Στις 20 Μαΐου 1941, η Κρήτη ξύπνησε από το μουγκρητό του ουρανού. Εκατοντάδες γερμανικά αεροσκάφη εμφανίστηκαν πάνω από το νησί και, μέσα σε λίγα λεπτά, άνοιξαν την αυλαία για μια από τις πιο εμβληματικές — και αιματηρές — σελίδες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου: τη Μάχη της Κρήτης.
Το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, τέταρτο σε μέγεθος στη Μεσόγειο μετά τη Σικελία, τη Σαρδηνία και την Κύπρο, βρέθηκε στο σταυροδρόμι ενός παγκόσμιου πολέμου. Η γεωγραφική της θέση — ακριβώς στην καρδιά της Ανατολικής Μεσογείου, εκεί όπου διασταυρώνονται θαλάσσιοι και εναέριοι άξονες — την έκανε πολύτιμη. Πολύτιμη για τους Συμμάχους, αλλά και επικίνδυνα επιθυμητή για τους Ναζί.
Ήδη από τον Οκτώβριο του 1940, όταν η Ιταλία επιτέθηκε στην Ελλάδα, η Μεγάλη Βρετανία ανέλαβε, με σύμφωνη γνώμη της ελληνικής κυβέρνησης, την ευθύνη για την άμυνα της Κρήτης. Όμως όταν ήρθε η ώρα της σύγκρουσης, το νησί ήταν ουσιαστικά απροστάτευτο.
Η ΑΜΕΛΕΙΑ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΩΝ ΝΑΖΙ
Η 5η Μεραρχία που στάθμευε στο νησί είχε σταλεί στο αλβανικό μέτωπο. Μέχρι τον Απρίλιο του ’41, δεν υπήρχε καν σχέδιο άμυνας. Οι Βρετανοί πίστευαν πως, ακόμη κι αν οι Γερμανοί ήθελαν να επιτεθούν, δεν διέθεταν τα μέσα για να το κάνουν. Δεν είχαν υπολογίσει όμως ένα νέο είδος επίθεσης: την αερομεταφερόμενη εισβολή.
Ο Χίτλερ είχε άλλη άποψη. Το σχέδιο του ήταν φιλόδοξο, το όνομα του ελληνικό: «Ερμής». Προέβλεπε σφοδρό βομβαρδισμό των αεροδρομίων και λιμανιών, και κυρίως, την κατάληψη του νησιού από αέρα με μαζική ρίψη αλεξιπτωτιστών. Ήταν η πρώτη φορά που θα γινόταν κάτι τέτοιο στην ιστορία της παγκόσμιας στρατηγικής. 22.750 άνδρες, 1.370 αεροσκάφη, 70 πλοία. Αυτές ήταν οι δυνάμεις του Άξονα.
ΕΝΑΣ ΑΝΙΣΟΣ ΑΓΩΝΑΣ
Στο νησί βρίσκονταν 11.500 Έλληνες και δυνάμεις του Συμμαχικού Στρατού από τη Βρετανία, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Δεν υπήρχαν πολεμικά αεροπλάνα. Τα αντιαεροπορικά ήταν ελάχιστα. Ο οπλισμός φτωχός. Τα πυρομαχικά μετρημένα. Όμως το ηθικό ήταν υψηλό.
Στις 23 Απριλίου έφτασαν στη Σούδα με βρετανικό υδροπλάνο ο βασιλιάς Γεώργιος Β’, ο Εμμανουήλ Τσουδερός και μέλη της κυβέρνησης. Στις 29 Απριλίου, αποβιβάστηκαν στο Κολυμπάρι Χανίων οι Ευέλπιδες. Και την τελευταία μέρα του μήνα, ο υποστράτηγος Φρέυμπεργκ, διοικητής της 2ης Νεοζηλανδικής Μεραρχίας, ανέλαβε τη διοίκηση των δυνάμεων στο νησί.
ΟΤΑΝ ΗΡΘΑΝ ΟΙ «ΟΥΡΑΝΙΤΕΣ»
Οι Ναζί είχαν μόλις ολοκληρώσει την κατάληψη της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ήξεραν πως αν δεν κινούνταν γρήγορα, η Κρήτη θα γινόταν ορμητήριο των Συμμάχων. Ήθελαν η κατάληψη να είναι κεραυνοβόλα. Ήθελαν η Κρήτη να είναι σταθμός, όχι εμπόδιο, στο δρόμο τους προς Ρωσία, Κύπρο και Γιβραλτάρ.
