθεί σημαντικά
Ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, αναμένεται να ανακοινώσει νέους δασμούς, επιχειρώντας να αναδιαμορφώσει το διεθνές εμπόριο με όρους που, κατά τη γνώμη του, ευνοούν τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ωστόσο, καθώς κανείς δεν γνωρίζει ποιο θα είναι το ακριβές τίμημα τόσο για την αμερικανική και παγκόσμια οικονομία, οι αναλυτές κάνουν λόγο για το μεγάλο πείραμα στην οικονομική πολιτική των ΗΠΑ.
Ειδικότερα, όπως σημειώνει ο Jeremy Warner της Telegraph, κανείς δεν μπορεί να πει πώς θα τελειώσει, αλλά τίποτα τόσο επαναστατικό δεν έχει δοκιμαστεί εδώ και δεκαετίες με τις πιθανότητες να πάνε τα πράγματα στραβά να είναι υψηλές.
Ανατρέποντας την καθιερωμένη παγκόσμια τάξη στο εμπόριο, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έκανε μόνο εχθρούς τους παλιούς συμμάχους, αλλά ενίσχυσε κιόλας τις ελπίδες της Κίνας να εκτοπίσει τις ΗΠΑ από την παγκόσμια σκηνή ως υπερασπιστή του σημερινού status quo.
Είναι σαν να εγκαταλείπει εσκεμμένα την αμερικανική ηγεμονία, αφήνοντας άλλους να καλύψουν το κενό.
Η πιθανότητα μιας παγκόσμιας ύφεσης μεγάλης κλίμακας μόλις έχει αυξηθεί σημαντικά. Οι επιπτώσεις από τις ενέργειες του Τραμπ είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα είναι εκτεταμένες και μακροχρόνιες.
Μόλις τώρα αυτή η συνειδητοποίηση αρχίζει να γίνεται αντιληπτή από επενδυτές, επιχειρήσεις, καταναλωτές και τραπεζίτες. Η αλλαγή της προηγούμενης αντίληψης ανατράπηκε γρήγορα και δραματικά.
Αν γυρίσουμε πίσω μόλις λίγους μήνες, υπογραμμίζει ο αρθρογράφος, η ατμόσφαιρα μεταξύ των ηγετών των επιχειρήσεων στο ετήσιο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας ήταν σχεδόν εκστατική.
Σχεδόν κανείς δεν εξέφρασε κακή άποψη για την προεδρία του Τραμπ, η οποία παρουσιαζόταν ως μια σταθερά ρεπουμπλικανική, φιλική προς τις επιχειρήσεις ατζέντα, με απορρύθμιση, φορολογικές περικοπές και τη φιλοσοφία «αντλήστε, μωρό μου, αντλήστε», απορρίπτοντας τόσο τη δέσμευση για ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα όσο και τις επιταγές της DEI για διαφορετικότητα, ενσωμάτωση και ισότητα.
Σχεδόν όλοι συμφωνούσαν ότι η Αμερική θα ανθίσει. Η απαισιοδοξία για την Ευρώπη, που φαινόταν παγιδευμένη σε έναν καταστροφικό κύκλο υψηλής φορολογίας, έντονης κρατικής παρέμβασης και οικονομικά επιζήμιων στόχων αποανθρακοποίησης, ήταν εξίσου έντονη.
Το ζήτημα των δασμών ήταν ευρέως γνωστό και προκαλούσε ανησυχία, αλλά υπήρχε η πεποίθηση ότι τελικά θα επικρατούσε η λογική και, όπως και στην πρώτη του προεδρία, οι απειλές του Τραμπ θα αποδεικνύονταν μεγαλύτερες από την πράξη. Οι δασμολογικές απειλές ήταν κυρίως ρητορικές, με σκοπό την εξασφάλιση μιας δικαιότερης συμφωνίας με τους εμπορικούς εταίρους, και δεν θα προκαλούσαν μόνιμη ζημιά.
Σε κάθε περίπτωση, εκπληκτικά λίγοι πίστευαν ότι ο Τραμπ θα έκανε πράξη όσα έλεγε στην προεκλογική του εκστρατεία. Αυτή η ελπίδα αποδείχθηκε αφελής και ευσεβής πόθος.
