Η Τράπεζα Ασιατικών Επενδύσεων σε Υποδομές (AIIB) ανακοίνωσε την ίδρυση νέας έδρας στη Σιγκαπούρη. Μiα είδηση που μπορεί να μοιάζει με απλό σύντομο τίτλο, αλλά στην πραγματικότητα αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μια δεύτερη ανάγνωση του τίτλου θα μπορούσε να είναι η εξής: το σημαντικότερο χρηματοοικονομικό κέντρο της Ασίας φιλοξενεί πλέον την κυριότερη γεωπολιτική «εργαλειοθήκη» της Κίνας για να γκρεμίσει την κληρονομιά του Μπρέτον Γουντς. Η AIIB είναι ο πολυμερής οργανισμός με τον οποίο το Πεκίνο χτίζει αργά αλλά σταθερά το δικό του δίκτυο διεθνών θεσμών, την ώρα που η κομμουνιστική υπερδύναμη παρουσιάζεται ως υπερασπιστής του ελεύθερου εμπορίου.
Με εγκεκριμένα έργα που φτάνουν τα 61 δισεκατομμύρια δολάρια (54 δισ. ευρώ), η AIIB αριθμεί ήδη πάνω από 100 κράτη-μέλη, ανάμεσά τους και δυτικές χώρες όπως η Γερμανία, ο Καναδάς και η Ισπανία. Σήμερα, είναι ο δεύτερος σημαντικότερος πολυμερής δανειστής παγκοσμίως, ακριβώς πίσω από την Παγκόσμια Τράπεζα, η οποία πέρυσι διέθεσε 89 δισ. δολάρια (78 δισ. ευρώ). Το άνοιγμά της στη Σιγκαπούρη – μετά το Aμπου Ντάμπι το 2023 – είναι το τελευταίο κεφάλαιο μιας σταθερής διεθνούς εξάπλωσης. Στόχος: να παραμερίσει τη χρηματοπιστωτική τάξη των ΗΠΑ, την ίδια ώρα που ο Τραμπ την περιφρονεί.
Στις πλαγιές της οροσειράς Presidential στο Νιου Χάμσαϊρ των ΗΠΑ βρίσκεται η κοινότητα του Μπρέτον Γουντς, γνωστή για τα ιστορικά της ξενοδοχεία και θέρετρα. Εκεί, το 1944, δύο σπουδαίοι οικονομολόγοι – ο Χάρι Ντέξτερ Γουάιτ και ο Τζον Μέιναρντ Κέινς – έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Από τις ιδέες τους γεννήθηκαν η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, καθώς και η καθιέρωση του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Οι συμφωνίες του Μπρέτον Γουντς επιβεβαίωναν την παγκόσμια ηγεμονία των ΗΠΑ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – και για να μην το ξεχνά κανείς, και οι δύο οργανισμοί στεγάστηκαν στην Ουάσιγκτον. Από τότε, αυτή η κυριαρχία παρέμεινε σχεδόν αδιαμφισβήτητη. Ακόμα και όταν καταργήθηκε ο χρυσός κανόνας το 1971, το δολάριο διατήρησε τον ηγεμονικό του ρόλο.
Η Κίνα, εκμεταλλευόμενη την οικονομική κρίση του 2008 και τον ρόλο της ως «παγκόσμιου εργοστασίου», προχώρησε στην ίδρυση της AIIB το 2014, η οποία άρχισε να λειτουργεί ουσιαστικά το 2016. Αν και φέρει τον τίτλο «Ασιατική», η τράπεζα επεκτείνει την επιρροή της παγκοσμίως. Ενδεικτικά, ο μεγαλύτερος αποδέκτης χρηματοδοτήσεων είναι η Ινδία – ασιατική μεν χώρα, αλλά και στρατηγικός αντίπαλος της Κίνας.
Ο μόνος θεσμός που μπορεί να ανταγωνιστεί το εύρος της είναι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), η οποία το προηγούμενο έτος χρηματοδότησε έργα αξίας 89 δισ. ευρώ (100 δισ. δολάρια), ξεπερνώντας ακόμη και την Παγκόσμια Τράπεζα. Ωστόσο, σε αντίθεση με την AIIB ή τους θεσμούς των ΗΠΑ, η ΕΤΕπ επικεντρώνει τις δραστηριότητές της κυρίως στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Ανεξαρτήτως της έκβασης της παγκόσμιας αυτής «σκακιστικής παρτίδας» για την οικονομική κυριαρχία, το βάρος που απέκτησαν η AIIB και η ΕΤΕπ θέτει πλέον σε αμφισβήτηση το αμερικανικό δίδυμο της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ. Ο ανοιχτός σκεπτικισμός του Τραμπ και των Ρεπουμπλικανών προς τους διεθνείς θεσμούς οδηγεί τις Ηνωμένες Πολιτείες να εγκαταλείπουν τις ίδιες τους τις δημιουργίες. Και όσο ο πρόεδρος Τραμπ απομακρύνεται από την παγκόσμια σκηνή τόσο διευρύνεται το παράθυρο ευκαιρίας για νέες δυνάμεις να καταλάβουν τη θέση της Αμερικής στον κόσμο. Η Κίνα δεν θα περιμένει για πολύ. Κάθε άλλο…