Στις 20 Μαΐου 1941, χιλιάδες αλεξιπτωτιστές έπεσαν στον ουρανό του Μάλεμε, του Ρεθύμνου και του Ηρακλείου. Ο ουρανός σκοτείνιασε και η Ιστορία άλλαξε πορεία.
Από τις 14 Μαΐου 1941, η Κρήτη δεχόταν ανελέητους αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Το 8ο Αεροπορικό Σώμα των Γερμανών ξεκίνησε συστηματικές επιθέσεις για να απομονώσει τη νήσο και να προετοιμάσει την τελική εισβολή. Στόχοι ήταν τα στρατιωτικά αεροδρόμια Μάλεμε, Ρεθύμνου και Ηρακλείου, τα λιμάνια της Σούδας και του Ηρακλείου, οι αντιαεροπορικές θέσεις αλλά και οι ίδιες οι πόλεις.
Ο βομβαρδισμός δεν ήταν μόνο στρατιωτικός — ήταν και ψυχολογικός. Οι βόμβες ισοπέδωναν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα, σκότωναν αμάχους, προκαλούσαν πανικό. Η Κρήτη ματώθηκε πριν καν πατήσουν το πόδι τους οι πρώτοι εισβολείς.
Στις 20 Μαΐου, στις 6:30 το πρωί, άρχισε η κυρίως επίθεση. Σμήνη γερμανικών αεροσκαφών κατέκλυσαν τον τομέα Μάλεμε – Αγυιάς, τη Σούδα και τα Χανιά, ισοπεδώνοντας τα πάντα στο πέρασμά τους. Και έπειτα — η σιωπή. Μια σιωπή που σκίστηκε από το παράδοξο θέαμα: χιλιάδες αλεξιπτωτιστές άρχισαν να πέφτουν από τον ουρανό.
Ο απλός κρητικός δεν ήξερε τι έβλεπε. Δεν είχε ξαναδεί αλεξιπτωτιστές. Τους φώναξε όπως του βγήκε από την ψυχή: «Ουρανίτες».
Μαζί με τους αλεξιπτωτιστές προσγειώνονταν ανεμόπτερα, μεταφέροντας εξοπλισμένα τμήματα. Η μάχη είχε ξεκινήσει. Και παρότι ο εχθρός είχε την υπεροπλία, η αντίσταση ήταν συγκλονιστική. Οι Κρητικοί, πλάι στους στρατιώτες, πολεμούσαν με ό,τι είχαν: με όπλα, με κασμάδες, με πέτρες. Με λύσσα.
ΤΟ ΡΗΓΜΑ ΣΤΟ ΜΑΛΕΜΕ
Το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο άντεχαν. Όμως στον τομέα Μάλεμε – Χανίων, οι Γερμανοί, μετά από σκληρές μάχες και βαρύτατες απώλειες, κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα προγεφύρωμα κοντά στον Ταυρωνίτη ποταμό. Τη νύχτα 21 προς 22 Μαΐου, κατέλαβαν το πολύτιμο αεροδρόμιο Μάλεμε.
Μια απεγνωσμένη αντεπίθεση για την ανακατάληψή του στις 3:30 π.μ. της 22ας Μαΐου απέτυχε. Η απώλεια του Μάλεμε αποδείχθηκε κρίσιμη. Οι ενισχύσεις των Ναζί κατέφθαναν πλέον πιο εύκολα. Η πρωτοβουλία είχε περάσει στους Γερμανούς. Οι ελληνοβρετανικές δυνάμεις αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν σε νέα αμυντική γραμμή ανατολικότερα.
Από τις 24 Μαΐου, το μέλλον της Κρήτης είχε κριθεί στρατιωτικά. Όμως όχι ψυχικά.
