Με την Ελλάδα να παραμένει στην 3η θέση από το τέλος στην ΕΕ ως προς τις μέσες αποδοχές και στην τελευταία θέση σε αγοραστική δύναμη ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία για τη φορολογική επιβάρυνση στην εργασία που περιλαμβάνονται στη νέα έκθεση του ΟΟΣΑ «Taxing Wages 2025».
Το εισόδημα των εργαζομένων μετά φόρων αυξήθηκε στην πλειονότητα των χωρών μελών του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη το 2024 καθώς οι φορολογικοί συντελεστές παρέμειναν σε γενικές γραμμές αμετάβλητοι.
Η ανατροπή έρχεται μετά από δύο χρόνια υψηλού πληθωρισμού που περιόρισε την ανάκαμψη των εισοδημάτων και το σοκ της πανδημίας.
Η μέση φορολογική κλίμακα του ΟΟΣΑ αυξήθηκε κατά μέσο όρο για επτά από τους οκτώ τύπους νοικοκυριών αλλά για έξι από αυτούς τους τύπους νοικοκυριών η αύξηση δεν ήταν μεγαλύτερη από 0,05 ποσοστιαίες μονάδες (p.p.).
Η ελληνική πραγματικότητα
Στην Ελλάδα ένας μισθωτός χωρίς παιδιά που κερδίζει τον μέσο μισθό πληρώνει φόρους και εισφορές που αντιστοιχούν στο 39,3% του συνολικού κόστους που επιβαρύνεται ο εργοδότης για αυτόν.
Στο μέσο όσο των χωρών μελών του ΟΟΣΑ το ποσοστό αυτό είναι στο 34,9%, γεγονός που σημαίνει ότι οι Έλληνες εργαζόμενοι επιβαρύνονται περισσότερο σε σχέση με τους συναδέλφους τους σε πολλές άλλες ανεπτυγμένες χώρες.
Σύμφωνα με την έκθεση μεταξύ 2023 και 2024 παρατηρήθηκαν αυξητικές τάσεις σε 20 χώρες, μείωση σε 15 και η κατάσταση έμεινε αμετάβλητη σε τρεις.
Στη χώρα μας η αύξηση ήταν της τάξης του 0,54% που οφείλεται κυρίως στην αύξηση των ονομαστικών μισθών. Πρακτικά, περισσότερο εισόδημα φορολογείται με υψηλότερους συντελεστές.
Εκτός από το συνολικό ποσοστό επιβάρυνσης η έκθεση εξετάζει και την προσωπική φορολογική επιβάρυνση. Υπολογίζει το πόσο από τον μικτό μισθό του εργαζόμενου που πηγαίνει σε φόρο εισοδήματος και εισφορές εργαζομένου.
Εδώ η χώρα μας δεν διαφοροποιείται ιδιαίτερα από τον ΟΟΣΑ. Στην Ελλάδα το ποσοστό ανέρχεται στο 25,8% το 2024, ενώ ο μέσος όρος του ΟΟΣΑ είναι 25%.
Ένα παράδειγμα: Εργαζόμενος με μισθό 1.000 ευρώ μικτά θα λάβει καθαρές αποδοχές 742 ευρώ, με τα 258 ευρώ να πηγαίνουν στο κράτος.
Οι κύριοι φόροι που πληρώνουν οι Έλληνες πολίτες περιλαμβάνουν:
- Φόρος Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων: Κλιμακωτός, με ποσοστά από 9% έως 44% ανάλογα με το εισόδημα.
- Έμμεσοι Φόροι (π.χ. ΦΠΑ): Ο ΦΠΑ αποτελεί σημαντική πηγή εσόδων, αποδίδοντας το 8,8% του ΑΕΠ, έναντι μέσου όρου 6,9% στην Ευρωζώνη.
- Ασφαλιστικές Εισφορές: Για μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα, η εισφορά για κύρια σύνταξη είναι 20% (6,67% από τον εργαζόμενο, 13,33% από τον εργοδότη), ενώ υπάρχει επιπλέον εισφορά 1% για επαγγελματικό κίνδυνο που βαρύνει τον εργοδότη. Οι συνταξιούχοι που εργάζονται επιβαρύνονται με επιπλέον 7,7% ή 10% για εργόσημο. Οι ασφαλιστικές εισφορές αποδίδουν περίπου το 13% του ΑΕΠ, με πτωτική τάση λόγω μειώσεων συντελεστών.
Η Ελλάδα βασίζεται περισσότερο σε έμμεσους φόρους (π.χ. ΦΠΑ) παρά σε άμεσους (π.χ. φόρος εισοδήματος), σε αντίθεση με τις βόρειες χώρες που χρηματοδοτούν κοινωνικές πολιτικές μέσω άμεσων φόρων (π.χ. Δανία 28,7% του ΑΕΠ από φόρο εισοδήματος). Αυτό οδηγεί σε μικρότερη αναλογικότητα και κοινωνική δικαιοσύνη.
Η υψηλή εξάρτηση από έμμεσους φόρους, η περιορισμένη κάλυψη επιδομάτων και η χαμηλή αποτελεσματικότητα στη μείωση της φτώχειας δημιουργούν μια εικόνα όπου οι παροχές δεν ανταποκρίνονται πλήρως στο φορολογικό βάρος.
Φοροαπαλλαγές
Η έκθεση του ΟΟΣΑ περιλαμβάνει στοιχεία όπως οι φοροαπαλλαγές. Δείχνουν πως μειώθηκε η φορολογική υποχρέωση ενός άγαμου εργαζόμενου που κερδίζει το μέσο μισθό κατά 1,9% κατά μέσο όρο στον ΟΟΣΑ το 2024.
Η αντίστοιχη μείωση ήταν 4,7% για το παντρεμένο ζευγάρι με έναν εργαζόμενο.
Επίσης καταγράφει πως τo 2024 o μέσος μισθός αυξήθηκε σε 37 χώρες του ΟΟΣΑ σε ονομαστικούς όρους σε σχέση με το προηγούμενο έτος σε 34 χώρες. Το 2022 και το 2023, οι πραγματικοί μισθοί μειώθηκαν στην πλειονότητα των χωρών του ΟΟΣΑ.
Το εισόδημα μετά φόρων ενός άγαμου εργαζόμενου που κερδίζει το μέσο μισθό αυξήθηκε σε πραγματικούς όρους σε 28 χώρες μεταξύ 2023 και 2024, μειώθηκε σε 21 χώρες το 2023 και σε 33 χώρες το 2022.