Ο Τραμπ πάντα πίστευε στην ιδέα των δασμών και θεωρεί ότι η αποτυχία του να τους εφαρμόσει πιο επιθετικά ήταν ένα από τα μεγάλα λάθη της πρώτης του προεδρίας.
Αυτή τη φορά σκοπεύει να τηρήσει τις υποσχέσεις του. Αν υπάρξουν παράπλευρες απώλειες στην πορεία, δεν τον ενδιαφέρει. Το γεγονός ότι η Αμερική έχει ωφεληθεί εξαιρετικά από την ίδια τη μεταπολεμική παγκόσμια τάξη που τώρα φαίνεται να θέλει να καταστρέψει, δεν φαίνεται να τον απασχολεί.
Για τους υποστηρικτές του, οι δασμολογικές πολιτικές του Τραμπ αφορούν την ανασυγκρότηση της οικονομικής ανθεκτικότητας και την αναζωογόνηση της αμερικανικής βιομηχανίας. Πρόκειται για την ανατροπή της διαβρωτικής επίδρασης της παγκοσμιοποίησης στις καλά αμειβόμενες αμερικανικές θέσεις εργασίας και για την παρότρυνση των ξένων παραγωγών να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους στις ΗΠΑ.
Και αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, αφορά επίσης την αντικατάσταση του φόρου μισθοδοσίας ως πηγής κρατικών εσόδων με τα έσοδα από τους δασμούς στα εισαγόμενα εμπορεύματα.
Ήδη, ο πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί να επισημάνει κάποια πρώτα θετικά αποτελέσματα. Η Apple, της οποίας τα προϊόντα κατασκευάζονται κυρίως στην Κίνα, ανακοίνωσε επενδύσεις ύψους 500 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ για τα επόμενα πέντε χρόνια, συμπεριλαμβανομένων νέων εργοστασίων στο Τέξας.
Πολλοί άλλοι τεχνολογικοί κολοσσοί έχουν δεσμευτεί για επενδύσεις 500 δισ. δολαρίων υπό το σύνθημα «stargate», με στόχο να διατηρήσουν τις ΗΠΑ στην πρωτοπορία των εξελίξεων στην τεχνητή νοημοσύνη.
Η Taiwan Semiconductor Manufacturing Company, από την πλευρά της, έχει δεσμευτεί για επενδύσεις 100 δισ. λιρών σε υπερσύγχρονες μονάδες παραγωγής στις ΗΠΑ.
Και, σε μια κίνηση σαφώς συνδεδεμένη με τον δασμό 25% του Τραμπ σε όλα τα εισαγόμενα αυτοκίνητα, η νοτιοκορεατική Hyundai έχει ανακοινώσει επενδύσεις ύψους 21 δισ. δολαρίων για τη δημιουργία εργοστασίων στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων 5,8 δισ. για ένα νέο χαλυβουργείο στη Λουιζιάνα.
Όλα αυτά, και ακόμα περισσότερα, πριν καν τεθεί σε εφαρμογή το μεγάλο όπλο η «Ημέρα Απελευθέρωσης».
Ο Τραμπ μπορεί επίσης να επισημάνει και άλλες επιτυχίες στην προσπάθεια αναδιάρθρωσης της παγκόσμιας οικονομίας σε πιο βιώσιμες γραμμές. Η Γερμανία ήρε τον περιβόητο «black zero» δημοσιονομικό της κανόνα, ώστε να δαπανήσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ σε άμυνα και ανανέωση υποδομών.
Και, τουλάχιστον στα λόγια, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί φαίνεται επιτέλους να έχουν συνειδητοποιήσει την ανάγκη να φροντίσουν καλύτερα την άμυνα της ηπείρου. Οι δημοσιονομικοί κανόνες χαλαρώνουν για να επιτρέψουν περισσότερες δαπάνες.
Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι όλα αυτά θα είχαν συμβεί χωρίς την απειλή απόσυρσης από το ΝΑΤΟ και την επιβολή μαζικών δασμών στις ευρωπαϊκές εξαγωγές.
Με τον ίδιο τρόπο, η Κίνα, ως απάντηση στους αμερικανικούς δασμούς, έχει ενισχύσει τα προϋπάρχοντα δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης και έχει υποσχεθεί μεγαλύτερες προσπάθειες στήριξης της κατανάλωσης ως αντιστάθμιση στον κλιμακούμενο εμπορικό πόλεμο του Τραμπ.
Και πάλι, αυτό θα μπορούσε με τον καιρό να συμβάλει στη μετατόπιση της ζήτησης από τις εξαγωγές προς την εσωτερική κατανάλωση, αν και είναι γεγονός ότι οι Κινέζοι ηγέτες υπόσχονται αυτή τη μετατόπιση εδώ και χρόνια με περιορισμένα αποτελέσματα.
Ωστόσο, άλλο είναι να απειλείς και άλλο να εφαρμόζεις, και με την υλοποίηση αυτών των πολιτικών, ο Τραμπ κινδυνεύει να οδηγήσει όχι μόνο την Αμερική, αλλά και μεγάλο μέρος του υπόλοιπου κόσμου σε παρατεταμένη ύφεση.
Σήμερα, ελάχιστοι οικονομολόγοι θεωρούν ότι οι περιβόητοι δασμοί Smoot-Hawley της δεκαετίας του 1930 ήταν η αιτία της Μεγάλης Ύφεσης, καθώς οι ρίζες της βρισκόταν περισσότερο στην τραπεζική κρίση της εποχής. Ωστόσο, σίγουρα επιδείνωσαν την κατάσταση, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις, αντίποινα και ανταγωνιστικές υποτιμήσεις νομισμάτων.
Επιπλέον, το σοκ που θα προκαλέσουν οι δασμοί του Τραμπ είναι πιθανό να είναι πολύ μεγαλύτερο από εκείνο των Smoot-Hawley, τόσο επειδή το εμπόριο αποτελεί σήμερα πολύ μεγαλύτερο μέρος της οικονομίας των ΗΠΑ και του κόσμου από ό,τι τότε, όσο και επειδή αυτοί οι δασμοί εφαρμόζονται από πολύ χαμηλότερο επίπεδο.
Μερικά από τα μεγαλύτερα θύματα του προστατευτισμού του Τραμπ θα είναι οι Αμερικανοί καταναλωτές, οι οποίοι θα καταλήξουν να πληρώνουν υψηλότερες τιμές για τα αγαθά τους.
Οι πληθωριστικές προσδοκίες στις ΗΠΑ ήδη αυξάνονται ραγδαία. Παράλληλα, η επιχειρηματική και η καταναλωτική εμπιστοσύνη καταρρέει, με αρκετούς δείκτες να σηματοδοτούν μία επικείμενη ύφεση.
Είναι δύσκολο να βρει κανείς έναν σοβαρό οικονομολόγο που να πιστεύει ότι αυτό που κάνει ο Τραμπ είναι καλή ιδέα. Είναι, μάλιστα, δύσκολο να βρει κανείς κάποιον που να θεωρεί ότι θα έχει θετικό καθαρό αντίκτυπο στις θέσεις εργασίας στις αμερικανικές βιομηχανίες.
Αλλά ίσως δεν είναι οι άμεσες επιπτώσεις στο εμπόριο και στη δραστηριότητα της οικονομίας που θα πρέπει να μας ανησυχούν περισσότερο. Αντίθετα, είναι η αίσθηση ότι η Αμερική αποσύρεται από τον κόσμο και εγκαταλείπει τη θέση της ως δύναμη παγκόσμιας σταθερότητας και προόδου.
Ίσως ο Τραμπ να ξέρει τι κάνει, αμφισβητώντας τόσο ριζικά την οικονομική ορθοδοξία, και στο τέλος θα δικαιωθεί. Αλλά είναι ένα τεράστιο στοίχημα – και ένα που δεν είναι ούτε αναγκαίο ούτε σοφό.
Πηγή: skai.gr