Η ΦΛΟΓΑ ΔΕΝ ΕΣΒΗΣΕ
Ο αγώνας συνεχίστηκε σε όλα τα μέτωπα. Οι Γερμανοί δεν έβρισκαν εύκολο πέρασμα. Η αντίσταση ήταν σφοδρή — σε κάθε πόλη, σε κάθε χωριό, σε κάθε βράχο. Ακόμη και όταν, στις 29 Μαΐου, δόθηκε η εντολή εκκένωσης του νησιού από τις βρετανικές δυνάμεις, ο αγώνας δεν σταμάτησε.
Το τελευταίο πλοίο με βρετανικά τμήματα έφυγε από τα Σφακιά στις 11 το βράδυ της 31ης Μαΐου. Πολλοί δεν πρόλαβαν. Άλλοι συνθηκολόγησαν, άλλοι ανέβηκαν στα βουνά. Από εκεί, πολλοί κατάφεραν να διαφύγουν αργότερα στη Μέση Ανατολή. Οι υπόλοιποι παρέμειναν στην Κρήτη και έγιναν αντάρτες.
Το ίδιο βράδυ, ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ και η κυβέρνηση Τσουδερού, με βρετανικό αντιτορπιλικό, αναχώρησαν για την Αλεξάνδρεια. Ο αγώνας συνεχιζόταν από μακριά πια, αλλά με την Κρήτη να κρατά αναμμένη τη φλόγα.
ΠΥΡΡΕΙΟΣ ΝΙΚΗ
Μετά από έντεκα ημέρες ανελέητου πολέμου, η Μάχη της Κρήτης έληξε με την επικράτηση των Γερμανών. Μα δεν επρόκειτο για μια «καθαρή» νίκη. Οι Ελληνοβρετανικές δυνάμεις πολέμησαν με γενναιότητα, παρά τις ελλείψεις, και ο λαός της Κρήτης στάθηκε ανυπέρβλητος σε θάρρος και αυτοθυσία. Παιδιά, γέροντες, γυναίκες — όλοι πολέμησαν. Όχι για τη νίκη, αλλά για την τιμή τους.
Το τίμημα της γερμανικής νίκης ήταν τόσο βαρύ, που στο τέλος, η Μάχη της Κρήτης αποδείχτηκε πύρρειος. Οι Γερμανοί είχαν υποτιμήσει τον κρητικό λαό. Είχαν υπολογίσει λάθος το κόστος. Ο ίδιος ο διοικητής του 11ου Αεροπορικού Σώματος, αντιπτέραρχος Στούντεντ, θα πει αργότερα: «Η Κρήτη υπήρξε ο τάφος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών», ενώ ο ίδιος ο Χίτλερ φέρεται να είπε πως «η Κρήτη δεν πρέπει να επαναληφθεί».
ΟΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ
Οι ελληνικές απώλειες ανέρχονται σε τουλάχιστον 336 επιβεβαιωμένους νεκρούς, εκ των οποίων 44 αξιωματικοί και Ευέλπιδες και 292 οπλίτες. Ο ακριβής αριθμός των Κρητικών που συμμετείχαν ένοπλα ή άοπλα στην αντίσταση και σκοτώθηκαν δεν είναι γνωστός, αλλά θεωρείται σημαντικός. Ακόμη μεγαλύτερος ήταν ο αριθμός των τραυματιών και των αιχμαλώτων.
Οι βρετανικές απώλειες ήταν βαριές: 1.742 νεκροί, 1.737 τραυματίες και 11.835 αιχμάλωτοι. Πολλοί εξ αυτών μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα αιχμαλώτων στη Γερμανία και δεν επέστρεψαν ποτέ.
Οι Γερμανοί, αν και τελικά νικητές, πλήρωσαν πολύ ακριβό τίμημα. Οι συνολικές τους απώλειες ανέρχονται σε 1.990 νεκρούς, 2.600 τραυματίες και 1.995 αγνοουμένους. Ιδιαίτερα οι μονάδες αλεξιπτωτιστών υπέστησαν τραγικά πλήγματα — με πάνω από 8.000 νεκρούς και τραυματίες. Η ελίτ των γερμανικών αερομεταφερόμενων δυνάμεων αποδεκατίστηκε, και η Κρήτη έμελλε να είναι η τελευταία φορά που οι Ναζί θα επιχειρούσαν τέτοιας κλίμακας αεραποβατική επιχείρηση.
