Η υπογεννητικότητα στην Ελλάδα λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις, με αποτέλεσμα τα σχολεία να αδειάζουν από μαθητές ενώ λυπηρό είναι το φαινόμενο αρκετά από αυτά να κλείνουν, ιδιαίτερα στην περιφέρεια.
Τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Παιδείας είναι αποκαλυπτικά: οι εγγραφές μαθητών στην Α’ Δημοτικού «γκρεμίστηκαν» στις 71.181 παιδιά, αριθμός μειωμένος κατά 40%, σε σχέση με το 2010, όταν κατατέθηκαν 115.000 αιτήσεις. Η μείωση υποδηλώνει μια σταδιακή πτώση του μαθητικού πληθυσμού, που συνδέεται με τη δημογραφική κρίση και την υπογεννητικότητα στην Ελλάδα.
Ανησυχία για την δραματική μείωση των μαθητών χρόνο με τον χρόνο – Τεράστιες οι προκλήσεις για την εκπαίδευση
Τα αποτελέσματα των οριστικών εγγραφών θα είναι διαθέσιμα πολύ σύντομα, υπολογίζει το υπουργείο Παιδείας.
Συρρίκνωση και στα Γυμνάσια
Η μείωση αυτή δεν περιορίζεται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, η υπογεννητικότητα επηρεάζει ήδη τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με τον μαθητικό πληθυσμό στα γυμνάσια να μειώνεται σημαντικά.
H συνεχιζόμενη συρρίκνωση του μαθητικού πληθυσμού αποτυπώνεται στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ:
- Το 2023-24 στο Γυμνάσιο εισήλθαν λιγότεροι κατά 11.874 μαθητές
- Το 2024-25 η μείωση ανέρχεται σε 17.562 μαθητές
- Το 2025-26 η μείωση εκτιμάται στους 20.632 μαθητές
- Το 2026-27 αναμένεται μείωση κατά 14.279 μαθητές
Συνολικά, το 2026-27 ο αριθμός των μαθητών στο Γυμνάσιο θα είναι μειωμένος κατά 64.347 σε σύγκριση με το 2022-23.
Νέες προκλήσεις και ανησυχία
Το φαινόμενο αυτό δημιουργεί προκλήσεις για την εκπαίδευση, όπως συγχωνεύσεις τμημάτων. Η μείωση του πληθυσμού οδηγεί σε αλυσιδωτά προβλήματα όχι μόνο στην εκπαίδευση, αλλά και στην οικονομία και την κοινωνική συνοχή.
Οι πάγιοι σχεδιασμού του ΥΠΑΙΘΑ που κάθε χρονιά οδηγούν σε όσο το δυνατόν πολυπληθέστερα τμήματα και λιγότερες προσλήψεις εκπαιδευτικών, εντείνουν την ανησυχία…Κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά (2024 – 2025) η επιλογή του αρμόδιου υπουργείου να προχωρήσει σε μαζικές συμπτύξεις τμημάτων επέφερε αναστάτωση σε μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς.
Η Ελλάδα… μικραίνει
Ο πληθυσμός της Ελλάδας έφτασε στο μάξιμουμ το 2011, με 11,1 εκατομμύρια κατοίκους. Έπειτα, άρχισε να μειώνεται και σήμερα ζουν στην Ελλάδα λίγο πάνω από 10 εκατομμύρια άνθρωποι (βάσει των στοιχείων του 2023). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Eurostat, αναμένεται να μειωθούν κατά 14% μέχρι το 2050 και να φτάσουν τα 7,3 εκατομμύρια έως το 2100 – μια συνολική μείωση της τάξης του 30%. Εφόσον αυτές οι προβλέψεις επιβεβαιωθούν, τότε ο πληθυσμός της χώρας θα είναι μικρότερος από αυτόν της δεκαετίας του 1960.
Το δημογραφικό προφίλ των Ελλήνων
Η χώρα μας, επί του παρόντος, «μετράει» το 23% του πληθυσμού της σε ηλικίες άνω των 65 ετών και εντάσσεται στις πλέον γερασμένες της ΕΕ. Τις επόμενες δεκαετίες αυτή η τάση όχι μόνο δεν θα υποχωρήσει αλλά θα ενταθεί. Το ποσοστό των ανθρώπων ηλικίας άνω των 80 ετών στη χώρα μας αυξήθηκε (2004-2024) κατά 3,2 ποσοστιαίες μονάδες – από 3,8% σε 7% του συνολικού πληθυσμού – σημειώνοντας τη μεγαλύτερη αύξηση μεταξύ όλων των κρατών – μελών της ΕΕ, μαζί με τη Λετονία και την Πορτογαλία.
Μέχρι το 2050, ο πληθυσμός των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική αύξηση σε Ιταλία, Πορτογαλία Ισπανία και Λιθουανία. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, θα αναδειχθεί «πρωταθλήτρια» με τουλάχιστον το ένα τρίτο του πληθυσμού (35%) σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.
Με βάση τα στοιχεία είναι φανερό πως το δημογραφικό προφίλ των χωρών της ΕΕ και φυσικά της Ελλάδας υφίσταται μεταμόρφωση λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής και της μείωσης των ποσοστών γονιμότητας.