Στην Κύπρο οι «Ρώσοι Συμπατριώτες» κατάφεραν να περάσουν από την Βουλή ψήφισμα για άρση των ευρωπαϊκών κυρώσεων – Χρησιμοποιούν απλούς πολίτες ως πράκτορες για τις μυστικές υπηρεσίες. Κύριος στόχος τα Βαλτικά κράτη
Το «Ίδρυμα Υποστήριξης και Προστασίας των Δικαιωμάτων των Συμπατριωτών που Ζουν στο Εξωτερικό», γνωστό ως Pravfond, ιδρύθηκε το 2012 στη Μόσχα με την επίσημη αποστολή να παρέχει νομική και κοινωνική υποστήριξη στους Ρώσους της διασποράς.
Ωστόσο, μια εκτενής έρευνα του Organized Crime and Corruption Reporting Project του γνωστού OCCRP, βασισμένη σε σχεδόν 50.000 emails της οργάνωσης που διέρρευσαν, αποκαλύπτει ότι το Pravfond λειτουργεί ως βραχίονας της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, προωθώντας την προπαγάνδα του Κρεμλίνου, υποστηρίζοντας κατασκόπους, εγκληματίες και προπαγανδιστές, και χτίζοντας δίκτυα επιρροής σε δυτικές χώρες, κυρίως όμως στις Βαλτικές (Εσθονία, Λιθουανία, Λετονία),ενώ από την δράση του δεν εξαιρούνται η Κύπρος και η Ελλάδα. Η δράση του Pravfond, αποκαλύπτει τη συστηματική προσπάθεια του Κρεμλίνου να ενισχύσει την «ήπια ισχύ» του μέσω των «Ρώσων συμπατριωτών» και τοπικών συνεργασιών με οργανώσεις σωματεία, πολιτιστικά κέντρα κλπ.
Εργαλείο της ρωσικής επιρροής
Το Pravfond παρουσιάζεται ως οργάνωση που υπερασπίζεται τα δικαιώματα των Ρώσων στο εξωτερικό, προσφέροντας νομική υποστήριξη σε περιπτώσεις δικαστικών διώξεων ή διακρίσεων. Ωστόσο, η έρευνα του OCCRP αποκαλύπτει ότι η οργάνωση λειτουργεί ως βιτρίνα για την προώθηση της ρωσικής γεωπολιτικής ατζέντας. Με χρηματοδότηση από τη Ρωσική Ομοσπονδία και στενή συνεργασία με τη Rossotrudnichestvo, την κρατική υπηρεσία που προάγει τη «ρωσική κουλτούρα» στο εξωτερικό, το Pravfond έχει διανείμει πάνω από 1.000 επιχορηγήσεις αξίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων σε οργανισμούς και ιδιώτες σε 48 χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Κύπρου και της Ελλάδας.
Τα emails που διέρρευσαν αποκαλύπτουν ότι το Pravfond δεν περιορίζεται στην παροχή νομικής βοήθειας, αλλά χρηματοδοτεί δραστηριότητες που προάγουν τα διάφορα αφηγήματα του Κρεμλίνου, όπως η υποστήριξη της ρωσικής πολιτικής στην Ουκρανία, η καταδίκη της δήθεν «ρωσοφοβίας» στη Δύσης και η προώθηση της Ρωσίας ως υπερασπιστή των παραδοσιακών αξιών, οι οποίες δήθεν πλήττονται στη Δύση. Ακόμα και μετά την επιβολή κυρώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2023, το Pravfond συνεχίζει να λειτουργεί παρακάμπτοντας τους περιορισμούς μέσω τρίτων λογαριασμών, μεταφορών μετρητών ή κρυπτονομισμάτων, διατηρώντας έτσι την επιρροή του σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Δράση του Pravfond στην Κύπρο
Η Κύπρος, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, της μεγάλης ρωσικής κοινότητας και του ιστορικού της ως οικονομικού κέντρου για Ρώσους ολιγάρχες, αποτελεί βασικό πεδίο δράσης του Pravfond. Η οργάνωση έχει αναπτύξει ένα εκτεταμένο δίκτυο επιρροής, συνεργαζόμενη με Ρώσους «συμπατριώτες», Κύπριους πολιτικούς και επιχειρηματίες. Το OCCRP είχε αποκαλύψει σε παλαιότερα δημοσιεύματα του την δραστηριότητά Ρωσοκύπριου επιχειρηματία, ο οποίος έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην προώθηση των ρωσικών συμφερόντων.
Το 2016, ο επιχειρηματίας αυτός συνεργάστηκε με τις ρωσικές αρχές και το ΑΚΕΛ, για να περάσει από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, ψήφισμα για απαίτηση άρσης των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, οι οποίες είχαν επιβληθεί λόγω της εισβολής και προσάρτησης της Κριμαίας το 2014. Το ψήφισμα, το οποίο χαρακτήριζε τις κυρώσεις ως «αντίθετες στις αρχές του διεθνούς δικαίου», υπογράμμιζε τις οικονομικές απώλειες της Κύπρου από την αποχώρηση ρωσικών επιχειρήσεων. Αν και το ψήφισμα δεν είχε νομική ισχύ, αποτέλεσε συμβολική νίκη για τη Μόσχα, ενισχύοντας την εικόνα της ως θύματος δυτικής επιθετικότητας. Είχε ψηφιστεί από όλα τα κόμματα πλην του ΔΗΣΥ που τήρησε αποχή.
Ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας μαζί με τον πατέρα του, εκμεταλλεύτηκαν το πρόγραμμα «χρυσών διαβατηρίων», και μέσω εταιρείας που δημιούργησαν στη Κύπρο,
διευκόλυναν την απόκτηση υπηκοότητας από Ρώσους, ενισχύοντας την ρωσική παρουσία στη Κύπρο. Το πρόγραμμα των «χρυσών διαβατηρίων» λειτούργησε ως κερκόπορτα για είσοδο Ρώσων στην ΕΕ.
Παράλληλα, στo πλαίσιο της δημιουργίας υποστηρικτικού κλίματος για την Ρωσία στη Κύπρο, είχε ιδρυθεί και το κόμμα «Εγώ Ο Πολίτης», το οποίο δεν συμμετείχε ποτέ στις εκλογές μέχρι την ημέρα που κατέβασε ρολά.
Το κόμμα υποστήριζε πολιτικές που ευθυγραμμίζονταν με τα συμφέροντα της Μόσχας, όπως η αντίθεση στις ευρωπαϊκές κυρώσεις και η ενίσχυση των οικονομικών δεσμών με τη Ρωσία.
Το Pravfond επίσης, οργανώνει εκδηλώσεις από ρωσικούς συλλόγους στην Κύπρο, οι οποίες συχνά περιλαμβάνουν προπαγανδιστικά μηνύματα, όπως η υποστήριξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Μια χαρακτηριστική πτυχή της δράσης του Pravfond σε Κύπρο και Ελλάδα είναι η εκμετάλλευση της ορθόδοξης χριστιανικής ταυτότητας. Η οργάνωση υποστηρίζει εκδηλώσεις που συνδέουν τη ρωσική κουλτούρα με την ορθόδοξη παράδοση, όπως θρησκευτικές τελετές, εκθέσεις για τη ρωσική ιστορία και επισκέψεις σε ορθόδοξα μνημεία. Αυτές οι πρωτοβουλίες προβάλλουν τη Ρωσία ως τον κύριο υπερασπιστή της χριστιανικής κληρονομιάς, σε αντίθεση με τη «φιλελεύθερη Δύση», η οποία παρουσιάζεται ως απειλή για τις παραδοσιακές αξίες. Τέτοιες δραστηριότητες ενισχύουν την εικόνα της Ρωσίας ως πνευματικού και πολιτιστικού συμμάχου της Ελλάδας και της Κύπρου, δημιουργώντας ένα ευνοϊκό κλίμα για την προώθηση της ρωσικής ατζέντας.