Το Βρετανικό Ναυτικό έχασε 2 καταδρομικά και 6 αντιτορπιλικά, καθώς και περίπου 200 αξιωματικούς και ναύτες. Από την πλευρά της γερμανικής αεροπορίας, καταστράφηκαν ολοσχερώς 220 αεροσκάφη, ενώ άλλα 150 υπέστησαν σοβαρές ζημιές.
Πίσω από τους αριθμούς, όμως, υπήρχαν ιστορίες: στρατιώτες που έπεσαν πολεμώντας χέρι με χέρι, άμαχοι που βασανίστηκαν ή εκτελέστηκαν, οικογένειες που διαλύθηκαν και μια Κρήτη που πλήρωσε τη γεωγραφία της με αίμα.
Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΗΤΑΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ
Η καθυστέρηση έξι εβδομάδων που προκάλεσε το άνοιγμα του μετώπου στην Κρήτη, καθυστέρησε αντίστοιχα και την εφαρμογή του σχεδίου «Μπαρμπαρόσα», της ναζιστικής εισβολής στη Σοβιετική Ένωση. Το ρωσικό έδαφος υποδέχθηκε τους Γερμανούς με παγετό, και η εκστρατεία τους κατέρρευσε.
Ματαιώθηκε επίσης το σχέδιο «Ιζαμπέλα», που προέβλεπε κατάληψη του Γιβραλτάρ και αεραποβατική ενέργεια στη Μάλτα και την Κύπρο — όπου οι Βρετανοί διατηρούσαν κρίσιμες βάσεις. Η απώλεια των επίλεκτων αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη οδήγησε τον ίδιο τον Χίτλερ να διαλύσει το σώμα τους, κρίνοντάς το πλέον ανεπαρκές για μελλοντικές αποστολές.
Και όχι μόνο αυτό. Στο Ιράκ, ένα φιλογερμανικό πραξικόπημα δεν υποστηρίχθηκε έγκαιρα, εξαιτίας της καθυστέρησης των επιχειρήσεων στην Κρήτη. Το αποτέλεσμα: η Βρετανική κυριαρχία διατηρήθηκε, και μαζί της η παρουσία των Συμμάχων στη Μέση Ανατολή.
Ακόμα και όταν ήρθε η ώρα του Ελ Αλαμέιν, το 1942, ο Ρόμελ δεν διέθετε πλέον τους επίλεκτους αλεξιπτωτιστές. Τους είχε μετατρέψει σε απλό Πεζικό. Η Κρήτη είχε «κάψει» τα φτερά τους.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΟΠΟΙΙΑ
Η Μάχη της Κρήτης δεν ήταν απλώς μια στρατιωτική αναμέτρηση. Ήταν μια παλλαϊκή άμυνα — ένα ξέσπασμα αντίστασης και αξιοπρέπειας από έναν λαό που δεν λύγισε. Οι Κρητικοί, άοπλοι πολλές φορές, χωρίς σχέδιο και χωρίς εντολές, πολέμησαν για την πατρίδα, την ελευθερία και τη δημοκρατία. Και ο κόσμος το είδε.
Όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα, όσοι αξιωματικοί και στρατιώτες δεν κατάφεραν να περάσουν στη Μέση Ανατολή, παρέμειναν και συνέχισαν τον αγώνα μέσα από τα βουνά και τα χωριά. Η ελληνική αντίσταση, απέναντι στους κατακτητές της τριπλής κατοχής —γερμανικής, ιταλικής και βουλγαρικής— υπήρξε σπουδαίο κεφάλαιο της ευρωπαϊκής ιστορίας.
Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής αγωνίστηκαν δίπλα στους Συμμάχους σε κάθε κρίσιμο μέτωπο: στο Ελ Αλαμέιν της Αιγύπτου, στα νησιά του Αιγαίου, στην Ιταλία και στην Τυνησία. Οι Έλληνες αξιωματικοί και οπλίτες διακρίθηκαν για τον ηρωισμό και το πνεύμα αυτοθυσίας.
Η Μάχη της Κρήτης δεν κερδήθηκε στο πεδίο, αλλά δικαιώθηκε στην Ιστορία. Και μαζί της, ολόκληρη η εποποιία του ελληνικού λαού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
The post Η Μάχη της Κρήτης appeared first on ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ.