Η παγκόσμια γήρανση του πληθυσμού από το 2026 γίνεται πραγματικότητα, αφού περισσότεροι από τους μισούς ανθρώπους του πλανήτη θα ζουν σε χώρα όπου μειώνεται το εργατικό δυναμικό. Αυτή η διαπίστωση είναι το σημείο εκκίνησης της ανάλυσης του ΔΝΤ για τις παγκόσμιες προεκτάσεις της γήρανσης του πληθυσμού.
Είναι το αντικείμενο του δεύτερου κεφαλαίου της ετήσιας έκθεσης του ΔΝΤ για την Παγκόσμια Οικονομία. Οταν δόθηκε στη δημοσιότητα, στις 25 Απριλίου, ο σχολιασμός επικεντρώθηκε στο πρώτο κεφάλαιο, στην πρόκληση των δασμών. Οι δημογραφικές εξελίξεις διαφέρουν: είναι προβλέψιμες αλλά και επίμονες, υπονομεύοντας αργά και διαβρωτικά τις παγκόσμιες προοπτικές ανάπτυξης.
Το ΔΝΤ επιστρατεύει ένα λεπτομερές μοντέλο της παγκόσμιας οικονομίας για να οριοθετήσει την απειλή. Το σενάριο αναφοράς εξηγεί πώς η δημογραφία θα αφαιρεί 1,1 ποσοστιαίες μονάδες από την ετήσια ανάπτυξη ως το 2050 – απώλεια που σε βάθος χρόνου καταλήγει πολλαπλάσια των δασμών.
Το μεγαλύτερο μέρος της έκθεσης όμως περιγράφει την «ηλιαχτίδα φωτός» – την αξιοποίηση της Αργυρής Οικονομίας (Silver Economy). Αυτή δεν είναι τίποτε άλλο παρά πρόγραμμα εξομάλυνσης υγειονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων που φροντίζει ώστε οι πρακτικές και τα επιτεύγματα της υγιούς γήρανσης να διαχέονται σε όλες τις χώρες και τις κοινωνικές ομάδες. Με τον τρόπο αυτόν μετριάζονται οι αρνητικές τάσεις και δημιουργείται δημοσιονομικός χώρος για νέες πολιτικές.
Δυνητική παγκόσμια πρωταθλήτρια, με την έννοια ότι έχει περισσότερο να κερδίσει, αποδεικνύεται σύμφωνα με το ΔΝΤ η Ελλάδα και ακολουθούν άλλες γηράσκουσες χώρες, όπως η Ιταλία.
Τρεις λύσεις. Η στρατηγική της Αργυρής Οικονομίας αντιδρά στις δημογραφικές πιέσεις με τρεις τρόπους:
Πολιτικές για την υγιή γήρανση: Αύξηση της απασχόλησης ατόμων 50-64 ετών. Μέτρα που προάγουν την υγεία και εξομαλύνουν τις ανισότητες υγείας. Ενθάρρυνση συμπεριφορών που διατηρούν τους ανθρώπους σε καλή υγεία.
Εθελοντική καθυστέρηση πραγματικής συνταξιοδότησης για άτομα 65: Οικειοθελής παραμονή στην εργασία: Κίνητρα για αύξηση της πραγματικής ηλικίας αποχώρησης
Μείωση του χάσματος φύλου στη συμμετοχή στην απασχόληση: Το μέρισμα της ισότητας. Mείωση του χάσματος φύλου στην απασχόληση κατά τα ¾ του σημερινού μέχρι το 2040.
Ο συνδυασμός των τριών μέτρων αντισταθμίζει τα τρία τέταρτα της δημογραφικής επιδείνωσης. Για κάποιες χώρες (στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες) τα οφέλη θα είναι ακόμα μεγαλύτερα.
Η Αντιγόνη Λυμπεράκη είναι καθηγήτρια Οικονομικών στο Πάντειο. Ο Πλάτων Τήνιος είναι ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Είναι επιστημονικοί υπεύθυνοι για την Ελλάδα της έρευνας SHARE.