Τι λένε τα emails
Η έρευνα του OCCRP έγινε στα 50.000 emails, τα οποία αποκτήθηκαν από τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα DR της Δανίας και διοχετεύθηκαν στον OCCRP. Αυτά τα emails αποκαλύπτουν το εύρος και τη φύση των δραστηριοτήτων του Pravfond, δείχνοντας πώς η οργάνωση χρησιμοποιεί τη νομική βοήθεια ως πρόσχημα για να προωθήσει τα συμφέροντα της Ρωσίας παγκοσμίως.
Μεταξύ των πιο συγκλονιστικών ευρημάτων είναι η χρηματοδότηση νομικών εξόδων για πρόσωπα που κατηγορούνται για σοβαρά εγκλήματα. Για παράδειγμα, το Pravfond έχει υποστηρίξει την υπεράσπιση του διαβόητου εμπόρου όπλων Βίκτορ Μπουτ, καθώς και του Βαντίμ Κρασίκοφ, ενός εκτελεστή που δολοφόνησε έναν Τσετσένο μαχητή στο Βερολίνο το 2019. Επιπλέον, η οργάνωση έχει χρηματοδοτήσει τη νομική υπεράσπιση ενός οδηγού ταξί που καταδικάστηκε για κατασκοπεία και ενός Αυστραλού ακτιβιστή, γνωστού ως «Αυστραλού Κοζάκου», ο οποίος επιτέθηκε σε έναν ηλικιωμένο υποστηρικτή της Ουκρανίας.
Παρά τις κυρώσεις της ΕΕ το 2023, το Pravfond συνέχισε να χρηματοδοτεί πρόσωπα και οργανώσεις σε τουλάχιστον 11 κράτη-μέλη της ΕΕ, χρησιμοποιώντας τακτικές όπως μεταφορέςχρημάτων μέσω τρίτων λογαριασμών και τη μεταφορά μετρητών με το χέρι. Ένα παράδειγμα είναι η χρηματοδότηση του ιστότοπου IMHOclub στη Λετονία, ο οποίος κατηγορείται για τη διάδοση φιλορωσικής παραπληροφόρησης. Παρά τη δίωξη των διαχειριστών του το 2018, το Pravfond συνέχισε να στέλνει χρήματα μέχρι τουλάχιστον το 2024, χρησιμοποιώντας μεσολαβητές όπως ένα διεθνές εμπίστευμα που συνδέεται με το Κρατικό Πανεπιστήμιο Αεροπορικής Τεχνολογίας της Μόσχας.
Στη Λιθουανία, το Pravfond συνεργάστηκε με πρώην αξιωματικούς της KGB και της FSB για να δυσφημίσει μια έρευνα σχετικά με τα γεγονότα του 1991, όταν σοβιετικές δυνάμεις επιτέθηκαν σε διαδηλωτές στο Βίλνιους. Η οργάνωση «Συμπατριώτες»», που ιδρύθηκε από έναν πρώην αξιωματικό της KGB, χρηματοδοτήθηκε από το Pravfond για να διοργανώσει τηλεοπτικές συζητήσεις και εκθέσεις που προωθούν το αφήγημα του Κρεμλίνου.
Στη Γερμανία, το Pravfond χρηματοδότησε το «Gagarin Association for Integration», το οποίο διοργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις και μαθήματα ρωσικών για παιδιά. Ωστόσο, ο επικεφαλής της, Αλεξάντερ Ερεμένκο, φέρεται να είχε επαφές με πράκτορες της GRU, της ρωσικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών, και να συνεργαζόταν με τη γερμανική ακροδεξιά παράταξη AfD, κρατώντας τη σχέση κρυφή λόγω της κακής φήμης του κόμματοςk
Το άρθρο Αποκάλυψη OCCRP από 50.000 emails: Η Ευρώπη στον ιστό της ρωσικής παρέμβασης, μέσω «αθώων» οργανώσεων εμφανίστηκε πρώτα στο Cyprus Times.